Een belangrijke etappe op de weg van de collegialiteit

Eerbiedwaardige broeders, leden van het heilig college,

'Zie, hoe goed... broeders te wezen en samen te zijn', (Ps. 133, 1) [b:Ps. 133, 1]. Er zijn in het leven van de kerk ogenblikken en situaties waarin wij de schoonheid en waarheid van die woorden ten volle beseffen. Dat hebben wij ondervonden tijdens de beide conclaven die wij vorig jaar gezamenlijk hebben meegemaakt, een unieke ervaring welke wij hebben opgedaan in ons leven dat wij aan Christus en het volk van God hebben gewijd. Hetzelfde hebben wij ook gedurende deze dagen gevoeld, met al hun innerlijke rijkdom en aantrekkelijkheid, wanneer we samenkwamen op deze eerste, de geschiedenis waardige bijeenkomst waarnaar wij zozeer hebben verlangd en welke u door uw aanwezigheid en samenwerking hebt gesteund. 'Als broeders samen'. We hebben ervaren dat we broeders zijn, door een en dezelfde zendingsband verbonden, toen we rond het altaar bij het graf van de heilige Petrus staande, voor onze broeders van het heilig college baden die vorig jaar nog merendeels bij ons waren, maar door de Heer uit het aardse leven tot zich zijn geroepen; toen we, in deze zaal bijeen, nog slechts door één hartstocht werden bezield, namelijk ons toe te rusten 'voor het werk der bediening, tot opbouw van het lichaam van Christus, totdat wij allen tezamen komen tot de eenheid in het geloof en de kennis van Gods Zoon' (Ef. 4, 12 v.) [b:Ef. 4, 12 v.].

Vooral vandaag voelen we dat we broeders zijn, in deze kerk van Rome zo nauw met elkaar verbonden, wij die de taak van herder waarnemen, en u als met gezag beklede leden van de Romeinse geestelijkheid, waartoe u op grond van uw titels en diaconieën rechtens behoort; vandaag zeggen we, de dag waarop de universele kerk de kerkwijding viert van de Lateraanse basiliek, de moeder en het hoofd van alle kerken, waar de zetel van de bisschop van Rome staat. De vreugde van het hemels Jeruzalem verlicht als door een weerschijn ook ons die hier bijeen zijn, terwijl op deze dag van de kerkwijding van de Romeinse zetel onze bijeenkomst wordt besloten.

Terwijl wij door deze gevoelens vervuld zijn, zeggen wij u van harte dank: omdat u enkele dagen de pastorale zorg voor uw kerken waarmee Christus u als door een bruidsliefde heeft verbonden, hebt onderbroken om vanuit alle werelddelen naar Rome te komen; omdat u de ongemakken van de reis hebt verdragen én de eisen van uw werk op de tweede plaats hebt gesteld. Wij danken u voor de degelijke en weloverwogen interventies welke u hier hebt gehouden, voor de eensgezindheid waarmee de vergadering zelf en de afzonderlijke groepen beantwoordend aan de uitnodiging hebben gewerkt, voor de doelmatige samenwerking welke u hebt laten zien. Maar vooral danken wij u voor de geest die hier verspreid is en gevoeld: een geest van broederschap, vertrouwelijke omgang, medeverantwoordelijkheid, van liefde: 'De liefde van Christus laat ons geen rust' (2 Kor. 5, 14) [b:2 Kor. 5, 14].

Wij menen dat deze bijeenkomst ons heeft geholpen:

• zodat wij in korte tijd een zeer belangrijke etappe hebben afgelegd op de weg van de 'collegialiteit', volgens de geest van het Tweede Vaticaans Concilie;
• zodat wij deze prachtige instelling, het kardinalencollege, in overeenstemming met zijn eigen aard en traditie opnieuw in kracht hebben gesteld.

Terwijl wij u danken, moeten wij u tegelijk vragen ons te vergeven:

• de moeilijkheden die u hebt moeten dragen;
• de taken, die zo talrijk waren dat er nauwelijks tijd genoeg scheen te zijn.

Maar het is gebleken dat in een vrij korte tijd niet weinig resultaten kunnen worden geboekt in deze bijeenkomst van deskundigen.

De belangrijkste elementen zullen in de slotboodschap worden aangegeven. Deze bijeenkomst was in zekere zin het begin van een verdere uitwisseling van meningen en pastorale zorgen. Zonder enige twijfel heeft deze bijeenkomst wegens de 'zorg voor al de gemeenten' bijeengeroepen (2 Kor. 11, 28) [b:2 Kor. 11, 28] een duidelijk pastoraal karakter gedragen.

Gezien de diensten die wij in de komende maanden van u verwachten te ontvangen, menen wij reeds te kunnen zeggen, dat u er al een begin mee hebt gemaakt die aan ons te bewijzen en wel op overvloedige wijze, u die met name gedurende deze dagen 'mijn vreugde en mijn kroon' (Fil. 4, 1) [b:Fil. 4, 1] bent, zoals de apostel zegt.

Het is niet onze bedoeling nog eens in te gaan op de onderwerpen die u, ook voor de komende maanden, ter overweging zijn aangeboden. We volstaan ermee u te verzekeren dat wat de organisatie van de Romeinse curie [d:41] betreft, de suggesties, adviezen en voorstellen aandachtig zullen worden beluisterd, die u uit oprechte liefde voor het welzijn van de universele kerk hebt ingediend en zult indienen om een zo ingewikkeld en veelomvattend organisme als de Romeinse curie in staat te stellen op een steeds deskundiger wijze nuttige diensten te verlenen aan de bisschoppen en de bisschoppenconferenties van heel de wereld.

U kent bovendien de aandacht die wijzelf bijgestaan door onze naaste raadgevers willen wijden aan de vraagstukken van de menselijke cultuur, wetenschap en kunst, die de bijzondere opmerkzaamheid heeft genoten van het Tweede Vaticaans Concilie en die van ons allen, kerkmensen, meer belangstelling vereist. In de pastorale constitutie Gaudium et Spes [575] heeft het concilie duidelijk gewezen op de noodzaak om de culturele ontwikkeling te bevorderen: 'De christenen moeten, op weg naar een hemelse woonplaats, zoeken naar en denken aan de dingen van boven; hierdoor krijgt hun taak niet minder, maar meer belang om samen met alle mensen te werken aan een menswaardiger uitbouw van de wereld. En waarachtig, het geheim van het christelijk geloof geeft hun een voortreffelijke aanzet en hulp om deze taak met zorg te vervullen en vooral om de volledige betekenis van dit werk te ontdekken, hoe namelijk het cultiveren van het menselijke in het geheel van de menselijke roeping zijn eigen uitnemende plaats krijgt' Gaudium et Spes [[575|57]]

Dat is het doel waarop de zorgen en de perspectieven gericht staan waarvan wij u hier kennis hebben gegeven en die vervolgens door de kardinaal-rapporteur nader zijn belicht. Uw interventies hebben duidelijk gemaakt welke uw eigen zorgen zijn ten aanzien van de ontwikkeling op dit vitale gebied, dat thans, nu onze twintigste eeuw ten einde loopt, de toekomst van kerk en wereld zal bepalen.

Wij hechten daarom zeer veel belang aan de adviezen die u ons zult doen toekomen over dit centrale, uiterst belangrijke probleem.

Wat tenslotte het derde onderwerp namelijk de financiële toestand betreft, kunnen we het volgende zeggen:

1. in aansluiting bij de inlichtingen die u, eerbiedwaardige broeders al in augustus van het vorig jaar, nog voor het conclaaf hebt gekregen, hebt u thans nauwkeurig kennis kunnen nemen van de financiële toestand van de Apostolische Stoel;
2. dit is van groot belang, wil de kerk en heel de katholieke gemeenschap een juist inzicht in deze zaken krijgen. De valse geruchten over de financiën van de Apostolische Stoel berokkenen haar namelijk veel kwaad. Evenals vroeger doen er ook thans veel verzinsels de ronde. De enig mogelijke handelwijze op dit gebied ligt in een objectieve beschouwing van de feiten zelf. Ook op dit punt zijn wij u zeer dankbaar voor uw spontane bereidheid tot samenwerking, volgens een apostolische traditie die we in alle tijdvakken van de kerk terugvinden;
3. de Apostolische Stoel heeft geldmiddelen nodig als ze de universele zending van de kerk doelmatig wil dienen, de pastorale voorstellen van het concilie wil verwezenlijken en de zaak van het evangelie vooruit wil brengen. Die middelen zijn maar zeer bescheiden als men ze bijvoorbeeld vergelijkt met wat er heden ten dage in de wereld voor bewapening wordt uitgegeven.

Bovendien is het onze historische taak dat prachtige monument van de mensheid in stand te houden, dat de basiliek van Sint Pieter is, waarbij ook nog enkele andere instellingen komen, zoals de Vaticaanse musea. Tot slot kunnen we dus verklaren dat de doelstellingen van deze buitengewone bijeenkomst van de kardinalen met Gods hulp zijn vervuld. Onze gemeenschappelijke dank moet uitgaan naar Hem die 'de Vader van de hemellichten is, van wie elke goede gave, elk volmaakt geschenk neerdaalt' (Jak. 1, 17) [b:Jak. 1, 17]. Hem bevelen wij onze projecten en ons werk aan; Hem vragen wij om te volharden op de ingeslagen weg tot verheffing van de mens, tot een echte ontwikkeling van de volkeren en voor de wereldvrede. Aspirando praeveni et adiuvando prosequere. Maria, de moeder van de kerk en de koningin van de apostelen, moge onze beden begeleiden. Diezelfde goddelijke maagd wijden wij onszelf en alle herders die hier bijeen zijn vertrouwvol toe mede op grond van het unaniem uitgesproken verlangen van deze vergadering.

U allen, eerbiedwaardige broeders, verlenen wij tenslotte liefdevol onze zegen.