Commentaar op Sacram Communionem

Het Motu Proprio Sacram communionem [3091], dat de Paus zich verwaardigd heeft uit te vaardigen op het feest van Sint-Joseph, Patroon van de universele Kerk, en waarover Hij heeft willen beschikken, dat het bijna onmiddellijk van kracht zou worden, de 25e maart aanstaande, op het feest van Maria Boodschap, zonder het gebruik van de vacatio legis in acht te laten nemen, is een nieuw bewijs van de vaderlijke bezorgdheid van Zijne Heiligheid voor het geestelijk welzijn van de gelovigen.

De huidige tijdsomstandigheden, de harde maatschappelijke eisen, de nieuwe methoden van de wereldeconomie hebben namelijk eeuwenoude gewoonten en tradities gewijzigd, zodat de mensen, gebukt onder het steeds intenser en zenuwslopender werk, de dag tot nacht hebben gemaakt, "diem verterunt in noctem". Vaderlijk bezorgd voor het heil van de zielen, dat zoveel hinder ondervindt van verschillende krachten, niet alleen van de op de spits gedreven techniek, maar ook van het om zich heen grijpende materialisme, heeft daarom de Paus met de nieuwe normen voor de avondmissen en voor het eucharistisch vasten de gelovigen meer mogelijkheden willen geven om het Misoffer bij te wonen en aan het eucharistisch gastmaal aan te zitten, met het doel het leven van de genade in hen te versterken, dat nu meer dan ooit nodig is om te strijden en te overwinnen. Zo rijpen de weldadige vruchten van de Apostolische Constitutie Christus Dominus [4724] van 6 januari 1953, waardoor de deur reeds werd geopend voor ruimere mogelijkheden voor de gelovigen om zich met het Brood des Levens te voeden.

{Tijdelijke aanpassing} Ezra 4, 38, Vulgaat Ezra 4, 38, Vulgaat

De Bisschoppen en de gelovigen van alle delen van de wereld hebben niet verzuimd hun onmetelijke dankbaarheid te betuigen aan de Heilige Vader, die nu verdere verzoeken heeft willen aanvaarden, aldus bewijzend, welke intieme betrekkingen er bestaan tussen de Hoogste Herder en de schaapjes van de universele kudde, en hoe de Kerk, die terecht streng en onwrikbaar blijft, wanneer het leerstellige beginselen betreft, toch al wat kerkelijke tucht is in overeenstemming weet te brengen met de tijdsomstandigheden.

Het Motu Proprio Sacram communionem [3091] is zo duidelijk, dat het geen commentaar of uitleg nodig heeft. Eerst en vooral is er geen beperking meer in de dagen, waarop de bisschoppen avondmissen kunnen toestaan: de enige voorwaarde, waarop zij van deze, hun verleende faculteit gebruik kunnen maken, is, dat het 'bonum commune' erom vraagt, zoals verklaard werd in het Monitum van het Heilig Officie van 22 maart 1955 [7957]; het criterium wordt aangegeven door de zin "notabilis fidelium pars", welke juist zo gebruikt wordt door de Codex van het Kerkelijk Recht (806) p. 2 [[2620]] voor het gebruik van de faculteit om gebineerde H. Missen toe te staan.

Door de verheven beschikking van de Heilige Vader is voortaan de wet van het nuchter blijven voor het ontvangen van de Eucharistie, aangepast aan de eisen des tijds, eenvoudig gemaakt en zelfs voor de mentaliteit van kinderen toegankelijk. Het is voldoende zich gedurende drie uur te onthouden van vaste spijzen en alcoholhoudende dranken en gedurende een uur van niet-alcoholhoudende dranken. Er is geen sprake meer van ochtend of van avond, van een afstand, die men moet afleggen om naar de kerk te gaan, of van zware arbeid of van een vergevorderd uur; er is geen verplichting meer om een biechtvader te raadplegen om te zien, of men in de juiste voorwaarden verkeert om van het verlof gebruik te mogen maken. Er is geen sprake van een concessie aan deze of gene groep van personen verleend, maar van een wet, die betrekking heeft op alle gelovigen, waar zij ook zijn.

De aansporingen, welke aan het eind van het Motu Proprio [3091] gegeven worden, laten, juist omdat het slechts aansporingen zijn, iedere persoon, wie het ook is, vrij om zich aan de wet te houden ofwel uit godsvrucht of geest van versterving het volledig vasten na te komen zoals men dat vroeger deed: dat zal een kwestie zijn om grotere verdiensten te willen verwerven, maar niet meer om een verplichting na te leven. De formule, waarmee bevestigd wordt, dat door water het eucharistisch vasten niet verbroken wordt (eerst werd er gezegd "aqua naturalis"), geeft te verstaan, dat er sprake is van elk water in de gewone zin van het woord, ook als het gaat over mineraal water, waaraan soms gas wordt toegevoegd voor het bruisen of over water, dat met behulp van chemische substanties ontsmet of immuun gemaakt is.

Het is bovendien interessant op te merken, hoe de vaderlijke goedheid van de Paus ook nu weer een speciale aandacht heeft geschonken aan de zieken: wanneer er namelijk sprake is van echte en eigenlijke medicijnen [3091|(4)] behoeft men niet meer te kijken, waaruit ze zijn samengesteld; zo kunnen deze, ook als ze alcoholische elementen bevatten, maar toch volgens het gewone spraakgebruik binnen de categorie van echte en eigenlijke medicijnen blijven, zonder enige beperking van tijd, door de zieken worden ingenomen.

Overigens komt het nieuwe pauselijk stuk, ook al begunstigt het alle categorieën van personen, meer rechtstreeks die groepen van gelovigen tegemoet, die dichter staan bij de offers van de armoede, van het harde werk, en van de moeilijkheden van het leven: voor hen bijzonder is de avondmis en de mogelijkheid om vaste spijzen te nemen drie uur vóór de Communie nuttig; het zijn inderdaad degenen, die minder bezitten, welke meer gebonden zijn aan bepaalde eisen van uurroosters, welke hen, zonder de nu verleende concessies, zouden beletten om aan de Heilige Tafel aan te zitten en het Heilig Misoffer bij te wonen.

Evenals Jezus, toen Hij het vermenigvuldigde Brood uitdeelde als een symbool van de Eucharistie, voelt de Paus die vaderlijke aandrang, welke de Goddelijke Meester deed zeggen: "Misereor super turbam".