"De genade van de Heer Jezus Christus, de liefde van God en de gemeenschap van de Heilige Geest zij met u allen." (2 Kor. 13, 13)

Door de wil van God de Vader, van wie alle gaven afkomstig zijn, in de naam van onze Heer Jezus Christus, en met de hulp van de Heilige Geest, de Trooster, zijn wij, Paus Franciscus en Kirill, Patriarch van Moskou en geheel Rus, vandaag bijeen gekomen in Havana. Wij danken God, verheerlijkt in de Drie-eenheid, voor deze ontmoeting, de eerste in de geschiedenis.

Met vreugde zijn wij elkaar bij elkaar gekomen als broeders in het christelijk geloof die elkaar ontmoeten “om van mond tot mond te spreken” (2 Joh. 12) [b:2 Joh. 12], van hart tot hart, om de wederzijdse relaties tussen de Kerken te bespreken, de cruciale problemen van onze gelovigen, en het vooruitzicht op vooruitgang van de menselijke beschaving.

Onze broederlijke ontmoeting vond plaats in Cuba, op het kruispunt van noord en zuid, oost en west. Vanaf dit eiland, symbool van de hoop van de “Nieuwe Wereld” en de dramatische gebeurtenissen van de geschiedenis van de twintigste eeuw, richten wij ons tot alle volkeren van Latijns Amerika en van de andere werelddelen.

Het is een bron van vreugde dat het christelijk geloof hier op dynamische wijze groeit. Het krachtige religieuze potentieel van Latijns-Amerika, haar eeuwenoude christelijke traditie, gegrond in de persoonlijke beleving van miljoenen mensen, zijn een belofte voor een grote toekomst voor deze regio.

Door ver van de langdurige meningsverschillen van de “Oude Wereld” bij elkaar te komen, ervaren wij met een bijzonder gevoel van urgentie de behoefte aan het gezamenlijk werk van Katholieken en Orthodoxen, die zijn geroepen om, met tederheid en respect, verantwoording te geven aan de wereld van de hoop in ons. (1 Pt. 3, 15) [[b:1 Pt. 3, 15]]

Wij danken God voor de gaven die voortkomen uit de komst in deze wereld van Zijn enige Zoon. Wij delen dezelfde Traditie van het eerste millennium van het Christendom. De getuigen van deze Traditie zijn de Allerheiligste Moeder van God, de Maagd Maria, en de heiligen die wij vereren. Hieronder zijn ontelbare martelaren die getuigenis hebben gegeven van hun trouw aan Christus en het “zaad van de Christenen” zijn geworden.

Niettegenstaande deze gedeelde traditie van de eerste tien eeuwen zijn Katholieken en Orthodoxen bijna duizend jaar lang verstoken van eenheid in de Eucharistie. Wij zijn gescheiden door wonden van oude en recente conflicten, door verschillen geërfd van onze voorouders, in het begrijpen en uitdrukken van ons geloof in God, één in drie Personen – Vader, Zoon en Heilige Geest. Wij zijn bedroefd om het verlies van eenheid, gevolg van menselijke zwakheid en van zonde, dat heeft plaatsgevonden ondanks het priesterlijk gebed van Christus de Verlosser: “Dat ze allen één mogen zijn. Zoals U, Vader, in Mij bent en Ik in U, zo moeten zij in Ons zijn” (Joh. 17, 21) [b:Joh. 17, 21].

Het blijvende karakter van vele obstakels indachtig is het onze hoop dat onze ontmoeting bij mag dragen aan het herstel van deze eenheid die door God gewild, waar Christus voor gebeden heeft. Moge onze ontmoeting christenen over de hele wereld inspireren om met hernieuwde ijver tot de Heer te bidden om volledige eenheid van al Zijn leerlingen. Moge deze ontmoeting een teken van hoop zijn voor alle mensen van goede wil in een wereld die niet alleen snakt naar onze woorden maar ook naar tastbare gebaren!

In onze vastberadenheid om al het noodzakelijke te doen om de historische verschillen die wij hebben geërfd te overwinnen, willen wij onze inspanningen combineren om van het Evangelie van Christus en het gedeelde erfgoed van de Kerk van het eerste millennium te getuigen, en samen antwoord geven op de uitdagingen van de moderne wereld. Orthodoxen en Katholieken moeten leren unaniem te getuigen op die gebieden waar dat mogelijk en nodig is. De menselijke beschaving is een tijdperk van baanbrekende verandering binnengegaan. Ons christelijk geweten en onze pastorale verantwoordelijkheid dwingen ons ertoe niet passief te blijven tegenover uitdagingen die om een gezamenlijk antwoord vragen.

Onze blik moet in de eerste plaats gericht zijn om die gebieden in de wereld waar Christenen slachtoffer zijn van vervolging. In vele landen van het Midden-Oosten en Noord-Afrika worden hele gezinnen, dorpen en steden van onze broeders en zusters in Christus volledig uitgeroeid. Hun kerken worden op barbaarse wijze verwoest en geplunderd, hun heilige voorwerpen ontheiligd, hun monumenten vernietigd. Met droefheid denken wij aan de situatie in Syrië, Irak en andere landen van het Midden-Oosten, en de enorme uittocht van Christenen uit het land waar ons geloof als eerste werd verspreid en waar zij sinds de tijd van de apostelen hebben geleefd, samen met andere religieuze gemeenschappen.

We roepen de internationale gemeenschap op met spoed te handelen om de verdere verdrijving van christenen uit het Midden-Oosten te voorkomen. Door onze stem ter verdediging van vervolgde Christenen te verheffen willen wij ons medeleven betuigen met het lijden dat gelovigen van andere geloofstradities ervaren die ook slachtoffer zijn geworden van burgeroorlog, chaos en terroristisch geweld.

Het geweld in Syrië en Irak heeft al duizenden slachtoffers geëist en vele miljoenen zonder huis of levensonderhoud achtergelaten. We sporen de internationale gemeenschap aan een einde aan het geweld en terrorisme te zoeken en tegelijkertijd door middel van dialoog bij te dragen aan een spoedige terugkeer van burgerlijke vrede. Grootschalige humanitaire hulp moet verzekerd worden aan de getroffen populaties en de vele vluchtelingen die in naburige landen veiligheid zoeken.

We vragen allen wiens invloed kan worden uitgeoefend op het lot van degenen die gekidnapt zijn, waaronder de metropolieten van Aleppo, Paulus en Johannes Ibrahim, die in april 2013 zijn ontvoerd, om alles te doen om hun spoedige bevrijding mogelijk te maken.

Wij verheffen onze gebeden tot Christus, de Verlosser van de wereld, en vragen om de terugkeer van vrede in het Midden-Oosten, vrucht van de gerechtigheid (Jes. 32, 17) [[b:Jes. 32, 17]], zodat broederlijk samenleven tussen de verschillende volkeren, kerken en geloven versterkt wordt en vluchtelingen terug kunnen keren naar hun thuis, wonden genezen worden en de zielen van de gevallen onschuldigen in vrede kunnen rusten.

In een vurige oproep vragen wij alle partijen die betrokken zijn in de conflicten goede wil te tonen en een plaats in te nemen aan de onderhandelingstafel. Tegelijkertijd moet de internationale gemeenschap alle het mogelijke doen om een einde te maken aan terrorisme door middel van gemeenschappelijke, gezamenlijke en gerichte actie. Wij roepen alle landen de betrokken zijn in de strijd tegen terrorisme op tot verantwoordelijk en verstandig handelen. Wij manen alle Christenen en allen die in God geloven vurig te bidden tot de voorzienige Schepper van de wereld Zijn schepping te beschermen tegen verwoesting en een nieuwe wereldoorlog niet toe te staan. Om een sterke en blijvende vrede te garanderen moeten er specifieke inspanningen geleverd worden om de gedeelde waarden die ons verenigen te herontdekken, op basis van het Evangelie van onze Heer Jezus Christus.

Wij buigen voor het martelaarschap van hen die, ten koste van hun eigen leven, getuigenis hebben gegeven van de waarheid van het Evangelie, voorkeur gevend aan de dood boven het ontkennen van Christus. Wij geloven dat de martelaars van onze tijd, deel van verschillende kerken maar verenigd door hun gedeelde lijden, een belofte zijn van de eenheid der Christenen. Aan jullie, die lijden voor Christus, is het woord van de apostel gericht: “Geliefden … wees des te meer verheugd naarmate u meer deel hebt aan het lijden van Christus. Dan kunt u ook bij de openbaring van zijn heerlijkheid juichen van vreugde” (1 Pt. 4, 12-13) [b:1 Pt. 4, 12-13].

Interreligieuze dialoog is onmisbaar in onze verontrustende tijden. Verschillen in het begrijpen van religieuze waarheden moeten mensen van verschillende geloven er niet van weerhouden in vrede en harmonie samen te leven. In onze huidige context hebben religieuze leiders de verantwoordelijkheid hun gelovigen te onderwijzen in een geest die respect heeft voor de overtuigingen van mensen van andere religieuze tradities. Pogingen criminele daden met religieuze slogans te rechtvaardigen zijn volledig onacceptabel. In Gods naam mag geen misdaad gepleegd worden, “want God is geen God van wanorde, maar van vrede” (1 Kor. 14, 33) [b:1 Kor. 14, 33].

Door de eerste waarde van de godsdienstvrijheid te bevestigen danken wij God voor de huidige ongekende heropleving van het christelijk geloof in Rusland, evenals in vele andere landen in Oost-Europa, in het verleden decennialang overheerst door atheïstische regimes. Vandaag zijn de ketenen van het militante atheïsme gebroken en op vele plaatsen kunnen christenen nu vrij hun geloof belijden. In de laatste 25 jaar zijn er duizenden nieuwe kerken gebouwd, evenals honderden kloosters en theologische instituten. Christelijke gemeenschappen doen belangrijk werk op het gebied van liefdadigheid en sociale ontwikkeling, en bieden verschillende vormen van hulp aan hen die het nodig hebben. Orthodoxen en katholieken werken vaak zij aan zij. Getuigend van de waarden van het Evangelie getuigen zij ook van het bestaan van de gedeelde geestelijke basis van de menselijke coëxistentie.

Tegelijkertijd maken wij ons zorgen over de situatie in vele landen waar Christenen in toenemende mate worden geconfronteerd met beperkingen van de godsdienstvrijheid, het recht op te getuigen van de eigen overtuigingen en in overeenstemming daarmee te leven. In het bijzonder merken wij op dat de verandering van sommige landen& in geseculariseerde maatschappijen, vervreemd van elke verwijzing naar God en naar Zijn waarheid, een ernstige bedreiging van de godsdienstvrijheid vormt. Het is een bron van zorg voor ons dat er een huidige beperking van de rechten van Christenen, zo niet rechtstreeks discriminatie, bestaat, wanneer bepaalde politieke machten, geleid door een vaak zeer agressieve secularistische ideologie, hen willen verbannen naar de randen van het openbaar leven.

Het proces van Europese integratie, dat na eeuwen van bloederige conflicten begon, werd door veel met hoop tegemoet gezien, als een garantie voor vrede en veiligheid. Toch vragen wij waakzaamheid tegen een integratie die ontdaan is van respect voor religieuze identiteiten. Hoewel wij open blijven voor de bijdrage van andere religies voor onze beschaving, is het onze overtuiging dat Europa trouw moet blijven aan haar christelijke wortels. We roepen Christenen van Oost- en West-Europa op zich te verenigen in hun gedeelde getuigenis van Christus en het Evangelie, zodat Europa haar ziel kan bewaren, gevormd door tweeduizend jaar christelijke traditie.

Onze blik is ook gericht op hen die ernstige problemen ondervinden, die in extreme nood en armoede leven terwijl de materiële weelde van de mensheid toeneemt. We kunnen niet onverschillig blijven om het lot van miljoenen migranten en vluchtelingen die aankloppen bij rijke landen. Het onverbiddelijke consumentisme van sommige meer ontwikkelde landen put langzaam maar zeker de grondstoffen van onze planeet uit. De toenemende ongelijkheid in de verdeling van materiële goederen doet het gevoel van onrechtvaardigheid van de ontstane internationale orde toenemen.

De christelijke kerken zijn geroepen de eisen van het recht, het respect voor tradities van volkeren, en een authentieke solidariteit met allen die lijden, te verdedigen. Wij Christenen mogen niet vergeten dat “wat voor de wereld dwaas is, heeft God uitgekozen om de wijzen te beschamen; wat voor de wereld van geringe afkomst is en onbeduidend, heeft God uitgekozen; wat niets betekent koos Hij uit, om teniet te doen wat wel iets betekent, opdat tegenover God geen mens zich zou beroemen op zichzelf” (1 Kor. 1, 27-29) [b:1 Kor. 1, 27-29].

Het gezin is de natuurlijke kern van het menselijk leven en de maatschappij. Wij maken ons zorgen over de gezinscrisis in vele landen. Orthodoxen en Katholieken delen hetzelfde gezinsconcept en zijn geroepen te getuigen dat het een weg naar heiligheid is, te getuigen van de trouw van de echtgenoten in hun wederzijdse interactie, van hun openheid naar het verwekken en grootbrengen van hun kinderen, van solidariteit tussen de generaties en van respect voor de zwaksten.

Het gezin is gebaseerd op het huwelijk, een daad van vrij gegeven en trouwe liefde tussen een man en een vrouw. Het is liefde die hun verbond verzegelt en hen leert de ander als een geschenk te ontvangen. Het huwelijk is een school van liefde en trouw. Wij betreuren het dat andere samenlevingsvormen op hetzelfde niveau zijn geplaatst als dit verbond, terwijl het concept, gewijd in de Bijbelse traditie, van vader- en moederschap als de uitgesproken roeping van de gehuwde man en vrouw uit het publiek geweten geweerd wordt.

Wij roepen allen op het onvervreemdbare recht op leven te respecteren. Miljoenen wordt het recht om in de wereld te komen ontzegt. De stem van het bloed van de ongeborenen roept tot God. (Gen. 4, 10) [[b:Gen. 4, 10]]

De opkomst van de zogenaamde euthanasie leidt ertoe dat oudere mensen en invaliden het gevoel beginnen te krijgen dat zij een last zijn voor hun families en de maatschappij in het algemeen.

Wij maken ons ook zorgen over de ontwikkeling van biomedische voortplantingstechnologieën, omdat het manipuleren van het menselijk leven een aanval vormt op de wortels van het menselijk bestaan, geschapen naar het beeld van God. Wij geloven dat het onze taak is de onveranderlijkheid van de christelijke morele principes in herinnering te brengen, dat gebaseerd is op het respect voor de waardigheid van het individu, tot leven gewekt volgens het plan van de Schepper.

Vandaag richten wij ons in het bijzonder tot jonge Christenen. Jullie, jonge mensen, hebben de taak om jullie talent niet in de grond te stoppen (Mt. 25, 25) [[b:Mt. 25, 25]], maar om alle mogelijkheden te gebruiken die God jullie heeft gegeven, om Gods waarheid in de wereld te bevestigen, in jullie eigen levens de evangelische geboden van de liefde voor God en de naaste vorm te geven. Wees niet bang om tegen de stroom in te gaan en de waarheid van God te verdedigen, waar huidige seculiere normen zich vaak verre van houden.

God houdt van jullie en verwacht dat jullie Zijn discipelen en apostelen zijn. Weest het licht van de wereld zodat de mensen om jullie heen jullie goede daden zien en jullie hemelse Vader verheerlijken. (Mt. 5, 14.16) [[b:Mt. 5, 14.16]] Voed jullie kinderen op in het christelijk geloof, en geef aan hen de kostbare parel dat het geloof is door (Mt. 13, 46) [[b:Mt. 13, 46]], die jullie hebben ontvangen van jullie ouders en voorouders. Onthoud dat je “bent gekocht en de prijs is betaald” (1 Kor. 6, 20) [b:1 Kor. 6, 20], de prijs van de dood aan het kruis van de Godmens Jezus Christus.

Orthodoxen en Katholieken zijn niet alleen één door de gedeelde Traditie van het eerste millennium, maar ook door de missie om het Evangelie van Christus te verkondigen in de wereld van vandaag. Deze missie houdt wederzijds respect in voor de leden van de christelijke gemeenschappen en sluit elke vorm van bekeringsdrang uit.

Wij zijn geen concurrenten, maar broeders, en dit moet al ons wederzijdse handelen bepalen, evenals die gericht op de buitenwereld. We roepen Katholieken en Orthodoxen in alle landen op om samen te leren leven in vrede en liefde, en “ten opzichte van elkaar dezelfde gevoelens te koesteren” (Rom. 15, 5) [b:Rom. 15, 5] (vert. naar het Italiaans) (vert. naar het Italiaans) te betonen. Als gevolg kan niet worden geaccepteerd dat trouweloze middelen worden gebruikt om gelovigen aan te moedigen van de ene naar de andere Kerk over te gaan, en hen hun godsdienstvrijheid en tradities te ontnemen. Wij zijn geroepen het voorschrift van de apostel Paulus in praktijk te brengen: “Alleen was het voor mij een erezaak om het evangelie niet te verkondigen waar de naam van Christus reeds genoemd was, om niet te bouwen op een fundament dat door anderen was gelegd” (Rom. 15, 20) [b:Rom. 15, 20].

Wij hopen dat onze ontmoeting bij mag dragen aan verzoening waar er spanningen zijn tussen Griek-Katholieke en Orthodoxen. Het is nu duidelijk dat het ‘uniatisme’ van het verleden, de vereniging van de ene gemeenschap met de andere, waarbij deze gescheiden wordt van haar Kerk, niet de manier is om eenheid te bewerkstelligen. Toch hebben de kerkelijke gemeenschappen die uit deze historische omstandigheden zijn voortgekomen het recht te bestaan en alles te doen dat nodig is om aan de geestelijke behoeften van hun gelovigen te voldoen, en in vrede met hun buren te leven. Orthodoxen en Grieks-Katholieken hebben verzoening en wederzijds acceptabele vormen van samenleven nodig.

Wij betreuren de vijandelijkheden in Oekraïne die al vele slachtoffers heeft geëist, ontelbare wonden heeft geslagen onder vredige inwoners en een diepe economische en humanitaire crisis heeft veroorzaakt in de maatschappij. Wij nodigen alle betrokken partijen in het conflict op tot voorzichtigheid, maatschappelijke solidariteit en tot actie die gericht is op het opbouwen van vrede. We nodigen onze Kerken in Oekraïne uit om te werken aan sociale harmonie, af te zien aan het meedoen aan de confrontatie, en enige verdere escalatie van het conflict niet te ondersteunen.

Wij hopen dat de scheiding tussen de Orthodoxe gelovigen in Oekraïne door bestaande canonieke normen opgelost kan worden, dat alle Orthodoxe Christenen in de Oekraïne in vrede en harmonie samen kunnen leven, en dat de Katholieke gemeenschappen in het land hieraan kunnen bijdragen op zo’n manier dat onze christelijke broederschap steeds duidelijker zichtbaar mag worden.

In de huidige wereld, die vele vormen kent maar verenigd is in een gezamenlijk lot, zijn Katholieken en Orthodoxen geroepen om broederlijk samen te werken in de verkondiging van het Goede Nieuws van de verlossing, om samen te getuigen van de morele waardigheid en authentieke vrijheid van de persoon, “zodat de wereld kan geloven” (Joh. 17, 21) [b:Joh. 17, 21]. Deze wereld, waarin de geestelijke steunpilaren van het menselijk bestaan steeds meer verdwijnen, wacht ons een overtuigende christelijke getuigenis in alle gebieden van het persoonlijk en maatschappelijk leven. Een groot deel van de toekomst van de mensheid zal afhangen van ons vermogen om gezamenlijk te getuigen van de Geest van waarheid in deze moeilijke tijden.

Moge onze stoutmoedige getuigenis van de waarheid van God en van het Goede Nieuws van der verlossing ondersteunt worden door de Godmens Jezus Christus, onze Heer en Verlosser, die ons sterkt met de niet aflatende belofte: “Weest niet bevreesd, kleine kudde: het heeft Uw Vader behaagd u het Koninkrijk te schenken.” (Lc. 12, 32) [b:Lc. 12, 32]!

Christus is de bron van vreugde en hoop. Geloof in Hem veranderd het menselijk leven, vult het met betekenis. Dit is de overtuiging die voortkomt uit de ervaring van allen naar wie Petrus verwijst met de woorden: “gij, vroeger geen volk, nu Gods volk; vroeger van genade verstoken, nu begenadigd” (1 Pt. 2, 10) [b:1 Pt. 2, 10].

Laten wij ons, met genadige dankbaarheid om het geschenk van wederzijds begrip dat zichtbaar was tijdens onze ontmoeting, richten tot de Allerheiligste Moeder van God en haar aanroepen met dit eeuwenoude gebed: “Wij zoeken berscherming onder de bescherming van uw barmhartigheid, Heilige Moeder van God!” Moge de Heilige Maagd Maria ons, door haar voorspraak, inspireren tot broederschap met alleen die haar vereren, zodat zij verenigd mogen worden, wanneer God het wil, in de vrede en harmonie van het ene volk van God, voor de glorie van de Allerheiligste en ondeelbare Drie-eenheid!

Franciscus
Bisschop van Rome
Paus van de Katholieke Kerk

Kirill
Patriarch van Moskou
en geheel Rus

12 februari 2016, Havana (Cuba)