Aan kardinaal Angelo Bagnasco bij gelegenheid van de 62ste Algemene Vergadering van de Italiaanse Bisschoppenconferentie

Aan de Vereerde Broeder Kardinaal Angelo Bagnasco, Voorzitter van de Italiaanse Bisschoppenconferentie

Met deze boodschap, die ik u bij gelegenheid van de 62ste Algemene Vergadering van de Italiaanse Bisschoppenconferentie toestuur, wil ik mij tot een geestelijke pelgrim maken naar Assisi om mij persoonlijk aanwezig te stellen en te voegen bij u en elkeen van de samengekomen bisschoppen, de zorgzame herders van de beminde Kerken in Italië. Uw zorg en opdracht komen naar voren in het verantwoorde bestuur van de bisdommen en in uw vaderlijke nabijheid bij de priesters en de parochiale gemeenschappen. Een uitmuntend teken hiervan is de aandacht voor het thema van de opvoeding dat jullie als prioriteit hebben gekozen voor het komende decennium. De recentelijk gepubliceerde Pastorale Richtlijnen zijn uitdrukking van een Kerk die, in de school van Jezus Christus, het gehele leven van elke mens wil ter harte nemen en met dit doel op zoek is om “in de dagdagelijkse ervaringen het alfabet te vinden om de woorden samen te stellen die de oneindige liefde van God aan de wereld opnieuw voorstellen” Educare alla vita buona del Vangelo [[3864|(3)]].

In deze dagen zijn jullie verzameld in Assisi, de stad waarin “voor de wereld een zon geboren werd” Paradiso, Canto XI [[1076]] en uitgeroepen door de Eerbiedwaardige Pius XII tot patroon van Italië: Sint-Franciscus [3392]. Zijn frisheid en actualiteit is ongeschonden bewaard gebleven –de Heiligen gaan nooit ten onder!- omdat hij heel zijn bestaan omgevormd heeft naar Christus waarvan hij een levende icoon was.

Zoals nu werd ook de tijd waarin Sint-Franciscus [3392] leefde gekenmerkt door diepgaande culturele veranderingen dankzij het ontstaan van de universiteiten, de ontwikkeling van de steden en de verbreiding van nieuwe religieuze ervaringen. Precies in deze periode, dankzij het werk van Paus Innocentius III –dezelfde waarvan de Arme van Assisi de eerste kerkrechterlijke erkenning ontving- kende de Kerk een diepgaande liturgische hervorming. Hiervan is het Concilie van Lateranen IV [d:77] (1215) een uitstekende uitdrukking, welke als één van de vruchten het ‘brevier’ vernieuwde. Dit boek van gebed had de rijkdom van de theologische reflectie en het geleefde gebed van het voorafgaandelijk millennium in zich opgenomen; Sint-Franciscus en zijn broeders namen dit boek over en maakten zich op de wijze het liturgische gebed van de Paus eigen. En zo luisterde en beschouwde de Heilige onverdroten het Woord van God totdat hij het zich eigen maakte en eraan uitdrukking gaf in de gebeden waarvan hij, zoals in het algemeen van al zijn geschriften, de auteur is.

Hetzelfde Vierde Concilie van Lateranen [d:77] had een bijzondere aandacht voor het Sacrament van het Altaar en voegde aan de geloofsbelijdenis toe de term “transsubstantiatie” om zo de werkelijke aanwezigheid van Christus in het eucharistisch offer te bevestigen: “Zijn Lichaam en Bloed in het Sacrament van het Altaar zijn, onder de gedaanten van brood en wijn waarachtig tegenwoordig, doordat door goddelijke kracht het brood in het Lichaam en de wijn in het Bloed wezenlijk veranderd wordt (transsubstantiatis).” Caput 1: De fide catholica [[796|3]]

Het evangelisch leven van de heilige Franciscus en zijn roeping om de weg te gaan van de Gekruisigde Christus welde op vanuit het assisteren bij de Heilige Mis en vanuit het met devotie ontvangen van de Heilige Communie: “De Heer –zo lezen we in het Testament van 1226 [3821] – had mij een dusdanig geloof gegeven in de kerken, dat ik eenvoudigweg bad en zei: ‘Wij aanbidden U, Heer Jezus, in al Uw kerken van de hele wereld en wij danken U omdat Gij met Uw heilig kruis de wereld hebt verlost’.” in: Fonti Francescane, n. 111 [[3821]]

In deze ervaring ligt ook de oorsprong van zijn grote eerbied voor de priesters en van zijn raad aan de broeders om hen altijd en overal te eerbiedigen “omdat van de allerhoogste Zoon van God zie ik op lichamelijke wijze in de wereld niets anders dan Zijn Allerheiligste Lichaam en Bloed dat zij wijden en dat zij alleen toedienen aan de anderen.” in: Fonti Francescane, n. 113 [[3821]]

Geplaatst voor deze gave, dierbare Broeders, welke verantwoordelijk des levens volgt hier niet uit voor elk van ons! “Let op jullie waardigheid, broeders priesters – zo beval Franciscus nog – en wees heilig omdat Hij heilig is.” in: Fonti Francescane, nr. 220 [[3862]]. Inderdaad, de heiligheid van de Eucharistie vereist dat men dit Mysterie celebreert en aanbidt in bewustzijn van de grootsheid, het belang en de krachtdadigheid ervan voor het christelijk leven, maar het vereist tevens zuiverheid, samenhang en heiligheid van leven van ieder van ons om zo levende getuigen te zijn van het enige Liefdesoffer van Christus.

De Heilige van Assisi beschouwde onophoudelijk hoe “de Heer van het heelal, God en Zoon van God, zich dermate vernedert dat Hij zich verbergt, omwille van ons heil, in de onbeduidende verschijning van brood” in: Fonti Francescane, nr. 221 [[3862]] en met aandrang vroeg hij aan zijn broeders: “Ik smeek jullie, méér dan dat ik het voor mijzelf deed, dat jullie, wanneer jullie samenkomen en het noodzakelijk achten, de priesters nederig vragen dat zij boven alles vereren het Allerheiligste Lichaam en het Bloed van de Onze Heer Jezus Christus en de geschriften met zijn heilige namen en woorden die het Lichaam consacreren.” in: Fonti Francescane, n. 241 [[3863]]

De authentiek gelovige, in elk tijdsgewricht, ervaart in de liturgie de aanwezigheid, het primaatschap en het werk van God. Zij is “veritatis splendor” Sacramentum Caritatis [[1784|35]], huwelijksgebeuren, voorsmaak van de nieuwe en definitieve stad en deelname hieraan; zij is de verbinding van schepping en verlossing, de open hemel op de aarde van de mens, overgang van de wereld naar God; zij is Pasen, in het Kruis en in de Verrijzenis van Jezus Christus; zij is de ziel van het christelijk leven, roeping tot navolging, verzoening die aanzet tot broederlijke liefde.Dierbare Broeders in het Bisschopsambt, jullie samenkomst heeft als centrum van de werkzaamheden het onderzoek van de Italiaanse vertaling van de 3e editio typica van het Romeins Missaal. De overeenkomst van het gebed van de Kerk (lex orandi) met de regel van het geloof (lex credendi) kneedt het denken en de gevoelens van de christelijke gemeenschap en geeft vorm aan de Kerk, lichaam van Christus en tempel van de Geest. Elk menselijk woord kan niet afzien van de tijd, ook wanneer, zoals in het geval van de liturgie, het een venster is dat opent naar wat voorbij de tijd ligt. Een stem geven aan een altijd geldige werkelijkheid vereist daarom een wijs evenwicht tussen continuïteit en vernieuwing, tussen traditie en actualisering. Het Missaal zelf bevindt zich in het centrum van dit proces. Immers, elke ware hervormer is gehoorzaam aan het geloof: hij handelt niet op arbitraire wijze, hij matigt zich niet enige beoordelingsvrijheid aan ten aanzien van de rite; hij is niet de heer maar de bewaarder van de schat die ingesteld is door de Heer en aan ons is toevertrouwd geworden. De gehele Kerk is aanwezig in elke liturgie: haar vorm aanhangen is de voorwaarde voor de authenticiteit van wat men viert.

Het is dit dat ons ertoe dringt om, in de veranderde omstandigheden van de tijd, dit geloof dat teruggaat op de tijd van het ontstaan van de Kerk nog meer transparant en toepasbaar te maken. Het is een taak die des te urgenter is een cultuur die – zoals jullie zelf naar voren brengen – gekenmerkt wordt door “de eclips van de zin voor God en de verduistering van de dimensie van de inwendigheid, de onzekere vorming van de persoonlijke identiteit in een context van pluraliteit en fragmentatie, de moeilijkheden van een dialoog tussen generaties, de scheiding van verstand en affectiviteit” Educare alla vita buona del Vangelo [[3864|(9)]]. Deze elementen zijn een teken van een crisis van vertrouwen in het leven en zij beïnvloeden sterk het opvoedingsproces waarin vertrouwenswaardige bakens wankel zijn geworden.

De huidige mens heeft veel energie gestoken in de ontwikkeling van de wetenschap en de techniek en zo op deze gebieden doelen bereikt die ongetwijfeld betekenisvol en waardevol zijn. Nochtans is deze vooruitgang vaak ten koste gegaan van de fundamenten van het christendom waarin de vruchtbare geschiedenis van het Europese continent geworteld is: de moraal is teruggedrongen geworden tot de privésfeer en God, wanneer Zijn bestaan al niet ontkend wordt, is uitgesloten van het publieke bewustzijn. Niettemin komt de persoon tot groei in de mate dat hij het goede ervaart en leert dit te onderscheiden van het kwade, in wat verder ligt dan de berekening die enkel de gevolgen van één enkele handeling beschouwt of die als criterium voor evaluatie de mogelijkheid gebruikt om deze handeling uit te voeren.

Om deze koers te veranderen is algemene roep naar waarden noch een visie opvoeding die zich tevreden stelt met zuiver functionele en fragmentaire interventies voldoende. Wat daarentegen nodig is, is een persoonlijke relatie van vertrouwen tussen actieve subjecten, protagonisten van de relatie, in staat om positie in te nemen en de eigen vrijheid op het spel te zetten Educare alla vita buona del Vangelo [[3864|(26)]].

Méér dan ooit is daarom jullie keuze gepast om op te roepen tot een bundeling van krachten betreffende de verantwoordelijkheid inzake opvoeding van iedereen die stad van de mensen en het goede van de nieuwe generaties ter harte nemen. Dit noodzakelijke verbond kan enkel beginnen vanuit een nieuwe nabijheid tot de familie, een nabijheid die het primaatschap van de familie in de opvoeding erkent en ondersteunt: het is in de familie dat het gezicht van een volk vorm krijgt.

Als Kerk die leeft in Italië en waakzaam is om wat er ten diepste gebeurt in de wereld van vandaag te interpreteren en op deze wijze de vragen en verlangens van de mens te verstaan, vernieuwen jullie de toewijding om bereidwillig te werken aan het luisteren en aan de dialoog en aan het ter beschikking stellen van allen de goede boodschap van de vaderlijke liefde van God. Jullie worden bezield door de zekerheid dat “Jezus Christus de weg is, die elkeen leidt naar de volle verwerkelijking van zichzelf volgens het plan van God. Hij is de waarheid, die de mens aan zichzelf openbaart en hem leidt op de weg naar groei in vrijheid. Hij is het leven omdat in Hem elke mens de ultieme zin van zijn bestaan en werken vindt: de volledige gemeenschap van liefde met God in eeuwigheid” Educare alla vita buona del Vangelo [[3864|(19)]]

Op deze weg spoor ik jullie aan om de liturgie te waarderen als eeuwigdurende bron van opvoeding tot het goede leven van het Evangelie. Het Evangelie leidt binnen in de ontmoeting met Jezus Christus, die met woorden en daden de Kerk voortdurend opbouwt en Haar vormt in de diepte van het luisteren, de broederlijkheid en de missie. De riten spreken krachtens hun intrinsieke redelijkheid en voeden op tot een bewuste, actieve en vruchtbare deelname. Sacrosanctum Concilium [[570|11]].

Dierbare Broeders, laten we onze hoofden opheffen en laten we toelaten dat Christus ons in de ogen kijkt, de enige Meester, Verlosser, van waaruit al onze verantwoordelijkheid ten aanzien van de gemeenschappen, die aan ons en aan allen zijn toevertrouwd, voortkomt. Moge de Allerheiligste Maria, met het hart van een Moeder, waken over onze wegen en ons begeleiden met haar voorspraak. In het hernieuwen van mijn liefdevolle nabijheid en mijn broederlijke aanmoediging, verleen ik U, Eerbiedwaardige Broeder, de Bisschoppen, de medewerkers en alle aanwezigen mijn Apostolische Zegen.

Vanuit het Vaticaan, 4 november 2010

Paus Benedictus XVI