Ancora Una Quinta Volta

TOT DE VOLKEREN DER GEHELE WERELD

Weer voor de vijfde maal, beminde zonen en dochters uit heel de, wereld, maakt de grote christengemeenschap zich gereed om het heerlijke feest van vrede en liefde, van verlossing en verbroedering te vieren in een sombere stemming van dood en haat; ook dit jaar voelt en ondervindt zij de huiveringwekkende bitterheid, geschapen door de onverzoenlijke tegenstelling tussen de milde boodschap van Bethlehem en de verbitterde wreedheid, die de mensheid verscheurt.

De afgelopen jaren die door het woeste krijgsrumoer werden verstoord, waren jaren vol smart; maar de kerstklokken brachten verkwikking in het hart, wekten weer voorzichtige verwachtingen en deden een warm en krachtig verlangen naar vrede ontstaan.

Helaas moet de wereld, als zij om zich heen ziet, nog steeds met ontzetting constateren, hoe er in werkelijkheid, een strijd heerst en een verwoesting, die van dag tot dag zich meer uitstrekt en wreder wordt, die haar verwachtingen stuk slaat, en die haar op ijskoude en harde wijze doet ondervinden, hoe haar vurigste verlangens worden onderdrukt en verstikt.

Wij zien inderdaad, dat het gewapend conflict ontaardt in een vorm van oorlog, die geen voorbehoud en geen grenzen meer kent, als ware -hij een apocalyptisch voortbrengsel van een beschaving, waarin de steeds groeiende vooruitgang van de techniek gepaard gaat met een steeds dieper wegzinken van 's mensen geest en zedelijkheid; een vorm van oorlog, die zonder onderbreking voortgaat op zijn weg van verschrikking en zulke wrede slachtingen veroorzaakt, dat de meest bloedige en vreselijke bladzijden uit het verleden daarbij verbleken. Met schrik hebben de volkeren moeten meemaken, dat de middelen en methoden van vernietiging een nieuwe en onbegrensde vervolmaking hebben gekregen en tegelijkertijd hebben zij een innerlijk verval moeten aanschouwen, dat van een verkilling en ontsporing van het gevoel voor zedelijkheid steeds meer afglijdt naar ,de diepte, waar ieder gevoel van menselijkheid wordt onderdrukt, en waar een dergelijke verduistering van verstand en geest heerst, dat de woorden van het Boek der Wijsheid worden bewaarheid: „Door dezelfde boeien van duisternis werden allen gekneveld." (Wijsh. 17, 17) [b:Wijsh. 17, 17]

Maar te midden van deze duistere nacht straalt voor hem, die gelooft, het licht van de ster van Bethlehem, die hem de weg wijst en verlicht naar degene, uit wiens volheid van genade en waarheid wij allen ontvingen (Joh. 1, 16) [b:Joh. 1, 16]; de weg naar de Verlosser, die door Zijn komst in deze wereld wezenlijk de Vorst van de vrede werd en onze vrede: „Ipse enim est pax nostra: want Hij is onze vrede." (Ef. 2, 14) [b:Ef. 2, 14]

Alleen Christus kan de noodlottige geest van dwaling en zonde verwijderen, die de mensheid heeft gebracht onder het juk van een tyrannieke en vernederende slavernij, door haar volkomen te onderwerpen aan een mentaliteit en een streven, die beheerst en gedreven worden door een niet te stillen zucht naar onbegrensd bezit.

Alleen Christus, die ons heeft bevrijd van de droeve slavernij van de zonde, kan de weg wijzen en effenen naar een edele en geordende vrijheid, die steunt op een waarachtige zedelijke rechtschapenheid en een zedelijk bewustzijn.

Alleen Christus, „op wiens schouders de heerschappij rust" (Jes. 9, 6) [[b:Jes. 9, 6]], kan met Zijn hulp en almacht het mensdom opbeuren en bevrijden uit de onnoemelijke kwellingen, die het benauwen gedurende dit leven, en het voeren naar het geluk.

Een christen, die gevoed wordt door het geloof in Christus en daaruit leeft, in de zekerheid, dat Hij alleen de Weg, de Waarheid en het Leven is, brengt zijn deel van het lijden en de moeilijkheden van deze wereld naar de kribbe van Gods Zoon, en vindt bij het pasgeboren Kind een troost en een steun, die de wereld niet kent, die hem moed en kracht geven om weerstand te bieden en onverschrokken stand te houden, zonder neerslachtig te worden of te bezwijken onder de zwaarste en meest kwellende beproevingen.

Het is indroevig, beminde zonen, eraan te moeten denken, dat ontelbare mensen op zoek naar een geluk, dat hen in dit leven bevredigt, de bitterheid voelen van vals bedrog en pijnlijke ontgoocheling, en toch zelf de weg naar iedere hoop voor zich hebben afgesneden. Zij leven ver van het christelijk geloof en kunnen daarom de weg niet terugvinden naar de kribbe en naar die troost, die de geloofshelden doet overvloeien van vreugde in al hun ellende. Zij zien het gebouw van hun vaste overtuigingen, waarop zij menselijkerwijze vertrouwden en waarin zij hun ideaal stelden, in puin; maar nooit vonden zij dat ene ware geloof, dat hen had kunnen sterken en met nieuwe moed bezielen. In deze wankele toestand van denken en zedelijk leven worden zij aangegrepen door een onzekerheid van geest, die hen terneerdrukt, en leven zij in een toestand van lusteloosheid, die hun hart beklemt. En alleen hij kan dit ten volle begrijpen en van harte meevoelen, die het geluk heeft te leven in de levendige en vertrouwelijke sfeer van een bovennatuurlijk geloof, dat zich boven de stormen van alle tijdelijke vergankelijkheid verheft om zich te verankeren in hetgeen eeuwig is.

a. degenen die vertrouwden op de uitbreiding van het economisch leven over heel de wereld
Het is riet moeilijk in de massa van die verbitterden en ontgoochelden hen aan te wijzen, die hun gehele vertrouwen stelden op de uitbreiding van het economisch leven over de wereld, daar zij dit alleen in staat achtten de volkeren broederlijk te verenigen, en de verwachting koesterden, dat de groots opgezette en steeds meer vervolmaakte en verfijnde organisatie ervan zou voeren tot ongehoorde en onvermoede vooruitgang in welvaart voor het mensdom.

Met hoeveel voldoening en trots zagen zij de groei van de wereldhandel, de uitwisseling van alle goederen en van alle uitvindingen en productie tussen de werelddelen onderling, de triomf van de overal verbreide moderne techniek, die iedere grens van ruimte en tijd overschrijdt! Maar wat ondervinden zij op het ogenblik in werkelijkheid? Zij zien nu, dat deze economie met 'haar reusachtige betrekkingen en verbindingen over heel de wereld en met haar overdreven werkverdeling en werkverdubbeling op allerlei wijze heeft meegeholpen om de crisis, waarin de mensheid verkeert, algemeen en nog ernstiger te maken. Omdat echter deze economie door geen enkele zedelijke rem werd gecorrigeerd en door geen enkel uitzicht op een hiernamaals werd verlicht, daarom moest zij noodzakelijk uitlopen op een minderwaardig en vernederend uitbuiten van de menselijke persoon en van de natuur, op een treurige en beangstigende toestand van gebrek enerzijds en van een hooghartige en uitdagende weelde anderzijds, op een pijnlijke en onverzoenlijke breuk tussen welgestelden en armen: ongelukkige gevolgen, die niet de geringste zijn geweest in de lange reeks oorzaken van de ontzettende tragedie, die wij beleven.

Laten die ontgoochelden van de wetenschap en van de economische macht niet vrezen tot de kribbe van de Zoon van God te gaan. Wat zal het Kind, dat daar geboren is en aanbeden wordt door Maria en Joseph, door de herders en de engelen, hun zeggen? Zonder twijfel is de armoede in de stal van Bethlehem een toestand, die Hij louter en alleen voor Zichzelf heeft uitgekozen, en daarom ligt daarin geen enkele veroordeling of afwijzing opgesloten van het economisch leven in hetgeen nodig is voor de vooruitgang van de physieke en natuurlijke vervolmaking van de mens. Maar die armoede van de Heer en Schepper van de wereld, door Hem vrijwillig gekozen, die Hem ook in de werkplaats van Nazareth en gedurende heel de tijd van Zijn openbaar leven zal vergezellen, toont duidelijk, hoezeer Hij de stoffelijke dingen beheerste en hoezeer Hij er boven stond. Zo leerde Hij op zeer doeltreffende wijze, dat de aardse goederen krachtens hun aard en wezen moeten dienen voor het leven van de geest en voor een grotere culturele, zedelijke en godsdienstige vervolmaking, die de redelijke mens nodig heeft. Degenen, die het geluk in de maatschappij verwachtten van het mechanisme van de economische wereldmarkt, zijn daarom zo teleurgesteld, omdat zij niet heer en meester, maar slaven waren geworden van de stoffelijke rijkdom, in dienst waarvan zij zich hadden gesteld en die zij los gemaakt hadden van de hogere bestemming, die de mens heeft, door ze tot doel op zich te maken.

b. degenen die hun geluk stelden in de wetenschap zonder God
Op dezelfde wijze handelden en dachten andere ontgoochelden uit het verleden, die het geluk en de welstand enkel en alleen stelden in een soort wetenschap en cultuur, die de Schepper van het heelal niet wilden erkennen; het waren de baanbrekers en volgelingen, niet van de ware wetenschap, die een bewonderenswaardige weerglans is van Gods licht, maar van een trotse wetenschap, die geen plaats inruimde aan het werk van een persoonlijke God, onafhankelijk van elke beperking en verheven boven al het aardse, en die er groot op ging de wereldgebeurtenissen te kunnen verklaren louter door het streng en deterministisch ineengrijpen van ijzeren natuurwetten.

Maar een dergelijke wetenschap kan geen geluk en geen welstand geven. Omdat de mens zich afwendde van het goddelijk Woord, door wie alle dingen gemaakt werden, kwam hij tot afval van de geest, zodat het hem moeilijk werd idealen en doeleinden van hoog intellectueel en moreel gehalte na te streven. Terwijl de wetenschap, afgescheiden van het geestesleven, zich inbeeldde met haar loochening van God de volle vrijheid en zelfstandigheid te hebben verkregen, ziet zij zich daardoor op het ogenblik gestraft met dienstbaarheid, vernederender dan ooit. Want zij is slavin geworden en op bijna automatische wijze uitvoerster van bevelen en opdrachten, die helemaal geen rekening houden met de rechten van de waarheid en van de menselijke persoon. Wat die wetenschap als vrijheid aanzag, was een vernederende en verlagende gebondenheid; en nu zij ontluisterd is, zal zij haar vroegere waardigheid niet herkrijgen, tenzij zij weer tot het eeuwig Woord terugkomt, bron van wijsheid, die zo dwaas werd verlaten en vergeten.

Tot die terugkeer juist nodigt Gods Zoon uit, die Weg, Waarheid en Leven is, Weg tot het geluk, Waarheid die verheft, Leven dat de mens onsterfelijk maakt. Hij nodigt met stille, maar diep doordringende woorden door Zijn komst zelf in deze wereld die teleurgestelden uit, omdat Hij het menselijk hart niet teleurstelt, maar het de drang geeft naar Hem.

Naast degenen, die diep geschokt zijn door het mislukken van strevingen op sociaal en intellectueel gebied, die op grote schaal werden gevolgd door politici en geleerden, staat de niet minder talrijke groep van hen, die in grote nood en kommer verkeren door het ineenstorten van hun eigen persoonlijk levensideaal.

a. degenen wier levensdoel de arbeid was
Het is de grote massa van hen, wier levensdoel de arbeid was en die met hun zwoegen een gemakkelijk materieel bestaan nastreefden, maar die bij de strijd om dit te bereiken overwegingen van godsdienstige aard ver van zich hadden afgezet, en verzuimd hadden aan hun bestaan een gezonde zedelijke koers te geven. De oorlog heeft hen weggerukt uit dit vertrouwde en geliefkoosde werk, dat de waarde en steun van hun leven uitmaakte, heeft hen los gescheurd van hun beroep en hun ambacht, zodat zij in hun ziel een beangstigende leegte vinden. En al kunnen sommigen zich nog aan hun werk wijden, toch heeft de oorlog arbeids- en levensvoorwaarden geschapen, waar alle persoonlijke trekken uit zijn verdwenen, waarin een geregeld gezinsleven kwijnt en onmogelijk wordt, en men niet meer die voldoening vindt, die alleen geschonken wordt door de arbeid, gelijk hij door God is geadeld en gewild.

Arbeiders, nadert tot de kribbe van Jesus! Zegt niet dat die grot, waarin de Zoon van God Zijn toevlucht heeft genomen, afstotend is; niet bij toeval, maar door hoge en onuitsprekelijke beschikking zult gij er alleen maar eenvoudige werklieden vinden: Maria, de maagdelijke moeder van 'het gezin, een arbeidersvrouw; Joseph, de vader van het gezin, een werkman; de herders, die hun kudden bewaken en ten slotte de Wijzen, die uit het Oosten kwamen; mensen, die arbeiden met hun handen, hun nachtwaken en hun geest; zij aanbidden diep gebogen de Zoon van God, die door Zijn vrijwillig en liefelijk zwijgen, dat welsprekender is dan woorden, aan hen allen de betekenis en de kracht van de arbeid verklaart. Deze is niet alleen menselijk gezwoeg, zonder zin en waarde, en evenmin een vernederende slavendienst. De arbeid is dienst van God, gave van God, kracht, die het menselijk leven vult en die de eeuwige rust verdient. Heft uw hoofd omhoog, arbeiders. Ziet op naar de Zoon van God, die met Zijn eeuwige Vader het heelal schiep en ordende, die mens wordt gelijk aan ons met uitzondering van de zonde, en opgroeiend in jaren Zijn intrede doet in de grote arbeidsgemeenschap, die Zich afmat bij Zijn zending tot redding der mensen en daarvoor Zijn aardse leven offert. Hij, de Verlosser van het mensdom, verheft en adelt, door Zijn genade, die ons zijn en handelen doordringt, elk eerzaam werk, het voorname en geringe, het grote en kleine, het aangename en moeilijke, het handwerk en het verstandswerk, zodat het voor God verdienste en bovennatuurlijke waarde krijgt. Zo verenigt Hij alle vormen van die veelsoortige menselijke arbeid in een enkele ononderbroken verheerlijking van de Vader in de hemel.

b. degenen die hun hoop stelden in aards genot
Ongelukkig zijn ook degenen, die hun hoop op geluk, waarvan zij droomden en dat zij alleen maar zochten in het genieten van het voorbijgaande aardse leven, verijdeld zien; dat leven, dat zij uitsluitend beschouwen ofwel als volheid van lichaamskracht en als schoonheid van lichaam en voorkomen, ofwel als weelde en overvloedig comfort, ofwel als bezit van sterkte en macht.

Maar op dit ogenblik zien wij, hoe in de storm van de oorlog de levenskracht en schoonheid van een massa jonge mensen, opgegroeid en getraind op de sportvelden, te gronde gaan en wegkwijnen in militaire ziekenhuizen, en hoe veel jonge mensen, verminkt of verzwakt naar lichaam en ziel, ronddwalen langs de wegen van hun vaderland, dat in allerlei steden van zijn mooiste gewesten werd verwoest en tot een puinhoop gemaakt door luchtbombardementen en oorlogshandelingen.

Terwijl een deel van de mannelijke jeugd geen kracht meer heeft om zich in te spannen en te werken, verliezen de toekomstige moeders van het komende geslacht, gedwongen als zij zijn tot al te veel werk, dat geen maat of grenzen van tijd meer kent, de mogelijkheid om aan het uitgebloede volk die gezonde lichamelijke en geestelijke groei te schenken, die het leven en de opvoeding der kinderen bevordert, zonder welke ,de toekomst van het vaderland door een droeve ondergang bedreigd wordt.

De smartelijke ongeregeldheid van werk en van leven, ver van God en van Zijn genade, onder de verleidende aanlokking van het slechte voorbeeld, werkt een verderfelijke verslapping van de huwelijks en familieband in de hand en baant de weg er toe, zodat het vergif van de ontucht, nu veel meer dan vroeger, de heilige bron van het leven tracht te besmetten. Deze droevige feiten en gevaren leveren het harde bewijs er voor, dat in plaats van versterking van gezin en volk, die bij vele naties als een van de edelste doeleinden werd beschouwd, integendeel physiek verval en geestelijk bederf op ontstellende wijze om zich heen grijpen. En deze kunnen alleen door, het genezende en opvoedende werk van meerdere geslachten langzaam, en althans gedeeltelijk, verdwijnen. Als de oorlog bij zoveel mensen groot onheil naar lichaam en geest heeft aangericht, dan heeft hij ook hen niet gespaard, die begerig zijn naar weelde en louter levensgenot. Zij staan nu stom en verslagen voor de verwoesting, die ook over hun goederen is gekomen als een vernielende orkaan: rijkdom en huizen vernietigd te vuur en te zwaard, het gemakkelijke en plezierige leven totaal verdwenen, het heden vol tragiek en de toekomst met weinig hoop en vol vrees.

Een nog droeviger schouwspel verbijstert en beangstigt degenen, die streefden naar macht en heerschappij: nu zien zij met schrik de zee van bloed en tranen, die de wereld overstroomt, de graven, .vol lijken, in grote menigte verspreid over alle streken van het vasteland en over de eilanden van de zee, het langzaam wegsterven van de beschaving, het geleidelijk verdwijnen ook van de materiële welstand, de verwoesting van prachtige monumenten en schitterende bouwwerken van hoge kunstwaarde, die men het gemeenschappelijk bezit kon noemen van de beschaafde wereld, het steeds feller en dieper worden van de haat, die de volkeren tegen elkaar ophitst en niets goeds doet verwachten voor de toekomst.

De troost van het geloof in de rampen van het ogenblik
Komt gij nu, christenen, gij gelovigen. Gij zijt door een onuitsprekelijke en bovennatuurlijke band verbonden met de Zoon van God, die Kind is geworden voor ons. Gij wordt geleid en geheiligd door Zijn Evangelie en gevoed door de genade, die de vrucht is van het lijden en de dood van de Verlosser. Ook gij voelt de smart, maar hoopt op de troost, die u vanuit uw geloof gegeven wordt.

De ellende van deze tijden is ook de uwe; de verwoesting van de oorlog bezoekt en kwelt ook u, uw lichaam en uw ziel, uw have en goed, uw huis en uw gezin. De dood heeft uw hart gebroken en u wonden toegebracht, die zich maar langzaam zullen sluiten. De gedachte aan een dierbaar graf, dat misschien onbekend is gebleven, de angst om de vermisten of de ontheemden, het hartstochtelijk verlangen uw dierbare gevangenen of gedeporteerden te omhelzen, dat alles veroorzaakt u een smart, die u ontmoedigt, terwijl een moeilijke en donkere toekomst dreigend hangt boven u allen, ouders en kinderen, jong en oud.

Ons vaderhart voelt zich altijd, en meer dan ooit in dit uur, dicht bij ieder van u, beminde zonen en dochters, in uw droefheid en angst, met een diepe en onveranderlijke genegenheid. Maar al onze inspanning kan deze vreselijke oorlog niet ineens doen eindigen. Wij kunnen aan uw dierbare doden het leven niet teruggeven. Wij kunnen uw huis, dat verwoest werd, niet opbouwen. Wij kunnen u niet volledig bevrijden van uw kommer. Veel minder ligt het in onze macht u de toekomst te doen kennen, omdat de sleutels daarvan liggen in de hand van God, die de gang der gebeurtenissen leidt en het eindpunt er van heeft vastgesteld, dat vrede moet brengen.

Maar er zijn twee dingen, die wij wel kunnen en ook willen doen. Vooreerst, wij hebben altijd gedaan en zullen ook blijven doen al, wat wij op stoffelijk en geestelijk gebied vermogen, om de droevige gevolgen van de oorlog te verlichten, voor de gevangenen, de gewonden, de ontheemden, de zwervers, de behoeftigen, voor allen, die lijden en zwaar beproefd worden uit alle volkeren en naties.

Vervolgens wensen wij dat gij in deze treurige oorlogstijd vóór alles u herinnert, welk een grote steun ons het geloof schenkt, wanneer het ons leert, dat de dood en het lijden van dit aards bestaan hun smartelijke bitterheid verliezen voor hen, die met een rustige en kalme overtuiging het ontroerend gebed van de Kerk in de Requiemmis tot het hunne kunnen maken: „Voor Uw gelovigen, Heer, verandert slechts het leven, het wordt niet weggenomen, en als het huis van dit aards verblijf is uiteengevallen, wacht hun in de hemel een eeuwige woning." Prefatie Missa pro.. Prefatie Missa pro defunctorum Terwijl de anderen, die geen hoop hebben, voor een vreselijke afgrond staan en hun handen, tastend naar een steunpunt, slechts in het niet grijpen, wij bedoelen niet dat van hun onsterfelijke ziel, maar dat van een vervlogen gelukkig hiernamaals, hebt gij daarentegen, door de genade ende mildheid van de barmhartige God, naast de zekerheid van de dood: „certa moriendi conditio" de onuitsprekelijke goddelijke troost van de belofte der onsterfelijkheid: „futurae immortalitatis pro-missio".

30 Uit dat geloof put gij een innerlijke rust en een morele kracht vol vertrouwen, die zelfs onder het wreedste lijden niet bezwijken. Dit is een verheven genade en een onschatbaar voorrecht, dat gij aan de goedheid van de Verlosser moet toeschrijven; een genade en een voorrecht, waaraan gij moet beantwoorden met een leven van voorbeeldige standvastigheid. Zij eisen van u een dagelijks apostolaat, dat het vertrouwen tracht te hergeven aan hen, die het verloren, en dat degenen, die als schipbreukelingen op de zee van de huidige rampen op het punt staan te verdrinken en om te komen, geestelijk tracht te redden.

Plichten van de christenen in deze tijd
De weg, die de mensheid ging bij de hedendaagse verwarring van ideeën, is een weg geweest zonder God, veeleer tegen God; zonder Christus, veeleer tegen Christus. Hiermee willen wij de dwalenden geenszins beledigen; zij zijn en blijven onze broeders.

Maar ook de christenheid moet bedenken, welk deel van de verantwoordelijkheid bij de tegenwoordige beproevingen op haar rust. Of zijn misschien ook niet veel christenen meegegaan met die valse ideeën en levensopvattingen, die zo dikwijls door het kerkelijk leergezag werden afgekeurd?

Iedere lauwheid en elk onberaden compromis met het menselijk opzicht in 'het belijden van het geloof en zijn leerstellingen, elke lafheid en weifeling tussen goed en kwaad in de praktijk van het christelijk leven, de opvoeding van de kinderen en, het bestuur van het gezin, iedere verborgen of openlijke zonde, dat alles, en nog veel meer, heeft op treurige wijze bijgedragen en draagt nog bij tot de ramp, die nu de wereld uit haar voegen rukt. Wie heeft het recht zich zonder zonde te achten? Het nadenken over u zelf en uw daden en de nederige erkenning van die morele verantwoordelijkheid zal u in het diepst van uw hart doen zien en voelen, 'hoe groot uw heilige plicht is tot bidden en handelen, om zo Gods barmhartigheid af te smeken en te verkrijgen, en mee te werken aan de redding van uw broeders. Daardoor zult gij God de eer terugschenken, die Hem gedurende tientallen jaren werd geweigerd, en voor de mensen die innerlijke vrede verwerven, die men alleen maar hervindt, wanneer men weer nadert tot het geestelijk licht van de grot van Bethlehem.

Aan het werk beminde zonen!
Aan het werk dus, beminde zonen! Sluit u dicht aaneen. Laat de moed niet zinken; blijft niet werkeloos toezien te midden van de verwoestingen. Treedt er uit te voorschijn om een nieuwe maatschappij voor Christus op te bouwen.

Moge de ster, die de Wijzen geleidde op hun weg naar Jesus, boven uw hoofd schitteren. De geest, die van Hem uitgaat, heeft niets verloren van zijn sterkte en van zijn genezende kracht voor het diep gezonken mensdom. Die geest heeft eens gezegevierd over het heersende heidendom. Waarom zou hij ook nu niet zegevieren, nu allerlei smart en ontgoocheling aan zoveel zielen de ijdele dwaalwegen tonen, die men tot heden volgde in het openbaar en particulier leven? Veel denkende mensen zoeken nieuwe idealen op politiek en sociaal gebied, voor het persoonlijk en openbaar leven, voor onderwijs en opvoeding, en voelen in zich een sterke drang om de verlangens van hun hart te bevredigen. Het voorbeeld van uw christelijk leven moet hun de weg wijzen; uw vurig woord moet hen wakker schudden. Terwijl de gedaante van deze wereld voorbijgaat, moet gij hun laten zien, hoe 'het ware leven hierin bestaat, „dat zij U kennen, de ene, ware God en Hem, die Gij gezonden hebt, Jesus Christus." (Joh. 17, 3) [b:Joh. 17, 3]

Oproep om hulp
Door uw woord moet in uw broeders weer de kennis gewekt worden van de hemelse Vader, die ook in tijden van vreselijke ellende de wereld bestuurt met wijze vooruitziende goedheid; zo moeten zij het onbezorgde geluk leren smaken dat voortkomt uit een leven, brandend van liefde tot God. Maar de liefde tot God maakt het hart 'ook fijngevoelig voor de nood van de naaste, maakt het bereid om te helpen op geestelijk en stoffelijk gebied, klaar voor ieder offer, opdat in aller hart een vurige en werkzame liefde ontstaan kan.

Hoe krachtig is de liefde van Christus! Wij voelen haar branden in ons vaderhart, dat voor allen gelijkelijk openstaat en dat ons met luider stemde werken van barmhartigheid en hulpvaardige liefde doet inscherpen.

Hoe dikwijls 'hebben wij met bloedend hart de uitroep van de goddelijke Meester moeten herhalen: „Misereor super turbam: Ik heb medelijden met dit volk", en hoe dikwijls hebben ook wij er aan moeten toevoegen: „Non habent quod manducent: zij hebben niets te eten" (Mc. 8, 20) [b:Mc. 8, 20], vooral als wij dachten aan veel streken, die door de oorlog geteisterd en verwoest zijn? En telkens opnieuw voelden wij pijnlijk de tegenstelling tussen onze beperkte middelen, die geen voldoende hulp konden bieden, en de reusachtige omvang van de nood van al degenen, die ons hun smekende stem en hun droevig zuchten doen horen, eerst vanuit verafgelegen landen, maar nu ook steeds meer van dichtbij.

Bij zulk een nood, die met de dag groter wordt, richten wij tot de christelijke wereld een dringende vaderlijke oproep om hulp en medelijden: „Ecce stoad ostium et pulso: zie, Ik sta aan de deur en klop." (Openb. 3, 20) [b:Openb. 3, 20]

En met het vertrouwen, dat God ons ingeeft, aarzelen wij niet een beroep te doen op het menselijk en christelijk meevoelen van die volkeren en naties, die de Voorzienigheid tot nu toe gespaard heeft voor de onmiddellijke ellende van de oorlogsrampen, of die, al zijn zij dan in oorlog, toch nog in zulke omstandigheden leven, dat zij op edelmoedige wijze kunnen voldoen aan hun verlangen goed te doen en hulp en steun te bieden aan hen, die te midden van de harde ontberingen van de oorlog en zonder hulp van buiten, nu reeds het noodzakelijke moeten missen en het nog meer zullen missen in de toekomst.

Tot deze oproep worden wij gedrongen en aangemoedigd door de hoop, dat hij diepe weerklank zal vinden in de harten van de gelovigen en van allen, die een levend gevoel van menslievendheid in zich dragen, terwijl er 'bij al de afkeer, door de oorlog ontstaan en verscherpt, steeds duidelijker een troostende wending in denken en streven aan het licht treedt; wij bedoelen het herleven van een gemeenschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel ten overstaan van de problemen der algemene verarming, die de oorlog heeft teweeggebracht. De vernietiging en verwoesting, die het gevolg zijn van de oorlog, eisen gebiedend heropbouw en hulp over heel het gebied van de aangerichte schade. De dwalingen van het jongste verleden worden voor zelfstandige geesten met helder inzicht tot vermaningen, die zij zowel uit voorzichtigheid als uit menselijk gevoel hopelijk nooit in de wind slaan. Zij beschouwen de geestelijke sanering en het stoffelijk herstel van volkeren en staten als een organisch geheel; en niets zou volgens hen noodlottiger zijn dan daarin haarden van besmetting te laten ontstaan, waaruit morgen een nieuwe ramp kan voortkomen. Zij begrijpen, dat in een nieuwe ordening van vrede, recht en arbeid, geen gevaren mogen ontstaan of leemten blijven in de opbouw van de gehele organisatie, die de duurzaamheid en de vastheid ervan op het spel zetten, doordat sommige volkeren niet. volgens rechtvaardigheid, billijkheid en wijs beleid behandeld worden.

Vredesverwachting
Omdat wij strikt getrouw willen blijven aan de verplichte onpartijdigheid van ons herderlijk ambt, maken wij ons verlangen kenbaar, dat onze dierbare zonen niets zullen nalaten om de beginselen van wijze en billijke rechtvaardigheid en broederlijkheid te doen zegevieren in vraagstukken, die zo fundamenteel zijn voor het welzijn van de staten. Want het is aan verstandige geesten en aan de ware vrienden van de mensheid eigen te begrijpen, .dat een vrede, die overeenkomt met de waardigheid van de mens en met het christelijk geweten, nooit mag bestaan in de harde heerschappij van het zwaard, maar de vrucht moet zijn van vooruitziende rechtvaardigheid en van billijkheid en verantwoordelijkheidsgevoel jegens allen.

Maar al hebt gij, beminde zonen en dochters, bij het wachten op die vrede, die de wereld rust geeft, nog steeds bitter te lijden naar ziel en lichaam onder de slagen van ontbering en onrecht, toch moet gij straks die vrede niet bezoedelen en onrecht met onrecht vergelden, of misschien zelfs nog groter onrecht begaan.

Op deze vooravond van Kerstmis moet uw hart en uw geest gaan naar het goddelijk Kind in de kribbe. Ziet en bemediteert, hoe Hij in die eenzame grot, blootgesteld aan kou en wind, deelt in uw armoede en ellende, Hij, de Heer van hemel en aarde en van al die rijkdom, waar de mensen om vechten. Alles is van Hem, en toch hoe dikwijls heeft ook Hij in deze tijd kerken en kapellen, die verwoest, verbrand, ineengestort of bouwvallig waren, moeten verlaten! Daar, waar de godsdienstzin van uw voorvaderen Hem prachtige kerken had gewijd met ranke bogen en schitterende gewelven, kunt gij Hem tussen de ruïnen misschien slechts een armzalig verblijf aanbieden in een noodkapel of in particuliere woningen. Wij prijzen en danken u, priesters en leken, mannen en vrouwen, die niet zelden met verachting van alle levensgevaar de eucharistische Heer en Verlosser hebt verborgen en 'bewaard op een veilige plaats. Uw ijver wilde niet, dat !het woord van Christus opnieuw bewaarheid zou worden: „Hij kwam in Zijn eigen bezit, en de Zijnen ontvingen Hem niet." (Joh. 1, 11) [b:Joh. 1, 11] Zo weigerde de Heer niet in uw eigen armoede te komen, Hij, die eens aan Bethlehem de voorkeur gaf boven Jerusalem, aan de stal en de kribbe boven de grootse tempel van Zijn Vader. Armoede en ellende zijn bitter, maar worden zoet, wanneer men God, de Zoon Gods, Jesus Christus met Zijn genade en waarheid in zich draagt. Hij blijft bij u, zolang in uw hart uw geloof, uw hoop, uw liefde, uw gehoorzaamheid en godsvrucht leven.

Samen met u, dierbare zonen en dochters, leggen wij onze gebeden aan de voeten van het goddelijk Kind, en wij smeken Hem, dat dit de laatste oorlogskerstmis moge zijn, en dat het mensdom in het komende jaar het hoogfeest van Kerstmis mag vieren in de schittering van het vreugdevolle licht van een waarlijk christelijke vrede.

En gij allen, die verantwoordelijkheid draagt, gij allen, die door Gods beschikking of toelating de macht in handen hebt over het lot van uw eigen volk en van de andere volkeren, luistert naar het smekende „Eru-dimini: laat u vermanen" (*), dat vanuit de bloedige en rampzalige afgrond van deze onmenselijke oorlog in uw oren dreunt, huiveringwekkend en vermanend voor allen, een bazuinstoot van het komend oordeel, die vonnis en straf aankondigt voor degenen, die doof blijven voor de stem van de mensheid, die ook is de stem van God.

In het bewustzijn van uw kracht hebt gij met uw oorlogsplannen misschien hele landen en continenten omvat. De vraag aangaande de schuld van deze oorlog en de eis van herstel kunnen er u ook toe brengen uw stem te verheffen. Maar op het ogenblik is de materiële en geestelijke verwoesting, die de wereldoorlog op alle gebieden van het leven heeft aangericht, reeds zo onvergelijkelijk ernstig en omvangrijk, en het gevaar, dat zij met het voortduren van de oorlog uitgroeit tot onnoemelijke verschrikkingen voor beide oorlogvoerende partijen en voor allen, die tegen hun wil er in zijn meegesleept, doet zich zo somber en dreigend aan ons voor, dat wij voor het welzijn en voor het bestaan zelf van alle volkeren en elk volk afzonderlijk u dringend bezweren.

Verheft u boven u zelf, boven alle bekrompen oordeel en berekening, boven alle trots op militaire overmacht, boven alle eenzijdige toepassing van recht en rechtvaardigheid. Erkent de waarheid, ook wanneer zij onaangenaam is, en leert uw volkeren ze ernstig en moedig onder ogen te zien.

Ware vrede is niet het om zo te zeggen mathematisch resultaat van -een verhouding van krachten, maar in zijn laatste en diepste betekenis een morele en juridische daad.

In feite wordt hij niet bereikt zonder machtsontplooiing, en het voortbestaan zelf ervan moet steunen op een normale machtsomvang. Maar wil de eigenlijke taak van deze macht aan de morele normen beantwoorden, dan moet zij dienen niet tot verzwakking of onderdrukking van het recht, maar tot bescherming en verdediging daarvan.

Misschien is er inde geschiedenis van de mensheid nooit een tijd geweest, die evenveel mogelijkheid bood als de onze zowel tot krachtige en heilzame vooruitgang als tot noodlottige fouten en dwalingen.

En deze tijd eist gebiedend, dat oorlogsdoeleinden en vredesprogramma's worden ingegeven door een hoog zedelijk besef. Zij moeten als enig en hoogste doel nastreven goede verstandhouding en eendracht tussen de oorlogvoerende volkeren, waardoor aan iedere natie, die zich bewust is van haar plicht tot eenheid met de gehele statengemeenschap, de mogelijkheid wordt geboden zich op waardige wijze, zonder zichzelf te verloochenen of te vernietigen, aan te sluiten bij de grote komende wereldactie van herstel en heropbouw. Natuurlijk betekent het sluiten van een dergelijke vrede geenszins het verwaarlozen van de nodige waarborgen en sancties tegenover iedere aanval van de macht op het recht.

Eist van geen enkel lid van de volkerengemeenschap, ook al is het klein of zwak, het offer van wezenlijke rechten en levensvoorwaarden, een offer, dat gij zelf onmogelijk zoudt achten, als men het aan uw volk zou opleggen.

Geeft spoedig aan de angstige mensheid een vrede, die het mensdom weer in ere herstelt tegenover zichzelf en de geschiedenis. Een vrede, die boven zijn wieg niet de bliksem ziet lichten van wraak en haat, niet de drift van een ongebreidelde vergeldingszucht, maar de dageraad van een nieuwe geest van wereldverbroedering, ontstaan uit de wereldsmart. Een geest van verbroedering, die gedragen wordt door de onmisbare goddelijke kracht van het christelijk geloof, en daarom alleen de mensheid na deze ongelukkige oorlog zal kunnen bewaren voor de ontzettende ramp van een vrede, die rust op valse grondslagen, en die dus voorbijgaand en bedriegelijk is.

Bemoedigd door deze hoop, schenken wij met vaderlijke genegenheid aan u, beminde zonen en dochters, vooral aan hen, die bijzonder smartelijk door de ontberingen en beproevingen van de oorlog zijn getroffen en behoefte hebben aan goddelijke troost, en niet op de laatste plaats aan al degenen, die aan onze oproep beantwoorden en hun hart openen voor daadwerkelijke en medelijdende liefde, of die als leiders van de volkeren er naar verlangen hun de rust van de vrede te schenken, als onderpand van overvloedige hemelse gunsten, onze apostolische zegen.