Lumen requirunt lumine - door een licht te volgen zoeken zij het Licht

“Lumen requirunt lumine”. Deze suggestieve uitdrukking in een liturgische hymne van de Openbaring verwijst naar de ervaring van de Wijzen: door een licht te volgen zoeken zij het Licht. De ster die aan de hemel verschijnt, ontsteekt in hun geest en in hun hart een licht dat hen in beweging zet op zoek naar het grote Licht van Christus. De Wijzen volgen trouw dat licht dat hen inwendig doordringt en ze ontmoeten de Heer.

In dit parcours van de Wijzen uit het oosten wordt het lot van elke mens verbeeld: ons leven is een tocht, verlicht door lampen langs de weg, om de volheid te vinden van de waarheid en van de liefde, die wij erkennen in Jezus, het Licht van de wereld. En elke mens heeft, zoals de Wijzen, twee grote ‘boeken’ ter beschikking waaruit men de tekenen kan halen om zich tijdens de pelgrimstocht te oriënteren: het boek van de schepping en het boek van de Heilige Schriften. Het is belangrijk aandachtig te zijn, te waken, God te horen die tot ons spreekt, altijd tot ons spreekt. Zoals de Psalm zegt, verwijzend naar de Wet des Heren: “Uw woord is een lamp voor mijn voeten, uw woord is een licht op mijn weg” (Ps. 119, 105) [b:Ps. 119, 105]. Vooral het beluisteren van het Evangelie, het lezen, het overwegen en het tot ons geestelijk voedsel maken stelt ons in staat de levende Jezus te ontmoeten, Hem en zijn liefde te ervaren.

De eerste Lezing laat, bij monde van de profeet Jesaja, de oproep van God tot Jeruzalem klinken: “Sta op, laat het licht u beschijnen” (Jes. 60, 1) [b:Jes. 60, 1]. Jeruzalem wordt opgeroepen de stad van het licht te zijn, die het licht van God op de wereld weerkaatst en de mensen helpt Gods wegen te bewandelen. Dat is de roeping en de zending van het volk van God in de wereld. Maar Jeruzalem kan te kort schieten tegenover deze oproep van de Heer. Het Evangelie zegt ons dat de Wijzen, toen ze in Jeruzalem aankwamen, even de ster uit het oog verloren. Ze zagen haar niet langer. Meer bepaald was haar licht afwezig in het paleis van Herodes: dat verblijf is vol schaduw, duisternis, wantrouwen, angst en afgunst heersen er. Herodes toont zich inderdaad achterdochtig en verontrust over de geboorte van een kwetsbaar kind dat hij als een rivaal ervaart. In werkelijkheid is Jezus niet gekomen om hem, arme marionet, neer te slaan, maar wel de Prins van deze wereld! Hoe dan ook, de koning en zijn raadgevers voelen de steigers van hun macht wankelen, ze vrezen dat de spelregels omgekeerd worden, de schijn ontmaskerd wordt. Heel een wereld, gebouwd op overheersing, op het succes van bezit, op corruptie, komt in crisis door een Kind! En Herodes komt er zelfs toe de kinderen te doden. “Gij doodt de kinderen naar het vlees omdat de angst je in het hart doodt” – schrijft de heilige Quodvultdeus Disc. 2 over het Credo: PL.. Disc. 2 over het Credo: PL 40, 655. Zo is het: hij had angst en door deze angst is hij gek geworden.

De Wijzen konden dat gevaarlijke moment van duisternis bij Herodes overwinnen, doordat ze geloofden in de Schriften, in het woord van de profeten dat Betlehem aanduidde als geboorteplaats van de Messias. Zo ontsnapten ze aan de lethargie van de nacht van de wereld, hernamen de tocht naar Betlehem en daar zagen ze opnieuw de ster en het Evangelie zegt dat ze “vervuld werden van overgrote vreugde” (Mt. 2, 10) [b:Mt. 2, 10]. Die ster die men niet zag in de duisternis van de wereldse gezindheid in dat paleis.

Een aspect van het licht dat ons leidt op de weg van het geloof is ook de heilige ”sluwheid”. Ook dat is een deugd, de heilige “sluwheid”. Het gaat om die geestelijke slimheid die ons in staat stelt de gevaren te onderkennen en ze te vermijden. De Wijzen wisten van dit licht van de “sluwheid” gebruik te maken toen ze, op hun terugweg, besloten niet langs het duistere paleis van Herodes te gaan, maar langs een andere weg. Deze verstandige lieden uit het Oosten leren ons, niet in de valkuilen van de duisternis te vallen en hoe ons te verdedigen tegen het donker dat ons leven tracht te omhullen. Zij hebben met behulp van deze heilige “sluwheid” het geloof bewaard. En ook wij moeten het geloof bewaren. Het behoeden voor die duisternis. Een duisternis dikwijls verkleed als licht! Want, zoals Sint Paulus zegt, de duivel kleedt zich soms als engel van het licht. En dan is de heilige “sluwheid” nodig om het geloof te behoeden, het te behoeden voor de zangen der Meerminnen, die je zeggen: “Kijk, vandaag moeten we dit doen en dat...” Het geloof is echter een gave, een geschenk. Het is aan ons om het te bewaren bij middel van deze heilige “sluwheid”, door het gebed, door de liefde, door de naastenliefde. Het komt er op aan in ons hart tegelijk het licht van God te aanvaarden en die geestelijke sluwheid te cultiveren die eenvoud met slimheid weet te verbinden, zoals Jezus aan zijn leerlingen vraagt: “Wees dus slim als slangen en eenvoudig als duiven” (Mt. 10, 16) [b:Mt. 10, 16].

Op het feest van de Openbaring, waarbij we de verschijning van Jezus aan de mensheid in het gelaat van een Kind gedenken, weten we de Wijzen als verstandige tochtgenoten aan onze zijde. Hun voorbeeld helpt ons de blik naar de ster te verheffen en de grote verlangens van ons hart te volgen. Ze leren ons niet tevreden te zijn met een middelmatig leven, met de “kleine kustvaart”, maar ons altijd te laten betoveren door wat goed, waar, mooi is... door God, die dit alles in toenemende mate is! En ze leren ons, ons niet te laten misleiden door de uiterlijkheden, door dat wat voor de wereld groot, verstandig, machtig is. We moeten dààr niet stoppen. Het is nodig het geloof te bewaren. In deze tijd is dat zo belangrijk: het geloof bewaren. We moeten verder gaan, voorbij de duisternis, voorbij de betovering van de Meerminnen, voorbij de wereldse gezindheid, voorbij de vele vormen van moderniteit die vandaag bestaan, verder naar Betlehem, waar, in de eenvoud van een buitenwijk huis bij een mamma en een papa vol liefde en geloof, de Zon straalt, opgegaan in den hoge, de Koning van het heelal. Naar het voorbeeld van de Wijzen zoeken we, met onze kleine lichten, het Licht en bewaren we het geloof. Zo zij het!