Weest heilig in alles gij doet

Geliefde zonen en dochters,

Met uw bezoek aan het graf van de heilige Petrus biedt gij ons de gelukkige gelegenheid u nog eens te wijzen op de aansporing die deze apostel tot ons allen richt: ,Weest heilig in alles wat gij doet, In omni conversatione sancti sitis' (1 Pt. 1, 15) [b:1 Pt. 1, 15]. Wij nemen aan dat een ieder van u - gij priesters vooral en ook gij religieuzen, en gij allen die actief deelneemt in het katholieke leven - het vanzelfsprekend vindt dat de paus deze woorden voor u aanhaalt, immers de opwekking tot heiligheid van leven is de meest natuurlijke en meest verheven synthese van het herderlijk ambt, het is de theoretische conclusie en het praktische beginsel van de beleving van de evangelische boodschap, het is onvoorwaardelijk vereiste voor wie werkelijk eerlijk wil luisteren naar de aansporing van het christelijk geloof en deze ook getrouw wil opvolgen, om zijn levensopvatting te funderen op het evangelie en zijn bovennatuurlijke verhouding tot God als uitgangspunt te nemen voor het eigen gedrag. Vandaar dat de paus, met alle goede leermeesters herhaalt: sancti sitis, weest heilig!

Eerste vraag
Wanneer wij wat nader over deze elementaire, maar hoogst belangrijke vermaning willen spreken kunnen wij ons twee dingen afvragen: wat is de betekenis van het woord 'heiligheid' in de taal van de apostel die ons dit woord voorhoudt? En zonder deze vraag volledig uit te diepen kunnen wij wel zeggen dat dit woord vele betekenissen heeft: het kan verstaan worden als een staat van volkomenheid, ontleend aan de genade, waardoor alle gedoopten, die trouw zijn aan hun christelijke roeping, zich ,heilig' mogen noemen; het kan daarnaast ook betrekking hebben op een morele houding, een gerichtheid op vervolmaking, een voortdurend streven naar volledige overeenstemming met de wil van God, ja zelfs naar de heiligheid van God: ,Weest volmaakt zoals uw hemelse Vader volmaakt is' (Mt. 5, 48) [b:Mt. 5, 48] zegt Jezus. En de heilige Paulus voegt daaraan toe: ,Weest navolgers van God, als liefhebbende kinderen' (Ef. 5, 1) [b:Ef. 5, 1], voor wie geloof en heiligheid - leert Thomas - één en dezelfde zaak worden, alleen als begrip van elkander onderscheiden. iia-iiae q. 81 a. 8 [[t:iia-iiae q. 81 a. 8]] Waaruit wij mogen opmaken dat heiligheid beschouwd moet worden als een zeer verheven zaak, zeker, maar dat de christen verplicht is daarnaar te streven en dat het voor hem inderdaad bereikbaar is.

Vandaar dat deze aansporing, die wij vandaag tot u richten, zeker niet onredelijk of overdreven is, het is evenmin een anachronisme ten opzichte van de levensstijl welke de moderne tijd ons allen oplegt. Heiligheid is geen zaak van enkele bevoorrechten, noch van de christenen uit vroeger tijden, zij is altijd in de mode. Hiermee willen wij zeggen: zij is altijd actueel en altijd geldend voor een ieder, die zich waarlijk volgeling van Christus wil noemen.

Tweede vraag
En nu komen wij aan de tweede vraag, die wij ons kunnen stellen, nl. welke zijn de beweegredenen, die ons deze apostolische vermaning 'weest heilig' in de mond leggen? Voorbijgaand aan de redenen van intrinsieke aard (wij hebben ze al even aangeduid), willen wij in het kort enkele extrinsieke beweegredenen aangeven, d.w.z. redenen die ons ingegeven zijn door bepaalde geestelijke omstandigheden die eigen zijn aan onze tijd.

En zij zijn voor de hand liggend. Het is u allen bekend dat wij leven in een tijd, waarin gedachten en zeden een grote omwenteling doormaken. Het is daarom verklaarbaar dat bepaalde traditionele normen, die iemands gedrag als goed, behoorlijk, heilig bestempelden, tegenwoordig wel eens in twijfel getrokken worden. Verklaarbaar, ja, maar niet prijzenswaardig, niet goed te keuren, tenzij dit gebeurt met grote voorzichtigheid en in een zorgvuldige studie, en altijd onder leiding van degenen die de kennis en het gezag bezitten om de wetten van het christelijk leven te bepalen.

Tegenwoordig beleven wij helaas een verslapping in het nakomen van de voorschriften die de kerk tot nu toe altijd heeft laten gelden voor de heiliging en een waardig zedelijk gedrag van haar kinderen. Een geest van kritiek en zelfs van ongehoorzaamheid en rebellie trekt heden ten dage de allerheiligste normen van christelijk leven, van de levenshouding van de geestelijken, van de religieuze volmaaktheid, in twijfel. Men spreekt van ,bevrijding', men maakt de mens tot middelpunt van elke cultus, men oordeelt naar naturalistische maatstaven, het geweten laat zich niet meer leiden door de zedenwet, het begrip zonde vertroebelt, de plicht tot gehoorzaamheid wordt ontkend en men betwist haar constitutionele functie in de ordening van de kerkelijke gemeenschap; men aanvaardt een wijze van denken en handelen, men zoekt en beoefent vormen van ontspanning, die het de christen onmogelijk maken om een ernstig en vastberaden volgeling te zijn van Jezus Christus en die hem maken tot een slaaf van de heersende mode en de gangbare mening, tot een vriend van de wereld, die, in plaats van het zich tot een eer en een plicht te rekenen de christelijke levensopvatting uit te dragen, deze probeert te plooien naar de grillen van zijn eigen veeleisende en wispelturige gedachten. Het is zeker niet op deze wijze, dat wij het begrip ,aggiornamento', waartoe het concilie ons opwekt, moeten opvatten. Het aggiornamento moet niet verstaan worden als een verslapping van de zedelijke zelftucht van de moderne katholiek, maar veeleer als een versterking van zijn morele energie, als een meer bewust wording en een betere volbrenging van hetgeen van hem verwacht wordt, omdat een zuivere en onvervalste opvatting van het christelijk leven, bekrachtigd door de leer van de Kerk, hem weer opnieuw voor de geest gesteld wordt.

En dit moeten wij des te meer voor ogen houden, wanneer wij willen, dat het christendom, dat de katholieke Kerk verkondigt en beleeft, in deze moderne wereld zijn functie van verlichting, van éénmaking, van wedergeboorte, van voorspoed, vrede en redding brengen ook werkelijk kan vervullen. Wie zal ontkennen, dat alleen een werkelijk, een echt Christendom waard is om geleefd te worden en dat alleen, wanneer dit christendom in al zijn volheid beleefd wordt, dit waarlijk de redding van de mensheid betekent? En dit betekent, dat de Kerk en de wereld behoefte hebben aan heiligen en dat daarom onze bescheiden aansporing ,weest heilig!' verdient, dat gij haar aanvaardt en overdenkt, en dat zij de bekrachtiging van onze apostolische zegen waard zijn.