Midden onder de mensen

Mijn hartelijke groeten aan u allen, die deelneemt aan het zesde Festival van de Sociale Leer van de Kerk. Het thema van dit jaar is “Midden onder de mensen”, wat een grote waarheid uitdrukt: wij zijn gemaakt om onder de anderen te zijn, zoals ik zei daags na mijn verkiezing tot bisschop van Rome.

Onze menselijkheid wordt heel wat rijker als wij onder de anderen zijn, ongeacht de situatie waarin zij zich bevinden. Isolement doet kwaad, delen niet. Isolement vergroot angst en wantrouwen en belet om van broederschap te genieten. Wij moeten tegen onszelf zeggen dat we meer gevaar lopen wanneer we ons isoleren dan wanneer we ons voor de andere openstellen: de mogelijkheid onszelf kwaad te berokkenen, ligt niet in een ontmoeting maar in geslotenheid en afwijzing. Dat geldt ook wanneer we ons over iemand bekommeren: ik denk aan een zieke, bejaarde, migrant, een arme, een werkloze. Wanneer we voor een ander zorgen, is ons leven minder gecompliceerd dan wanneer we alleen op onszelf gericht zijn.

Onder de mensen zijn, betekent niet alleen open staan en anderen ontmoeten, maar ook zich laten ontmoeten. Wij zijn het die er nood aan hebben aangekeken, geroepen, aangeraakt, geïnterpelleerd te worden, wij zijn het die anderen nodig hebben om te kunnen deel hebben aan al wat de anderen kunnen geven. Een relatie vereist die uitwisseling tussen mensen: de ervaring zegt ons dat wij van anderen gewoonlijk meer ontvangen dan wij geven. Onder vertrouwde mensen is er authentieke menselijke rijkdom. Talloze feiten van solidariteit, hulp, steun, worden in onze families en gemeenschappen ervaren.

Het is indrukwekkend hoe sommige mensen economische beperktheid, verdriet, zwaar werk of beproeving, waardig dragen. Als men die mensen ontmoet, wordt men getroffen door hun grootheid en ontvangt men een licht dat duidelijk laat zien dat men mag hopen voor de toekomst. Men kan geloven dat het goede sterker is dan het kwaad omdat die mensen er zijn.

Door onder de mensen te zijn, leert men door de feiten. Ik neem een voorbeeld: er werd mij verteld dat een meisje van 19 onlangs gestorven is. Het verdriet was immens, heel veel mensen namen aan de begrafenis deel. Wat iedereen trof, is niet alleen dat er geen wanhoop was, maar wel een zekere sereniteit. Na de begrafenis spraken de mensen onderling over hun verwondering, bij het buitenkomen, waren zij bevrijd van een last. De mama van het meisje zei: “ik heb de genade van sereniteit gekregen”.

Het dagelijks leven wordt geweven door feiten die ons bestaan tekenen: zij verliezen nooit hun efficiëntie ook al zijn het niet de koppen van de dagbladen. Dat is echt: zonder redevoering of verklaring, begrijpt men wat waarde heeft in het leven of niet.

Onder de mensen zijn, is ook aanvoelen dat ieder van ons tot een volk behoort. Het concrete leven is mogelijk omdat het niet de som is van vele individu’s, maar het op elkaar aansluiten van vele mensen die bijdragen tot de opbouw van het algemeen welzijn.
Samen zijn, helpt ons om het geheel te zien. Wanneer wij het geheel zien, wordt onze blik rijker en vindt men het vanzelfsprekend dat ieders rol in de sociale dynamiek nooit mag geïsoleerd of verabsoluteerd worden.

Wanneer het volk gescheiden is van degene die het bevel voert, wanneer keuzes gemaakt worden vanuit de macht die men heeft en niet vanuit de omgang met het volk, wanneer degene die het bevel voert belangrijker is dan het volk en beslissingen genomen worden door een klein aantal, of wanneer ze anoniem genomen worden of gedicteerd door echte of veronderstelde noden, dan komt de sociale harmonie in gevaar, wat ernstige gevolgen meebrengt voor de mensen: de armoede stijgt, de vrede is in gevaar, het geld beveelt en met de mensen gaat het slecht.

Onder de mensen zijn, doet dus goed, niet alleen voor het leven van de enkeling, maar voor iedereen. Onder de mensen zijn, belicht de veelzijdigheid van de kleuren, culturen, rassen en godsdiensten. De mensen hebben voeling met de rijkdom en schoonheid van de verscheidenheid. Men zou de verscheidenheid niet kunnen herleiden tot uniformiteit, veelzijdigheid van denken en doen tot een uniek model van handelen en denken, tenzij met geweld.

Wanneer men onder de mensen is, heeft men voeling met de mensheid: er is nooit alleen een hoofd, er is ook altijd een hart, er is meer concreetheid en minder ideologie.
Om de problemen van de mensen op te lossen, moet men van laag vertrekken, de handen vuilmaken, moed hebben, naar verschoppelingen luisteren.

Ik denk dat wij ons spontaan de vraag stellen: hoe kunnen we zo handelen? Wij kunnen het antwoord vinden als we naar Maria kijken. Zij is dienares, Zij is nederig, Zij is barmhartig, Zij is met ons op weg, Zij is concreet, Zij staat nooit in het midden van het gebeuren maar is een permanente aanwezigheid.
Als wij naar Haar kijken, vinden wij de beste manier om onder de mensen te zijn. Door naar Haar te kijken, kunnen wij alle paden van het mens-zijn betreden zonder angst noch vooroordeel, met Haar kunnen wij bekwaam worden niemand uit te sluiten.

Dat is mijn wens voor u allen. Vooraleer u te groeten, verlang ik de bisschop van Verona te danken voor zijn onthaal, alle vrijwilligers voor hun beschikbaarheid en edelmoedigheid, don Adriano Vincenzi voor wat hij gedaan heeft voor de kennis en in werking stelling van de Sociale Leer van de Kerk.
En ik vraag u, vergeet niet voor mij te bidden. Dank u!