Paus Pius XII en de Joden - historische waarheid zonder vooroordelen

Geachte heer Krupp, Dames en heren,

Ik ben blij om u te ontmoeten aan het eind van het belangrijke symposium van de Pave the Way Foundation. Ik weet dat veel eminente wetenschappers hebben deelgenomen aan de bestudering van de talrijke werken van mijn geliefde voorganger – de Dienaar God Paus Pius XII – die hij voltooid heeft gedurende de moeilijke periode in de tijd rond de Tweede Wereldoorlog. Van harte heet ik ieder van u welkom, speciaal de heer Gary Krupp, president van de Foundation, die ik dank zeg voor de vriendelijke woorden namens u. Ik ben dankbaar dat hij mij over uw werkzaamheden gedurende het symposium heeft geïnformeerd. U heeft zonder een enkel vooroordeel de gebeurtenissen uit de geschiedenis geanalyseerd en was uitsluitend gericht op het vinden van de waarheid. Ik groet ook degenen die u begeleiden bij dit bezoek, zowel als uw familie en geliefden thuis.

De focus van uw studie was de persoon en de onvermoeibare pastorale en humanitaire activiteiten van Pius XII, Pastor Angelicus. Vijftig jaar zijn voorbij gegaan sinds het zalig afsterven hier in Castel Gandolfo aan het begin van de negende oktober 1958, na een afmattende ziekte. Deze verjaardag is een belangrijke aanleiding om onze kennis van hem te verdiepen, om na te denken over zijn rijke leer en diepgaand zijn activiteiten te analyseren. Er is zoveel geschreven en gezegd over hem gedurende deze vijf decennia en niet alle werkelijke facetten van zijn verschillende pastorale activiteiten zijn in het juiste licht onderzocht. De bedoeling van uw symposium was nu juist om enkele van deze tekortkomingen te beantwoorden, door een zorgvuldig en gedocumenteerde onderzoek te doen naar de vele van zijn tussenkomsten, vooral die ten gunste van de Joden, die in deze jaren het slachtoffer waren in geheel Europa, vanwege de criminele plannen van hen die hen wensten te elimineren van de bodem van de aarde. Wanneer iemand nader gaat kijken naar deze nobele Paus, vrij van ideologische vooroordelen, zal daarnaast geraakt worden door de diepgaande spiritualiteit en het menselijke karakter dat ook wordt weergegeven in zijn voorbeeldig leven en de bijzondere rijkdom van zijn leer. Men is hierdoor in staat om de menselijke wijsheid en pastorale intensiteit te waarderen die hem gedurende de vele jaren van zijn ministerie heeft begeleid, in het bijzonder in het geven van georganiseerde hulp aan de Joodse mensen.

Dankzij de ontstellende hoeveelheid documenten die u heeft kunnen verzamelen, onderbouwd door vele gezaghebbende getuigenissen, heeft u symposium een publiek forum gegeven om meer volledig te weten te komen wat Pius XII bereikt heeft voor de Joden, die vervolgd werden door de nazi’s en fascistische regimes. Men begrijpt dan, dat hij geen mogelijkheid onbenut liet om ofwel direct op te komen ten gunste van hen of door de instructies die hij gaf aan anderen, persoonlijk of aan instellingen van de Katholieke Kerk. In het verslag van uw bijeenkomst heeft u de aandacht gevestigd op zijn vele interventies, geheim en in stilte gedaan, juist omdat, gegeven de concrete situatie van dat moeilijke historische moment, dat de enige manier was om het meest ernstige te voorkomen en daarmee het grootste aantal Joden kon redden. Deze moed en vaderlijke toewijding was herkend en gewaardeerd gedurende en na dit verschrikkelijke wereldconflict door Joodse gemeenschappen en personen. Zij hebben hun dankbaarheid getoond voor wat de Paus gedaan heeft voor hun. Men hoeft slechts te herinneren aan de ontmoeting van Pius XII op 29 november 1945 met acht delegaties uit de Duitse concentratiekampen die een speciale audiëntie werden gegeven in het Vaticaan, waarbij zij hem persoonlijk wensten te danken voor zijn edelmoedigheid voor hen gedurende de vreselijke periode van de nazi en fascistische vervolgingen.

Dames en heren, dank voor uw bezoek en uw onderzoek die u heeft uitgevoerd. Dank ook aan de Pave the Way Foundation voor hun voortdurende activiteiten om de relaties en dialoog tussen de religies te bevorderen, als getuigen voor de vrede, barmhartigheid en verzoening. Het is mijn grote hoop dat dit jaar, dat de vijftigste verjaardag van het overlijden van mijn vereerde voorganger markeert, de gelegenheid geeft om een diepgaande studie te promoten over de diverse aspecten van zijn leven en zijn werk om daardoor meer te weten te komen over de historische waarheid en daarbij alle nog aanwezige vooroordelen achter ons te kunnen laten. Met deze gevoelens roep ik over u en over het vervolg van uw symposium de overvloedige zegen van God af.