De media: op het kruispunt van zelfpromotie en dienstbetoon. Zoeken naar de waarheid om haar met anderen te delen

Dierbare broeders en zusters!

Het thema van de Wereldcommunicatiedag van dit jaar – ‘De media: op het kruispunt van zelfpromotie en dienstbetoon. Zoeken naar de waarheid om haar met anderen te delen’ – belicht de belangrijke rol van de media in het leven van mensen en van de samenleving. Er is werkelijk geen terrein van de menselijke ervaring meer, zeker gezien de immensiteit van de globalisering, waarop de media niet integraal onderdeel uitmaken van de relaties tussen mensen en van de sociale, economische, politieke en religieuze ontwikkelingen. Zoals ik in mijn Boodschap voor de Wereldvredesdag van dit jaar schreef: "Met name de sociale communicatiemedia hebben, gezien hun educatieve mogelijkheden, een bijzondere verantwoordelijkheid voor de bevordering van het respect voor het gezin door duidelijk te maken wat de rechten en verwachtingen van het gezin zijn en het gezin in al zijn schoonheid weer te geven." De mensenfamilie, een vredesgemeenschap [[2126|5]]

Door de bliksemsnelle technologischeontwikkeling beschikken de media overongekende mogelijkheden, maar dat doettegelijkertijd nieuwe en tot voor kortonvoorstelbare vragen en problemen ontstaan.De media kunnen zonder enigetwijfel een belangrijke bijdrage leverenaan de verspreiding van nieuws, aan kennisvan feiten en aan de verschaffing vaninformatie: de media hebben bijvoorbeeldeen beslissende rol gespeeld in de verbreidingvan de geletterdheid en in de socialisatie,evenals in de ontwikkeling van dedemocratie en de dialoog tussen de volken.Zonder hun bijdrage zou het werkelijkmoeilijk zijn om het onderlinge begriptussen de volken te bevorderen en teversterken, om een impuls te geven aanvredesonderhandelingen over heel de wereld,om iedereen de toegang tot informatiete garanderen en er tegelijkertijd voorte zorgen dat ideeën, met name ideeën terbevordering van de idealen van solidariteiten sociale gerechtigheid, vrijelijk kunnen circuleren. De media zijn in hunalgemeenheid niet alleen kanalen waarlangsideeën kunnen worden verspreid:zij kunnen en moeten ook instrumentenzijn die ten dienste staan van een wereldvan meer gerechtigheid en solidariteit. Zijdreigen helaas echter te veranderen insystemen die erop gericht zijn om demensheid de agenda voor te schrijven diebepaald wordt door de waan van de dag.Dat is wat er gebeurt wanneer communicatiewordt gebruikt voor ideologischedoeleinden of agressieve reclame voorconsumptiegoederen. De media pretenderende werkelijkheid weer te geven, maarvaak wordt er een vertekend beeld vanhet persoonlijke, sociale en het familielevenvoorgespiegeld of gelegitimeerd. Ommeer luisteraars te trekken en hogerekijkcijfers te halen, aarzelen de mediasoms ook niet om zich te bedienen vanvulgariteit of geweld en daarmee over deschreef te gaan. De media kunnen ookontwikkelingsmodellen propageren die detechnologische kloof tussen rijke en armelanden eerder vergroten dan verkleinen.

De mensheid staat op een kruispunt.Op de media is ook van toepassing wat ikin de encycliek Spe Salvi [2067] schreef over deambiguïteit van de vooruitgang: die biedtenerzijds nieuwe mogelijkheden voor hetgoede, maar opent tegelijkertijd ook verschrikkelijke,eerder niet bestaande mogelijkhedenvoor het kwaad. vgl: Spe Salvi [[[2067|17]]] We moetenons dan ook afvragen of het wijs is omtoe te staan dat de sociale communicatiemiddelenworden gebruikt voor kritiekloze‘zelfpromotie’ of in handen komen vanmensen die ze gebruiken om het gewetenvan mensen te manipuleren. Moet de prioriteitniet zijn om ervoor te zorgen datzij ten dienste blijven staan van de mensen van het algemeen belang en dat zij “demorele vorming ... de vernieuwing vanhet innerlijk leven" Spe Salvi [[2067|17]] bevorderen? De buitengewoongrote invloed van de media ophet leven van mensen en op de samenlevingwordt algemeen erkend. Toch is hetnodig om te benadrukken dat er momenteelsprake is van een radicale verschuiving,men zou zelfs kunnen zeggen vaneen complete omslag in de functie van demedia. De communicatiemedia lijken tegenwoordigde werkelijkheid niet alleente willen weergeven, maar zelfs te willenbepalen door de invloed en kracht vansuggestie. Het is bijvoorbeeld duidelijkdat de media in bepaalde situaties nietworden gebruikt voor het eigenlijke doelvan informatieverschaffing, maar om gebeurtenissente ‘creëren’. Deze gevaarlijkeomslag in de functie van de media wordtdoor veel kerkelijk leiders met bezorgdheidgadegeslagen. Juist omdat we te makenhebben met realiteiten die grote invloedhebben op alle dimensies (morele,intellectuele, religieuze, relationele, affectieveen culturele) van het menselijk levenwaarin het belang van de persoon ophet spel staat, moeten we benadrukkendat niet alles wat technisch mogelijk is,ook ethisch verantwoord is. Daarom doetde invloed van de communicatiemedia ophet moderne leven onontkoombare vragenrijzen, die vragen om keuzes en oplossingendie we niet langer voor ons uitmogen schuiven.

De functie die de sociale communicatiemediain de samenleving hebben gekregen,moet inmiddels worden beschouwdals een integraal onderdeel vanhet ‘antropologische’ vraagstuk dat degrootste uitdaging van het derde millenniumvormt. Zoals we ook zien gebeurenop het terrein van het menselijk leven,van huwelijk en gezin en in de groteactuele vraagstukken rondom vrede, rechten de bescherming van de schepping, zo gaat het ook in de sector van de socialecommunicatiemedia langzamerhand omessentiële dimensies van de menselijkepersoon en om de waarheid ten aanzienvan de mens. Wanneer de communicatiehaar ethische grondslag verliest en zichonttrekt aan sturing vanuit de samenleving,is er uiteindelijk geen ruimte meervoor de centrale plaats en de onschendbarewaardigheid van de menselijke persoon.Als gevolg daarvan dreigt zij daneen negatieve uitwerking te hebben ophet geweten en de keuzes van mensen enhun vrijheid en leven te conditioneren.Daarom is het essentieel dat de socialecommunicatiemedia de menselijke persoonaltijd verdedigen en de menselijkewaardigheid volledig respecteren. Veelmensen menen dat er in dit verbandbehoefte is aan een ‘info-ethiek’, zoals weook een bio-ethiek hebben op het terreinvan de geneeskunde en wetenschappelijkonderzoek ten aanzien van het leven.

De media moeten vermijden dat zij de spreekbuis worden van economisch materialisme en ethisch relativisme, de gesels van deze tijd. In plaats daarvan kunnen en moeten zij bijdragen aan de verkondiging van de waarheid over de mensheid en die verdedigen tegenover hen die deze waarheid ontkennen of willen vernietigen. Men zou zelfs kunnen zeggen dat het zoeken naar en het presenteren van de waarheid over de mensheid de hoogste roeping van de sociale communicatie vormt. Het is een prachtige taak om met het oog op dat doel gebruik te maken van de vele verfijnde en aantrekkelijke technieken die de media tot hun beschikking hebben – in de eerste plaats een taak voor de bestuurders en medewerkers van deze sector. Maar het is ook een taak die tot op zekere hoogte ons allen aangaat, omdat wij in deze tijd van globalisering allen consumenten van de sociale communicatiemedia zijn en die ook zelf bedienen. De nieuwe media, met name de telecommunicatie en het internet, veranderen het gezicht van de communicatie. Misschien is dit een waardevolle gelegenheid om dat gezicht opnieuw vorm te geven om, zoals mijn eerbiedwaardige voorganger paus Johannes Paulus II het zei, de essentiële en onmisbare elementen van de waarheid over de menselijke persoon zichtbaarder te maken. vgl: Rapid Movement [[[1123]]]

De mens hunkert naar de waarheid, hij is op zoek naar de waarheid: dat feit wordt geïllustreerd door de aandacht en het succes dat wordt geoogst met vele publicaties, programma’s of kwaliteitsfictie waarin de waarheid, schoonheid en grootsheid van de menselijke persoon, inclusief de religieuze dimensie van de mens, worden erkend en op positieve wijze benaderd. Jezus zei: “Dan zult ge de waarheid kennen en de waarheid zal u vrijmaken" (Joh. 8, 32) [b:Joh. 8, 32]. De waarheid die ons vrijmaakt is Christus, omdat alleen Hij werkelijk de honger van het menselijk hart naar leven en liefde kan stillen. Zij die Hem hebben leren kennen en zijn boodschap met enthousiasme hebben ontvangen, ervaren een niet te onderdrukken verlangen om die waarheid te delen en uit te dragen. Zoals Johannes schrijft: “Het bestond vanaf het begin – we hebben het gehoord en met eigen ogen gezien; we hebben het aanschouwd en onze handen hebben het aangeraakt – dáárover spreken wij, over het woord dat leven is ... Wat wij gezien en gehoord hebben, dat verkondigen wij ook aan u, opdat gij gemeenschap moogt hebben met ons. En onze gemeenschap is er een met de Vader en met Jezus Christus, zijn Zoon. En wij schrijven dit om ons aller vreugde volkomen te maken (1 Joh. 1, 1-4) [b:1 Joh. 1, 1-4]. Laten wij de heilige Geest vragen om moedige mensen op het terrein van de communicatie, om authentieke getuigen van de waarheid, die trouw zijn aan de opdracht van Christus en geestdriftig over de boodschap van het geloof, mensen die “de moderne culturele behoeften begrijpen en zich inzetten om het communicatietijdperk niet te benaderen als een tijd van vervreemding en verwarring, maar als een waardevolle tijd om te zoeken naar de waarheid en te streven naar gemeenschap tussen mensen en volken". Tot de conferentie van medewerkers in de communicatie- en cultuursector [[2242]]

Met deze wensen zend ik u allen van harte mijn zegen.

Vanuit het Vaticaan, 24 januari 2008,
de gedachtenis van Franciscus van Sales.

Paus Benedictus XVI