De zorg voor mensen in de kritieke en terminale fase van het leven

Heren Kardinalen,
dierbare broeders in het bisschopsambt en het priesterschap,
dierbare broeders en zusters,

Ik heet u welkom op uw plenaire vergadering. Ik dank de prefect voor zijn vriendelijke woorden; en ik groet u allen, oversten, ambtenaren en leden van de Congregatie voor de Geloofsleer [d:106]. Ik ben u dankbaar voor al het werk dat u doet ten dienste van de universele Kerk, ten behoeve van de bisschop van Rome en de bisschoppen van de wereld bij het bevorderen en beschermen van de integriteit van de katholieke geloofsleer en de moraal.

De christelijke leer is geen star en gesloten systeem op zich, maar het is ook geen ideologie die met het verstrijken van de seizoenen verandert; het is een dynamische werkelijkheid die, trouw blijvend aan haar fundament, van generatie op generatie wordt vernieuwd en in een gezicht, in een lichaam en in een naam, de Opgestane Jezus Christus, in vervulling gaat.

Dankzij de Opgestane Heer opent het geloof zich voor onze naaste en voor zijn behoeften, van de kleinste tot de grootste. Daarom vereist de overdracht van het geloof dat we rekening houden met de ontvanger ervan, dat we hem kennen en effectief van hem houden. In dit perspectief is uw inzet om in de loop van deze plenaire vergadering te reflecteren op de zorg voor mensen in de kritieke en terminale fase van het leven van belang.

De huidige sociaal-culturele context is een geleidelijke uitholling van het bewustzijn van wat het menselijk leven kostbaar maakt. Het wordt in feite steeds meer gewaardeerd om zijn efficiëntie en nut, zodat degenen die niet aan dit criterium voldoen, als "afgedankte levens" of "onwaardige levens" worden beschouwd. In deze situatie van verlies van authentieke waarden mislukken ook de onvervreemdbare plichten van menselijke en christelijke solidariteit en broederschap.

In werkelijkheid verdient een samenleving de kwalificatie "menselijk" als zij antilichamen ontwikkelt tegen de cultuur van het terzijde gooien; als zij de immateriële waarde van het menselijk leven erkent; als solidariteit actief wordt beoefend en gewaarborgd als de basis van het samenleven.

Wanneer de ziekte op de deur van ons leven klopt, komt de noodzaak om iemand dicht bij ons te hebben die ons in de ogen kijkt, die onze hand vasthoudt, die zijn tederheid manifesteert en voor ons zorgt, zoals de barmhartige Samaritaan van de Evangelieparabel vgl: "Komt allen tot Mij die uitgeput zijt en onder lasten gebukt, en Ik zal u rust en verlichting schenken" (Mt. 11, 28) [[[7541]]], meer en meer in ons naar voren.

Het thema van de zorg voor de zieken, in de kritieke en terminale fase van het leven, stelt de taak van de kerk ter discussie om de "grammatica" van het overnemen en verzorgen van de lijdende persoon te herschrijven. Het voorbeeld van de barmhartige Samaritaan leert dat het nodig is om de blik van het hart te bekeren, want vele malen zien degenen die kijken niet. Waarom? Omdat er een gebrek aan medeleven is. Het komt mij voor dat het Evangelie, wanneer het over Jezus spreekt voor een lijdend persoon, vele malen zegt: "hij had medelijden met hem", "hij had medelijden met hem".... Een refrein van de persoon van Jezus. Zonder mededogen blijft degene die kijkt niet betrokken bij wat hij observeert en overloopt; in plaats daarvan wordt degene die een medelevend hart heeft aangeraakt en betrokken, stopt en zorgt hij ervoor.

Rondom de zieke is het nodig om een echt menselijk platform van relaties te creëren dat, terwijl het de medische zorg bevordert, zich openstelt voor hoop, vooral in die grensgevallen waar het fysieke kwaad gepaard gaat met emotioneel leed en spirituele angst.

De relationele - en niet alleen klinische - benadering met de zieke, beschouwd in de uniciteit en integriteit van zijn persoon, legt de plicht op om nooit iemand in de steek te laten bij de aanwezigheid van ongeneeslijke kwalen. Het menselijk leven behoudt, vanwege zijn eeuwige bestemming, al zijn waarde en zijn waardigheid in elke toestand, zelfs in precaire en kwetsbare omstandigheden, en is als zodanig altijd de hoogste waardering waard.

De heilige Teresia van Calcutta, die de stijl van de nabijheid en het delen leefde, de erkenning en het respect van de menselijke waardigheid tot het einde toe behield en het sterven menselijker maakte, zei: "Wie op de weg van het leven zelfs een fakkel in iemands donkere uur heeft aangestoken, heeft niet tevergeefs geleefd".

In dit verband denk ik aan hoe goed de hospices het doen voor de palliatieve zorg, waar de terminale zieken vergezeld gaan van gekwalificeerde medische, psychologische en spirituele ondersteuning, zodat ze waardig, getroost door de nabijheid van hun geliefden, de laatste fase van hun aardse leven kunnen leven. Ik hoop dat deze centra plaatsen zullen blijven waar "waardigheidstherapie" met toewijding wordt beoefend en zo de liefde en het respect voor het leven voeden.

Ik heb ook waardering voor de studie die u hebt uitgevoerd met betrekking tot de herziening van de normen voor de delicta graviora die zijn voorbehouden aan uw Dicasterie, opgenomen in het Motu proprio " Sacramentorum sanctitatis tutela [3501]" van de Heilige Johannes Paulus II. Uw engagement gaat in de goede richting om de normen te actualiseren met het oog op een efficiëntere en meer geordende en organische werking van de procedures, in het licht van de nieuwe situaties en problemen van de huidige sociaal-culturele context. Tegelijkertijd dring ik er bij u op aan deze taak vastberaden voort te zetten, om een geldige bijdrage te leveren op een gebied waar de Kerk rechtstreeks bij betrokken is, en om op rigoureuze en transparante wijze de heiligheid van de sacramenten en de geschonden menselijke waardigheid, met name die van de kleintjes, te waarborgen.

Tot slot feliciteer ik u met de recente publicatie van het document [7576] dat de Pauselijke Bijbelcommissie [d:128] heeft opgesteld over de fundamentele thema's van de Bijbelse antropologie. Het verdiept een globale visie op het goddelijke project, dat begon met de schepping en zijn vervulling vindt in Christus, de Nieuwe Mens, die "de sleutel, het centrum en het doel van de gehele menselijke geschiedenis" vormt. Gaudium et Spes [[575|10]]

Ik dank u allen, leden en medewerkers van de Congregatie voor de Geloofsleer [d:106], voor de kostbare dienst die u verricht. Ik roep u op tot de overvloed van de zegeningen van de Heer; en ik vraag u, alstublieft, om voor mij te bidden.

Dank u wel!