Het hoofd bieden aan de wereldwijde ongelijkheid inzake gezondheid

Aan mijn Eerbiedwaardige Broeder
Kardinaal Peter Kodwo Appiah Turkson
Prefect van het Dicasterie voor de Bevordering van de Gehele Menselijke Ontwikkeling [d:423]

Ik wil mijn hartelijke groet overbrengen aan de deelnemers van de 32e Internationale Conferentie over het thema “Het hoofd bieden aan de wereldwijde ongelijkheid inzake gezondheid”. Ik bedank van ganser harte diegenen die aan dit evenement hebben meegewerkt, in het bijzonder het Dicasterie voor de Bevordering van de Gehele Menselijke Ontwikkeling [d:423] en de Internationale Confederatie van Katholieke Gezondheidsinstellingen.

In de conferentie van vorig jaar, waar zekere positieve gegevens werden verstrekt betreffende de hoop op leven en de strijd tegen de ziektes op globaal niveau, kwam de grote kloof tussen rijke landen en arme landen met betrekking tot de toegang tot de gezondheidszorg duidelijk naar boven. Er werd beslist om het thema van de ongelijkheden en de sociale, economische, omgevings- en culturele factoren die hen voeden concreet aan te pakken. De Kerk kan niet onverschillig blijven, in de overtuiging dat haar zending, die gericht is op de dienst aan het menselijk wezen dat geschapen is naar het beeld van God, ertoe gehouden is om zich te belasten met zijn waardigheid en zijn onvervreemdbare rechten.

In het Nieuwe Charter voor de gezondheidswerkers [5932] staat met betrekking hierop dat “het fundamentele recht van de bescherming van het leven overeen komt met de waarde van gerechtigheid, volgens dewelke er geen onderscheid is tussen de volkeren en naties, wat ook de objectieve situaties van hun leven en hun ontwikkeling mogen zijn, in het nastreven van het algemeen welzijn, dat tegelijkertijd het goed is van allen en het goed van elkeen.” Nieuw Handvest voor de werkers in de gezondheidszorg [[5932|(141)]] De Kerk suggereert dat de harmonisering van het recht op de bescherming van de gezondheid en de toegang tot de rechter wordt verzekerd door een gelijke verdeling van structuren en financiële middelen, volgens de principes van solidariteit en subsidiariteit. Het Charter [5932] herinnert eraan dat “de verantwoordelijken van de gezondheidszorg zich moeten laten uitdagen op een sterke en opvallende manier, bewust “dat terwijl de armen aan de deuren kloppen van de weelde, de rijke wereld het risico loopt om niet meer het geklop op de deur te horen, omdat zijn geweten vanaf nu onbekwaam is om het menselijke te erkennen." Nieuw Handvest voor de werkers in de gezondheidszorg [[5932|(91)]] Caritas in Veritate [[2254|75]]

Ik verneem met tevredenheid dat de Conferentie een programma heeft opgesteld om op een meer concrete manier deze uitdagingen aan te pakken: de uitwerking van een operationeel platform om te kunnen uitwisselen en samenwerken tussen de katholieke gezondheidsinstellingen die aanwezig zijn in de verschillende geografische en sociale contexten. Ik moedig graag de verschillende actoren van dit project aan om te volharden in dit engagement, met Gods hulp. De verzorgers en professionele organisaties zijn hiertoe eerst geroepen, omdat zij ertoe gehouden zijn om promotors te zijn van een steeds grotere sensibilisering bij de instellingen, de sociale inrichtingen en de gezondheidsindustrie, opdat allen werkelijk kunnen genieten van het recht op de bescherming van de gezondheid. Natuurlijk hangt dit niet alleen af van de bijstand tot de gezondheid, maar ook van complexe economische, sociale, culturele en beslissingsfactoren. Het is daarom dat “de noodzaak om de structurele oorzaken van de armoede op te lossen niet kan wachten, niet alleen vanwege een pragmatische eis resultaten te behalen en de maatschappij te ordenen, maar om haar te genezen van een ziekte die haar broos en onwaardig maakt en haar alleen maar tot nieuwe crises kan brengen. De plannen van zorg die aan enkele dringende noden het hoofd bieden, zouden alleen maar als voorlopige antwoorden moeten worden beschouwd. Zolang men de problemen van de armen niet radicaal oplost door af te zien van de absolute autonomie van de markten en de financiële speculatie en door de structurele oorzaken van de ongelijkheid aan te pakken, zullen de wereldproblemen niet opgelost worden en uiteindelijk geen enkel probleem. De ongelijkheid is de wortel van de maatschappelijke kwaden”. Evangelii Gaudium [[4984|202]]

Ik wil ook even halt houden bij een onmiskenbaar aspect, vooral voor diegene die de Heer dient door zich toe te wijden aan de gezondheid van zijn broeders. Indien het organisatorisch aspect fundamenteel is om de vereiste zorg te leveren en de beste aandacht aan het menselijke wezen te besteden, is het evenzeer belangrijk dat bij de verzorgers de dimensie van de luisterbereidheid, de begeleiding en de steun voor de persoon nooit ontbreken.

In de parabel van de Barmhartige Samaritaan biedt Jezus ons houdingen aan door dewelke we de zorg tegenover onze naaste, die gekenmerkt is door het lijden, kunnen concretiseren. In eerste instantie “ziet” de Samaritaan, hij nadert en “heeft medelijden” met de beroofde en gekwetste mens. Het is niet een medelijden dat louter een synoniem is van verdriet, het is iets meer: zij duidt een ingesteldheid aan om in het probleem te treden, zich in de plaats van de andere te stellen. Zelfs als de mens zich niet kan meten aan het medelijden van God, die binnentreedt in het hart van de mens en door er in te wonen het verkwikt, kan hij het navolgen door “zich naaste te maken”, “door de wonden te verbinden”, en hen “ten laste te nemen.” (Lc. 10, 33-34) [[b:Lc. 10, 33-34]]

Een efficiënte gezondheidsinstelling die in staat is om de ongelijkheden te bestrijden mag niet haar eerste bron vergeten: het medelijden van de arts, de verpleegster, het personeel, de vrijwilliger, van allen die door deze weg de pijn van de eenzaamheid en de angst kunnen verlichten.

Het medelijden is ook een geprivilegieerde weg om rechtvaardigheid uit te bouwen. Want door ons in de plaats van de anderen te stellen, stelt het ons niet enkel in staat om hun vermoeidheid, moeilijkheden en schrik te ontmoeten, maar ook om, binnenin, er de broosheid die elk menselijk wezen kenmerkt, te ontdekken, het kostbare aspect en de unieke waarde, in één woord: de waardigheid. Omdat de menselijke waardigheid het fundament is van de rechtvaardigheid, terwijl de ontdekking van de onschatbare waarde van elke mens de kracht is die ons stuwt om met enthousiasme en zelfopoffering de ongelijkheden te overtreffen.

Tenslotte wil ik me richten tot de vertegenwoordigers van sommige farmaceutische ondernemingen die zijn samengekomen hier in Rome om het hoofd te bieden aan probleem van de toegang tot antiretrovirale therapieën op jeugdige leeftijd. Er is een passage in het Nieuwe Charter van de gezondheidswerkers [5932] die ik u wil toevertrouwen: “Het is onmiskenbaar dat de wetenschappelijke kennis en het onderzoek van farmaceutische ondernemingen eigen wetten hebben die ze moeten respecteren, zoals bijvoorbeeld de bescherming van de intellectuele eigendom en een rechtvaardig voordeel in de steun aan de vernieuwing, maar deze wetten moeten gecombineerd worden met het recht van toegang tot de essentiële en/of noodzakelijke therapieën, vooral in de minder ontwikkelde landen, en vooral in het geval van “zeldzame en veronachtzaamde ziekten”, begeleid door het concept van “weesgeneesmiddelen”. De gezondheidsstrategieën die de rechtvaardigheid en het algemeen welzijn beogen, moeten economisch en ethisch duurzaam zijn. Inderdaad, terwijl ze de duurzaamheid moeten beschermen van het onderzoek alsook van de gezondheidssystemen zouden ze tegelijkertijd de essentiële medicamenten moeten ter beschikking stellen, in een voldoende hoeveelheid, in bruikbare farmaceutische vormen en gegarandeerde kwaliteit, met correcte informatie en aan redelijke prijzen, voor individuen en gemeenschappen.” Nieuw Handvest voor de werkers in de gezondheidszorg [[5932|(92)]]

Ik bedank u voor uw edelmoedige inzet met dewelke u uw kostbare zending uitoefent. Ik verleen u de apostolische zegen en ik vraag u mij te gedenken in het gebed.

Vanuit het Vaticaan, 18 november 2017

FRANCISCUS