De heilige Jozef leert ons dat men kan liefhebben zonder te bezitten

“De heilige Jozef leert ons dat men kan liefhebben zonder te bezitten”, aldus Benedictus XVI die Jozef tot voorbeeld geeft van de verschillende levensstaten: “hij geeft ons het geheim van een mensheid die in aanwezigheid van het mysterie leeft”. Benedictus XVI herinnert ook aan de “grootste uitdaging” voor de christenen: de eenheid. Woensdagnamiddag ging Benedictus XVI naar de basiliek Maria, Koningin van de Apostelen te Yaoundé, om voor te gaan in de Vespers op de vooravond van het hoogfeest van de heilige Jozef. De bijeenkomst van ongeveer 4.000 mensen bestond niet alleen uit bisschoppen van Kameroun, priesters, diakens, seminaristen, vrouwelijke en mannelijke religieuzen, en leden van kerkelijke bewegingen, maar ook uit broederlijke vertegenwoordigingen van andere christelijke godsdiensten die door de Paus bijzonder begroet werden. Voor de Paus wijst Jozef de weg naar de eenheid: “Het leven van de heilige Jozef, die het Woord gehoorzaamt, is een welsprekend teken voor alle volgelingen van Jezus die streven naar eenheid in de Kerk. Zijn voorbeeld helpt ons begrijpen, dat wanneer de mens zich helemaal overlevert aan de wil van God, hij een doeltreffend arbeider wordt in het plan van God die alle mensen verlangt te verenigen in één enkele familie, één enkele bijeenkomst, één enkele “Ecclesia”. Zo bevestigt Benedictus XVI dat het zoeken naar de eenheid van de volgelingen van Christus voor hen “een belangrijke uitdaging” is. De Paus onderlijnt dat deze uitdaging er een is van bekering tot Christus en tot de hemelse Vader: “Het brengt er ons vooreerst toe ons te bekeren tot de persoon van Christus, ons steeds meer door Hem te laten aantrekken. In Hem zijn wij geroepen elkaar als broeders te zien, als kinderen van eenzelfde Vader”. Het vaderschap van God was één van de hoofdlijnen in de homilie van de Paus, die met zijn homilie van de H. Mis op donderdagmorgen, een zeer rijk geheel vormt van wat de theologie de “leer over de heilige Jozef” noemt: de Paus heeft uit de persoon en uit het leven van de heilige Jozef concrete theologische lessen getrokken voor het leven van de christengemeenschappen en de verschillende levensstaten – het huwelijk en het priesterambt of het godgewijd leven. Het vaderschap van Jozef is een weerspiegeling van het vaderschap van God: “Jezus zegt tot de menigte en tot Zijn leerlingen: ge hebt slechts één Vader. Er is inderdaad alleen het vaderschap van God de Vader, de enige Schepper van de zichtbare en de onzichtbare wereld. Doch, Hij laat de mens, naar Gods beeld geschapen, aan dit ene vaderschap van God deelnemen. De heilige Jozef illustreert dit op een treffende manier, hij die vader is zonder een lichamelijk vaderschap uit te oefenen. Hij is niet de biologische vader van Jezus wiens Vader God alleen is, en nochtans zal hij ten volle een volledig vaderschap uitoefenen”. De Paus omschrijft de rol van een vader als volgt: “Vader zijn is vooreerst dienaar zijn van het leven en de groei”. Hij past zijn definitie toe op Jozef: “De heilige Jozef heeft in die zin blijk gegeven van grote toewijding. Omwille van Christus heeft hij vervolging gekend en de verbanning en armoede die daaruit volgen”. Naar Egypte verbannen, heeft Hij dus met het Kind en Zijn Moeder een toevlucht gevonden op Afrikaanse bodem. Voor het leven van de priesters trekt Benedictus XVI volgende consequenties uit het leven van de heilige Jozef: “Geliefde broeders, priesters, dit vaderschap moet u in het dagelijks leven van uw ambt beleven. Inderdaad, zoals de Constitutie “Lumen Gentium” onderlijnt, moeten priesters in Christus vaderlijk zorg dragen voor hen die zij door het doopsel en door onderricht geestelijk voortgebracht hebben”. Om de zending te doen wortel schieten, benadrukt de Paus de dagelijkse Eucharistieviering en de “diepe band” van de priester met Christus “die de Eucharistie geeft”: “Moge de Eucharistieviering werkelijk het centrum van uw priesterleven zijn, dan zal zij ook het centrum van uw zending zijn in de Kerk”. Zoals Jozef wordt de priester geroepen zich klein te maken – met blijheid – ten overstaan van de aanwezigheid en de werking van God: “Bij het vieren van dit sacrament in de naam en in de persoon van de Heer, is het dus niet de persoon van de priester die op het voorplan moet staan; hij is een dienaar, een nederig werktuig dat naar Christus zelf verwijst door zichzelf aan te bieden voor het heil van de wereld. Het pastoraal ambt vraagt veel onthechting maar is ook een bron van vreugde”. De Paus beveelt ook “een vertrouwensrelatie met de bisschoppen” aan, “broederlijke” eenheid met andere priesters van eenzelfde bisdom en de steun van het “volk Gods” opdat de priesters “trouw zouden antwoord geven op de oproep van God”, naar het voorbeeld van Jozef die geroepen werd om “over Maria en het Kind Jezus te waken”. Het feit dat Maria de eerste is om de Blijde Boodschap te ontvangen, interpreteert Benedictus XVI aldus: “Toen Maria bij de Boodschap het bezoek kreeg van de engel, was Zij reeds ten huwelijk beloofd aan Jozef. Door zich persoonlijk tot Maria te richten, verbindt de Heer Jozef reeds innig met het mysterie van de menswording”. En wat hem betreft, kon Jozef, eveneens vrij, zijn “ja” uitspreken: “Hij stemde erin toe zich te verbinden met de geschiedenis die God in de schoot van zijn echtgenote was beginnen te schrijven. Toen heeft hij Maria bij zich genomen. Hij ontving het mysterie dat in haar was en het mysterie dat Zij zelf was. Hij beminde haar met die grote eerbied die het zegel is van waarachtige liefde. De heilige Jozef leert ons dat men kan liefhebben zonder te bezitten”. Meer nog, de Paus spreekt over genezing van affectieve wonden: hij nodigt de gelovigen uit het voorbeeld van de heilige Jozef te volgen om “genezing te krijgen van affectieve wonden, op voorwaarde dat men intreedt in het plan dat God reeds aan het realiseren is in hen die dicht bij Hem staan”. Wat de kerkelijke gemeenschappen betreft, de Paus roept hen op “het liefhebbend gelaat van God voor de kleinsten te tonen, meer bepaald door de beoefening van liefdadigheid, door humane en christelijke opvoeding van de jeugd, promotie van de vrouw en zoveel andere manieren”. Ook aan de godgewijde mensen gaf de Paus de heilige Jozef tot voorbeeld: “Door uw voorbehoudloze trouw aan uw engagementen bent u in de Kerk een levenskiem die groeit voor de komst van het Rijk Gods. Op ieder ogenblik, maar in het bijzonder wanneer trouw op de proef gesteld wordt, herinnert de heilige Jozef iedereen aan de zin en de waarde van zijn engagementen”. De Paus nodigt alle gedoopten uit te kijken naar de “rijkdom van de roeping” van Jozef en “het voorbeeld” dat hij “voor allen blijft die hun leven aan Christus hebben willen wijden zowel in het priesterschap als in het godgewijde leven of in verschillende engagementen als leek”. “Jozef heeft inderdaad geleefd in de uitstraling van het mysterie van de menswording. Niet alleen door zijn lichamelijke nabijheid maar ook door de zorgzaamheid van het hart. Jozef geeft ons het geheim van een mensheid die leeft in aanwezigheid van het mysterie, open voor Hem doorheen de concrete details van het leven”. Voor de Paus is Jozef ook het model van een één gemaakte mensheid: “Bij hem is er geen scheiding tussen geloof en daad. Zijn geloof geeft op een beslissende manier richting aan zijn daden. Paradoxaal genoeg is het door te handelen, dus door zijn verantwoordelijkheid te nemen, dat hij zich het best wegwist ten einde God de vrijheid te geven Zijn werk uit te voeren zonder dat hij daarbij een hinder is. Jozef is een rechtvaardige man”.