Kinderen: Lentebode van het gezin en de samenleving

Wij, de ongeveer 5000 deelnemers van het Theologisch-Pastoraal congres georganiseerd door de Pauselijke Raad voor het Gezin [d:93] in het kader van het Jubeljaar van het Gezin in het jaar 2000, zijn in de Paulus VI Hal van het Vaticaan bijeen gekomen van 11 tot en met 13 oktober.. van 11 tot en met 13 oktober 2000 om van gedachten te wisselen over het thema: Kinderen, Lentebode van het Gezin en de Samenleving. Dit theologisch pastorale.. Dit theologisch pastorale congres is ingeschreven in de context van het Grote Jubeljaar 2000 en de Derde Wereldbijeenkomst met de Heilige Vader en Gezinnen, als vervolg op de twee eerdere Wereldbijeenkomsten: de eerste in Rome in 1994, en de tweede in Rio de Janeiro in 1997. Het thema van het congres de Eerste Bijeenkomst vooraf ging was: Het Gezin, Hart van de Beschaving van Liefde; het thema van de Tweede Bijeenkomst in 1997 was: Het Gezin, Gift en Verplichting, Hoop voor de Mensheid. Behalve de Voorzitters van de Bisschoppencommissies voor het Gezin en Leven, waren de meeste congresdeelnemers getrouwde stellen afkomstig van de vijf continenten, die voor dit evenement waren aangewezen door de Bisschoppenconferenties, pro-gezin en pro-leven bewegingen, verenigingen en groeperingen. Aan het eind van ons werk, vonden wij het zinvol om sommige conclusies en aanbevelingen te formuleren, welke door de vergadering werden goedgekeurd.

Wij zijn ons bewust van de diepe kracht van het gezin gebaseerd op het huwelijk, een eenheid van liefde en leven, op de drempel van het derde millennium. Het motto gekozen door de Heilige Vader voor de Derde Internationale Bijeenkomst met Gezinnen [d:28] nodigde ons uit onze gedachte te richten op: Kinderen, Lentebode van het Gezin en de Samenleving. Met diepe dankbaarheid jegens de Paus stelden wij Zijn richtlijnen op prijs en wisselden wij deze dagen van gedachten over de "vreugde en hoop, het verdriet en de bezorgdheden" Gaudium et Spes [[575|1]] betreffende kinderen, de ultieme gift vgl: Gaudium et Spes [[[575|50]]] voor het gezin en de samenleving.

Wij leven in een tijdperk van groeiende, systematische aanvallen op het gezin en leven. Men moet echter in dit verband zowel een verlammend pessimisme als een naïef, onrealistisch optimisme vermijden. De tendens om het instituut van het gezin, zijn aard en missie en zijn grondslag op het huwelijk (een eenheid van liefde en leven tussen een man en een vrouw) in twijfel te trekken is bijna gemeengoed geworden in sommige zeer invloedrijke milieus, gekenmerkt door een geseculariseerde mentaliteit. Deze tendens wordt ook waargenomen in sommige nationale en internationale politieke organisaties; het is merkbaar in belangrijke communicatiemiddelen; het verstoort het economische en professionele leven van velen en vertroebelt de opvatting van onze kinderen over de werkelijkheid van het huwelijk.

De algemene situatie van de kinderen wereldwijd is alles behalve bevredigend. Veel kinderen lijden onder de gevolgen van oorlog, armoede, ziektes, kinderarbeid, vreselijke seksuele exploitatie en kidnapping, zelfs met het doel van orgaandonatie voor transplantaties. Vruchtbaarheid is in vele regio's sterk gedaald vooral als er sprake is van grote rijkdom. De epidemie van echtscheidingen verspreidt zich over landen met een lange christelijke traditie. Abortus veroorzaakt diepe wonden in de ziel van hele volkeren en in het geweten van de mensen. De "de facto verbintenissen" vormen een ernstig sociaal probleem dat dagelijks groeit. Het gevaar bestaat dat de status van deze zaken ertoe zal leiden dat onze kinderen aan zichzelf gaan twijfelen en aan hun toekomst, en zal bijdragen aan het gebrek aan vertrouwen in hun vermogen om lief te hebben en huwelijkse verplichtingen op zich te nemen.

Uit deze crisis blijkt een geestesziekte die afdwaalt van de waarheid en een onjuiste antropologie; bovendien geeft het een niet eerder waargenomen relativisme en scepsis weer. Het laat zien dat men is geneigd zichzelf af te sluiten voor de waarheid over zichzelf en over de liefde.Tegenover dit gevaar moeten wij opnieuw onze hoop op de toekomst vestigen en onszelf laten leiden door het realisme dat wordt ontleend aan het Evangelie en het diepe vertrouwen in God, zonder de ernstige ziekte te verhelen die de jongere generatie bedreigt. Het is juist vanwege het uit de droom helpen van de menselijke harten dat wij een hoopvolle boodschap willen brengen, en wij richten onze gedachten op degenen die de wereld in het derde millennium zullen bouwen: onze kinderen! Ons werk is verdeeld in twee belangrijke gebieden: theologisch en pastoraal. Wij raadpleegden veelvuldig antropologische en sociologische bronnen en de menswetenschappen.

Wij hebben onze aandacht gevestigd op het menselijke moederschap en vaderschap. In de echtverbintenis berust de werkelijkheid en waardigheid op goddelijke vaderschap. De rollen van vaders en moeders zijn aanvullend en niet te scheiden; zij veronderstellen beide het scheppen van een speciale, interpersoonlijke relatie tussen de ouders en de kinderen. Elk kind heeft het recht geboren te worden uit een moeder en vader die verenigd zijn in echtelijke liefde. Vanaf het begin houdt het moederschap speciale openheid in jegens de nieuwe persoon, waarin de vrouw zichzelf vindt in oprechte overgave. vgl: Gaudium et Spes [[[575|22]]] Moederschap is nauw verbonden met de persoonlijke structuur van het menselijke wezen en het persoonlijke element van de gift. vgl: Mulieris Dignitatem [[[94|18]]] De bijdrage van de moeder is beslissend om het primaire fundament te leggen voor een nieuwe menselijke persoonlijkheid. In het moederschap wordt de waardigheid van de vrouw vervuld door haar oprechte overgave aan haar kinderen. De taak van de vader, die vaak niet helder is, is van groot belang voor de vorming van de persoonlijkheid van de kinderen en in hun beslissende keus in de toekomst. De aanwezigheid van de vader thuis vertegenwoordigt een vitaal element in de opvoeding, omdat "vaderschap en moederschap de coëxistentie en de interactie veronderstellen van autonome individuen". vgl: Gratissimam sane [[[565|16]]] Deze wederzijdse invloed van de vader en de moeder wordt duidelijk in de aanvulling van de vaderlijke en moederlijke rollen in het grootbrengen van de kinderen.

Het gezin vormt een natuurlijke werkelijkheid die boven elke politieke organisatie of juridisch instituut staat. Daarom moet de oorspronkelijkheid en de identiteit van het gezin gebaseerd op het huwelijk worden erkend door de politieke autoriteiten. vgl: Handvest van de Rechten van het gezin [[[281|0]]] Gesitueerd tussen de privé en publieke omgeving moet het gezin niet worden gereduceerd tot juist een willekeurige contractuele verbintenis tussen andere die gesloten of ongedaan gemaakt kan worden net zoals het uitkomt. Huwelijk verheft een totale oorspronkelijke gemeenschap, gevormd door een man en een vrouw wat effect heeft op de hedendaagse en de toekomstige samenleving. Tijdens het Congres bleek dat er tegenwoordig helaas een tendens is zowel op nationaal als op internationaal niveau om het Huwelijk en het gezin dat eruit voorkomt eerder te verzwakken dan om het te versterken. Wanneer het huwelijk wordt beschouwd als een onbestendig verbond van individuen, wordt het steeds breekbaarder. De verspreiding van drugs, seksuele promiscuïteit en andere levensstijlen die strijdig zijn met het Evangelie, wat aan kinderen wordt aangeboden als een bevrijding of uiting van de modern tijd, zijn in werkelijkheid een valkuil voor velen van hen en een bron van bezorgdheid voor hun ouders. Het wordt een serieus probleem om de eigen morele identiteit te ontdekken. Het is noodzakelijk de opvoedkundige taak van het gezin te verdiepen. Bij dit alles komt vaak een wanhopige emotionele en opvoedkundige ontoereikendheid aan de kant van de ouders. Daar kinderen behoefte hebben aan genegenheid en waardigheid, bestaat er de kans dat zij hun diepe wens voor geluk zullen proberen te vervullen langs onjuiste en vreemde wegen. Dit gevaar moet voorkomen worden door toewijding aan een zorgvuldige en nauwgezette opvoeding met als doel dat in de eerste plaats het kernprobleem van waarden wordt aangepakt, de tekortkomingen veroorzaakt door een gebrek aan vorming in het geloof.

Wij hebben uitgebreid verwezen naar de menswetenschappen met de bedoeling de diepe wens van een kind beter te begrijpen. Het is echter de wetenschap van het geloof dat het mogelijk maakt licht te scheppen op de wonderlijke werkelijkheid van onze kinderen. Kinderen nemen een bijzondere plaats in in het gezin, in de kerkleer, in de kleine kerk, wat het christelijke gezin is. Daarom bestond een aanzienlijk deel van ons werk in het formuleren van richtlijnen voor het evangeliseren van kinderen. Dit is een moeilijke en noodzakelijke taak in een wereld waarin opvoedingsstructuren vaak ontbreken. Wij moeten de jeugd helpen om vrienden van Jezus te worden en om de genade van hun Doopsel te laten groeien. Door te getuigen van hun overgave aan elkaar en de kinderen kunnen de ouders het mooie van het huwelijk en vader - moederliefde tonen waarin een sprankje van de onbeperkte liefde van de Gezegende Drievuldigheid doorheen schijnt.

Het gezin is zowel het onderwerp als voorwerp van de evangelisatie. Wij erkennen de taak van de priesters van de Kerk wiens rol zo belangrijk is in het vormen en leiden van Godsvolk. In volledige harmonie met hen kunnen ouders beter hun eigen plicht uitdragen om hun kinderen te evangeliseren waarvan de evangelisatie van het gezin in grote mate afhankelijk is in het derde millennium. Het gezin, dat zijn wortels heeft in het Doopsel, is een leerschool van het volwassen christelijke leven. In het gezin brengen Christenen een priesterschap op een speciale wijze in de praktijk. Door het sacrament van de inwijding wordt iemands leven volledig opgenomen in het leven van de Kerk en waarin de fundamenten van ieder christelijk leven zijn gelegd. Christus handelt via de sacramenten en vraagt ons om samen te werken met de voorbereiding van onze kinderen voor deze kerkelijke gebeurtenissen in het leven.

Het gezin is de uitgelezen plaats om het geloof door te geven, en het is ook een leerschool van gebed. Kinderen zijn geroepen om over te gaan tot het geloof en om te groeien in genade. Doopsel, Vormsel en de Communie zijn erg belangrijke momenten in het gezinsleven. De Doop van kinderen maakt de onrechtvaardigheid van de verlossende genade zichtbaar op een speciale wijze. Ouders hebben de taak het leven te koesteren dat God hen heeft toevertrouwd. vgl: Catechismus van de Katholieke Kerk [[[1|1250-1251]]] Wanneer dit leven wordt verrijkt door de speciale kracht van de Heilige Geest bij het Vormsel bereikt het zijn kerkelijke hoogtepunt in de Communie. Door de kracht van de sacramenten vernieuwt het gezin in Christus de bronnen van zijn verplichting, getuigenis en apostolisch leven in het leven van de Kerk. Zondag, de dag des Heren, wordt gekenmerkt door de weldaad en de wezenlijke herdenking van Gods verlossing. vgl: Dies Domini [[[402]]] Gods wereld mag niet afwezig zijn in het gezin. Samenkomend rond de Wereld van leven wordt aldus een bevoorrechte gelegenheid als het gezin, de huiskerk, zich volledig vindt in de Liturgie van de christelijke gemeenschap. Wij zenden een unanieme signaal uit in dit Jubeljaar 2000 [d:17] om te evangeliseren, voor wederzijdse vergeving, bekering en sacramentele verzoening. Zonder de bekering van de harten zullen de moeilijkheden waaraan de gezinnen worden blootgesteld versterkt worden en de eerste slachtoffers zullen natuurlijk de kinderen zijn, omdat zij de zwakste en kwetsbaarste zijn in de keten van het gezin. Vergeving binnen het gezin en tussen families vernieuwt de christelijke geest van broederliefde. Wederzijdse vergeving en nederig vragen om vergeving van Christus en de Kerk in het Sacrament van de Verzoening zijn momenten van genade en verlossing waarin het pad van de loutering van het gezin samen wordt verwezenlijkt met zijn leven van gebed. Het is duidelijk dat het leven van gebed een zeer belangrijk persoonlijk aspect inhoudt en altijd een kerkelijk aspect vraagt. Het gezin is in feite een huiskerk, de eerste plaats voor evangelisatie, het huislijke heiligdom, waar het gezin samen bidt. Ten tijde van problemen en beproeving wordt Christus ontdekt en blijkt zowel een docent als een vriend te zijn. Door het vreugdevol getuigen van gebeden en christelijk leven wordt het gezin de geestelijke desem voor de christelijke samenleving. Gezinsgebed is een centraal aspect van zijn bezieling dat bijdraagt aan zijn stabiliteit. Kindergebed in zijn puurheid en eenvoud roept op tot nadenken over het gebed dat inspiratie kan vinden in de "kleine weg" gevolgd door de Heilige Theresia van het Kind Jezus. Kinderen moeten hun belangrijkste hulp vinden bij hun ouders zodat aan het eind van hun adolescentie zij in staat zijn om een volwassen keus te maken voor het christelijke leven.

De dogmatische bijdragen voorzagen in de uitleg die noodzakelijk was voor een analyse van concrete situaties en actie plannen.Deze analyses vormen het tweede belangrijke onderdeel van ons werk.

De menselijke stimulatie en evangelisatie van kinderen kan alleen uitgeoefend worden in het kader van levensontwikkeling, in de structuur van de beschaving van liefde. Wij waren aangenaam verrast door het aantal en de diversiteit van de initiatieven op dit gebied. Dit was een gelegenheid voor ons de veelvormige daad van de Heilige Geest in de harten en in de gezinnen in werking te zien.

Vele recente initiatieven richten zich op erkenning van de waardigheid van het moederschap die vaak het slachtoffer is van een wrede maatschappij of van een ongunstige context. Het feminisme van de jaren 70 lijkt tegenwoordig haar kracht verloren te hebben en probeert vervangen te worden door een oorspronkelijk feminisme dat opkomt voor de rechten van de vrouw als moeder. Het zoekt ook erkenning voor de onvervangbare bijdrage van de moeder aan het algemeen welzijn en tegelijkertijd aan steun voor het moederschap. Kortom het nieuwe feminisme vraagt erkenning van het eigen belang van vrouwen in de maatschappij. "De persoonlijke rijkdom van vrouwelijkheid is zeker niet minder dan de mannelijke rijkdom: zij zijn slechts verschillend. Daarom moet een vrouw evenals een man haar 'voldoening' begrijpen als een persoon, haar waardigheid en roeping, op basis van deze rijkdom, volgens de vrouwelijke rijkdom die zij ontving op de dag van de schepping en meekrijgt als uiting van het beeld en gelijkenis van God' dat speciaal van haar is". Mulieris Dignitatem [[94|10]]

Wanneer, in het bijzonder, moeders in gezinnen geen voldoende steun krijgen voor hun opvoedkundige taak, geestelijke leiding of zelfs materiële middelen, dan nemen het aantal abortussen en het verlaten van kinderen toe. Sommige vrouwen krijgen kinderen van verschillende vaders, die zij niet in staat zijn groot te brengen en de kinderen worden aan hun lot overgelaten. De feiten tonen duidelijk dat deze kinderen later slachtoffer worden van misbruik, exploitatie en verstrikt raken in kinderprostitutie, pornografie en weerzinwekkende pedofilie. Bovendien zijn de zorgelijke condities van gezinsleven veroorzaakt door oorlogen en misère de oorsprong van ernstige en niet terug te draaien achterstand in de opvoeding van kinderen die, zonder de bescherming en leiding van het gezin, aan hun lot worden overgelaten op straat en door criminelen worden geëxploiteerd. Hierdoor worden zij zelf criminelen, en de meisjes belanden vaak op straat en in de prostitutie. Wat resulteert in het gevaar van te vroege zwangerschap en het oplopen van verscheidene seksueel overdraagbare ziektes, inclusief aids. Deze situaties doen zich vaak voor in arme landen, maar zij ook aanwezig in rijke landen. In beide gevallen is de hoofdoorzaak dezelfde: de morele crisis die vele gezinnen in zijn greep houdt en de moeilijke situatie waarin ouders leven.

De juridische aspecten van dit probleem zijn buitengewoon belangrijk. Een beslissende verplichting is noodzakelijk voor de juridische erkenning van de rechten van het kind. Allereerst komt het recht op leven van het ongeboren kind, dat zich gesteld ziet tegenover abortus en vernietiging van embryo's, ongeacht wat de reden is om zo'n vernietiging uit te voeren. Ook de zeer ernstige schendingen jegens de waardigheid van kinderen moeten gestopt worden door middel van gepaste juridische bepalingen, zowel op nationaal als op internationaal niveau: seksuele exploitatie (zoals de zo genaamde "kindsekstoerisme"), en het geweld op elk gebied waaronder deze zwakke menselijke personen lijden die bescherming van hun meest fundamentele mensenrechten worden onthouden. Zijn het niet deze werkelijke en echte misdaden tegen de menselijkheid welke als zodanig erkend en bestraft moeten worden, niet alleen daar waar zij zich voordoen maar ook in de landen van origine van de daders van deze misdaden?

Wij waren geroerd toen wij een serie initiatieven vernamen die in zeer verschillende contexten uitgevoerd zijn, alle met het doel kinderen te behoeden voor verlating in geval de beide ouders overleden zijn, of als de kinderen "wezen van levende ouders" zijn. Gratissimam sane [[565|14]] Adoptie door getrouwde stellen kan een concrete getuigenis zijn van solidariteit en liefde. vgl: Evangelium Vitae [[[2|93]]] Adoptie is in zijn gift en generositeit een teken dat laat zien hoe de wereld kinderen zou moeten verwelkomen. Onvruchtbare echtparen die kiezen voor adoptie zijn een sprekend voorbeeld van karakteristieke echtelijke liefdadigheid. vgl: Catechismus van de Katholieke Kerk [[[1|2373-2379]]] Helaas zijn vele echtparen geneigd gebruik te maken van immorele technieken of kunstmatige bevruchting wat deel uitmaakt van de mentaliteit van een "kind tegen elke prijs" en "recht op een kind" dat indruist tegen de goddelijke Openbaring betreffende voortplanting als een gave van God, en seksualiteit binnen het huwelijk als samenwerking met God de Schepper. Catechismus van de Katholieke Kerk [[1|2377]] Verantwoordelijk ouderschap houdt een hecht verwantschap in met de morele orde door God ingesteld. vgl: Humanae Vitae [[[34|10]]] Er zou ook gewag gemaakt moeten worden van recente pogingen om adopties door homoseksuele personen te legaliseren, en dit moet ten stelligste worden verworpen. Het is duidelijk dat dit niet de gewenste situatie is om kinderen in op te voeden en hun persoonlijkheid te laten ontwikkelen. "De band tussen twee mannen of twee vrouwen kan geen echt gezin vormen, nog minder kan aan zo'n verbintenis het recht toegekend worden kinderen te adopteren zonder een gezin". Over het Jaar van het gezin [[3137|(2)]] Wat pleegouderschap en adoptie betreft, is het belangrijkste principe dat toegepast moet worden dat het belang van het kind altijd moet prevaleren boven andere overwegingen.

Het gezinsleven in overweging nemend, hebben wij de relatie tussen de generaties onder de loep genomen, "de genealogie van de persoon ligt vast in de biologie van de generatie" Gratissimam sane [[565|9]]. Veel nadruk werd gelegd op de bijdrage van de grootouders in de opvoeding van hun kleinkinderen. Grootouders geven een levenservaring en geloof door met een speciale tederheid en tegenwoordig zijn zij vaak een belangrijke factor in de evangelisatie, vooral wanneer om allerlei redenen, de overdracht door de ouders van het geloof niet wordt uitgevoerd. In het doorgeven van waarden, en religieuze waarden in het bijzonder, blijkt in dit opzicht de rol van de grootouders van fundamenteel belang te zijn met het oog op de opvoedkundige tekortkoming.

Kinderen zijn een kostbare gift voor het gezin en voor de mensheid in alle opzichten van zijn menselijk en christelijk bestaan, en zij zijn de hoop voor de toekomst van de samenleving en de Kerk. Met dit in gedachten presenteren wij de volgende aanbevelingen:

1. Wij doen allereerst nadrukkelijk een beroep op overheidsautoriteiten, zowel nationaal als internationaal om kinderen niet te zien als iets abstracts, geïsoleerd, raam- en deurloze "eenheden" waarvan de rechten niet in relatie staan tot hun werkelijke situatie van afhankelijkheid en die bescherming nodig hebben. Juist in gezinnen worden de rechten van kinderen het beste gerespecteerd, overeenkomstig de solidariteits- en subsidiariteitsprincipes. De effectiefste manier om kinderen en hun rechten te beschermen is door op de allereerste plaats het gezin gebaseerd op het huwelijk te beschermen. Soms wordt het gezin benadeeld door werkelijk onjuiste wetten en wordt het slachtoffer van onrechtvaardige belasting of huisvestingspolitiek dat ver afstaat van de sociale werkelijkheid.
2. Wij bevelen aan dat er meer verzoeken worden ingediend aan de overheidsinstituten om elke ambiguïteit te vermijden in de definitie van het kind en het gezin. In het bijzonder met het oog op de juridische definitie van een kind, de rechten van het ongeboren kind moeten worden erkend. De Internationale Conventie van de Rechten van Kinderen [2012] roept ook op tot zo'n erkenning als zij verklaart dat vanwege hun kwetsbaarheid kinderen een speciale bescherming behoeven zowel voor als na hun geboorte. Daarom moet vanaf het moment van de conceptie een menselijk wezen deze bescherming genieten. Een complexe norm om de diverse rechten van het kind te beschermen is dan ook noodzakelijk, vanwege het ontbreken van een echte gezinspolitiek die volledig wordt gegarandeerd door de wet. Bovendien moeten inspanningen worden geïntensiveerd om de sociale rol van het gezin gebaseerd op het huwelijk te erkennen dat onvervangbaar is voor het algemeen welzijn.
3. Wij zijn bezorgd over het dramatische gebrek of waardering voor het moederschap in onze samenlevingen. Het lijkt erop dat de waarde en waardigheid van vrouwen is gebaseerd op hun betaalde beroep en dat zij anderszins geen grote sociale waarde genieten. De rol van moeders als zodanig moet worden erkend vanwege de werkelijke en effectieve dienst die zij de samenleving bieden. Moederschap is niet alleen maar een baantje in vergelijking tot menig ander prijzenswaardig beroep; het is veel meer: het is een levenswijze in dienst van een geroepen, uiterst belangrijke taak voor individuele personen, voor het gezin en voor de gehele samenleving. Erkenning van de rol van de vrouw in de samenleving zou niet beschouwd moeten worden als een overwinning als het gaat over de beschadiging van hun missie als moeder vgl: Laborem Exercens [[[712|19]]] vgl: Mulieris Dignitatem [[[94|18]]]
4. Het is nodig meer bewust te zijn van het belang van de rol van de vader betreffende de opvoedkundige taak in het gezin. Dit versterkt en integreert de rol van de moeder in volledige samenwerking voor de ontwikkeling van de kinderen. Deze rol moet beslist worden gesteund door opvoedkundige structuren, maar het kan nooit doelmatig worden vervangen. De rol van de vader staat centraal in het gezinsleven. Door de speciale taak van de vader te verkleinen, wordt de identiteit van de kinderen vernietigd als toekomstige echtgenoten en ouders. Het verlies van de functie van de vader voedt de angst om leven door te geven.
5. Wat de bescherming door de Staat betreft, valt het werkelijke belang van de Staat samen met die van het gezin en van de kinderen. Inderdaad is het in de eerste plaats in het gezin waar het "human capital" op alle niveaus wordt gevormd: dwz. die fantastische bron die de menselijk persoon is, opgevoed tot verantwoordelijkheidsbesef en de taak is goed volbracht. Dit is wat Paus Johannes Paulus II verklaart in de Encycliek Centesimus Annus [3]: "De eerste en fundamentele structuur voor 'menselijke ecologie' is het gezin, waarin de mens zijn eerste vormende ideeën ontvangt over waarheid en goedheid" Centesimus Annus [[3|39]].
6. De waardigheid van elk kind doet een dringend beroep op de christelijke samenlevingen, in het bijzonder op de parochies, om de gezinnen met gehandicapte kinderen van nabij te volgen. De gift van deze kinderen zou erkend moeten worden door gehele christelijke gemeenschap als een erfenis van Christus aan het Kruis zodat deze gezinnen in christelijke liefdadigheid gesteund en geholpen worden. Een gespecialiseerde pastorale zorg is zowel nodig als urgent teneinde moedig te leren om een Godsgeschenk in elk kind te ontdekken.
7. De roep om vervanging, alhoewel fundamenteel, kan niet gescheiden worden van opvoedkundig en politieke verplichting. Alle christelijke opvoedkundige instituten worden gestimuleerd hun rol te herzien en te verbeteren vanuit het tweeledig perspectief van ouders en kinderen. Tegenwoordig zijn pedagogen het er unaniem over eens dat de integrale opvoeding van kinderen onlosmakelijk verbonden is met voortdurende onderricht van de ouders. De armoedige situatie van de gezinnen en de kwaliteit van het onderwijs maken het moeilijk; daarom moet elk project ter verbetering van het onderricht ook rekening houden met het economische niveau van de gezinnen. Echter aan de andere kant, terwijl economische problemen beslist de mogelijkheden van goed onderwijs bepalen, kan dit geen reden zijn om arme gezinnen te beletten kinderen te krijgen en hen laten profiteren van de gekwalificeerd educatieve bijdragen doorgegeven door christelijke waarden.

Wij besloten het congres vervuld van hoop, in het kader en de geest van het Grote Jubeljaar 2000 [d:17]. Op de drempel van het derde millennium, is het duidelijk dat gezinnen zichzelf te weer stellen, omdat zij daartoe verplicht worden in sommige landen en op diverse fronten, teneinde hun sociale erkenning te verkrijgen. Echter juist in deze gezinnen - waarvan sommigen graag zouden zien dat marginalisering iets achterhaald is - komen kinderen ter wereld, en in deze gezinnen vinden pasgeboren kinderen de beste voorwaarden voor hun ontwikkeling. Kinderen vertegenwoordigen de lente, iets dat bloeit, iets nieuws. Zij zijn de aankondigers van een belofte: de vernieuwing van de wereld in en via de gezinnen. Onze kinderen, de lentebodes van de gezinnen en de samenleving, zijn altijd een teken van hoop voor de wereld en voor de Kerk.