Een spel van blikken, in staat om de geschiedenis te transformeren

Wij vieren het feest van de apostel en evangelist de heilige Matteüs. Wij vieren de geschiedenis van een bekering. Hij vertelt ons zelf in zijn Evangelie, hoe de ontmoeting verlopen is die zijn leven getekend heeft, hij maakt ons vertrouwd met een spel van blikken, in staat om de geschiedenis te transformeren.

Op een dag, zoals iedere andere dag, zit hij aan tafel om belastingen te ontvangen, Jezus komt voorbij en ziet hem; Hij komt dichterbij en zegt hem: “volg Mij”. En hij, hij staat op en volgt Hem.

Jezus keek hem aan. Welke liefdeskracht had Jezus’ blik om Matteüs in beweging te brengen! Welke kracht hadden Zijn ogen om hem te doen opstaan! Wij weten dat Matteüs een tollenaar was, dat wil zeggen dat hij belastingen inde van de joden om aan de Romeinen te geven. Tollenaars waren slecht gezien en werden zelfs als zondaars beschouwd, zodat zij als marginalen leefden, door anderen geminacht. Men mocht niet met hen eten, niet spreken, noch bidden. Voor het volk waren het verraders: zij haalden profijt uit de mens om het aan anderen te geven. Tollenaars behoorden tot deze sociale klasse.

En toch blijft Jezus staan, Hij haastte zich niet, Hij keek hem aan zonder haast, vredig. Hij keek hem aan met ogen van barmhartigheid; Hij keek hem aan zoals niemand dat voordien met hem gedaan had. En die blik heeft zijn hart geopend, heeft hem vrij gemaakt, genezen, hoop gegeven, een nieuw leven, zoals Zacheüs, Bartimeüs, Maria Magdalena, Petrus en ieder van ons. Alhoewel wij onze ogen niet naar de Heer durven verheffen, kijkt Hij ons als eerste aan.

Het is onze persoonlijke geschiedenis; zoals vele anderen, kan ieder van ons zeggen: ook ik ben een zondaar op wie Jezus zijn blik heeft gelegd. Ik nodig u uit thuis of in de kerk, het een ogenblik stil temaken om u met dankbaarheid en vreugde de omstandigheden te herinneren, het ogenblik waarop Gods barmhartige blik op ons leven heeft gerust.

Zijn liefde gaat ons vooraf, Zijn blik loopt vooruit op onze behoeften. Hij kan verder zien dan de schijn, verder dan de zonde, dan mislukking of onwaardigheid. Hij kan verder kijken dan de sociale categorie waartoe wij behoren. Hij ziet de waardigheid van de zoon, soms door zonde bevuild, maar in het diepst van onze ziel altijd aanwezig. Hij is juist gekomen om degenen die zich God en de anderen onwaardig voelen, te zoeken. Laten wij ons door Jezus bekijken, laten wij Zijn blik door onze straten gaan, laten wij ons door Zijn blik vreugde, hoop geven.

Na hem met barmhartigheid aangekeken te hebben, zegt de Heer tot Matteüs: “volg Mij”. En hij stond op en volgde Hem. Na de blik, Jezus’ woord. Na de liefde, de zending. Matteüs is niet meer dezelfde; hij is van binnen veranderd. De ontmoeting met Jezus, met Zijn barmhartige liefde, heeft hem omgevormd. En hij laat het belastingkantoor, het geld en zijn uitsluiting achter zich. Voordien wachtte hij, gezeten om belasting te innen, om profijt uit de anderen te halen; nu met Jezus, moet hij opstaan om te geven, aan te bieden, zichzelf aan anderen te geven. Jezus heeft hem aangekeken en Matteüs heeft vreugde gevonden in dienstbaarheid. Voor Matteüs en voor iedereen die Jezus’ blik gevoeld heeft, zijn medeburgers niet degenen op wiens kosten men “leeft”, die men gebruikt en misbruikt. Jezus’ blik wekt missionaire, dienstbare, gevende activiteit. Zijn liefde geneest onze bijziendheid en stimuleert ons verder te kijken, niet stil te staan bij de schijn of wat politiek correct is.

Jezus gaat vooruit, Hij gaat ons voor, Hij opent de weg en nodigt ons uit Hem te volgen. Hij nodigt ons uit onze vooroordelen geleidelijk te overwinnen, onze weerstand tegen de verandering in de anderen en onszelf. Hij nodigt ons dag na dag uit met de vraag: gelooft ge? gelooft ge dat het mogelijk is dat een belastingontvanger dienaar wordt? gelooft ge dat het mogelijk is dat een verrader vriend wordt? gelooft ge dat het mogelijk is dat de zoon van een timmerman Gods Zoon is? Zijn blik transformeert onze blik, Zijn hart transformeert ons hart. God is de Vader die het heil van al Zijn kinderen nastreeft.

Laten wij ons door de Heer bekijken in het gebed, de Eucharistie, de biecht, in onze broeders, vooral degenen die zich verlaten voelen, vereenzaamd. En leren wij kijken zoals Hij naar ons kijkt. Delen wij Zijn tederheid en barmhartigheid met de zieken, gevangenen, bejaarden of gezinnen in moeilijkheden. Zonder ophouden worden wij opgeroepen om van Jezus te leren; Hij kijkt steeds naar het meest authentieke dat in elke mens leeft, en dat juist het beeld is van Zijn Vader.

Ik weet ten koste van welke inspanningen en offers de Kerk in Cuba werkt om aan iedereen, tot de meest veraf gelegen plaatsen, het woord en de aanwezigheid van Christus te brengen. Een bijzondere vermelding verdienen de “missiehuizen” die bij gebrek aan plaats voor de eredienst en aan priesters, toelaten dat vele mensen een ruimte hebben voor gebed, voor het beluisteren van het Woord, voor catechese en gemeenschapsleven. Het zijn kleine tekens van Gods aanwezigheid in onze wijken en een dagelijkse hulp om de woorden van de apostel Paulus levend te maken: “ik (…) vraag met aandrang: leidt een leven dat beantwoordt aan de roeping die gij van God ontvangen hebt, in alle deemoed en zachtheid, in lankmoedigheid, liefdevol elkaar verdragend. Beijvert u de eenheid des Geestes te behouden door de band van de vrede” (Ef. 4,1-3) [b:Ef. 4,1-3].

Nu wens ik mijn blik op de Maagd Maria te vestigen, de Maagd van de Naastenliefde del Cobre, die Cuba in Haar armen houdt en voor wie Cuba voor altijd zijn deuren geopend heeft en ik vraag Haar moederlijke blik op allen en elk kind van deze edele natie. Moge Haar barmhartige blik steeds aandacht hebben voor ieder van u, uw huis, uw familie, voor mensen die zouden voelen dat er voor hen geen plaats is. Moge Zij ons bewaren zoals Zij Jezus in Haar liefde heeft bewaard.