Het gezin - 20. Kwetsuren (I)

Dierbare broeders en zusters, goede dag!

In de recentste catecheses over het gezin [d:413] hebben we gesproken over het gezin dat de broosheid van de menselijke situatie beleeft, armoede [5940], ziekte [5947], sterven [5955]. Vandaag denken we na over de kwetsuren die juist binnen het gezin ontstaan. Met andere woorden, wanneer men binnen het gezin zelf mekaar kwaad doet. Het lelijkste wat bestaat!

We weten allen heel goed dat in geen enkel gezinsverhaal momenten ontbreken waarop de geborgenheid van de dierbaarste gevoelens wordt geschonden door het gedrag van zijn leden. Woorden en daden (nalatigheden!) die, in plaats van liefde uit te drukken, deze doen verduisteren of, erger nog, kwetsen. Wanneer deze kwetsuren, die nog kunnen hersteld worden, verwaarloosd worden, dan worden ze erger: ze worden machtsmisbruik, vijandigheid, misprijzen. Van dan af kunnen het diepe scheuren worden, die man en vrouw verdelen en die ertoe leiden dat men elders begrip, steun en troost gaat zoeken. Maar vaak denken die “steunen” niet aan het welzijn van het gezin.

Het verdwijnen van de echtelijke liefde veroorzaakt wrok in de relaties. Vaak “stort” de ontbinding neer op de kinderen.

Ziezo, de kinderen. Ik wil even bij dit punt stilstaan. Ik stel me de vraag of we onszelf niet verdoofd hebben, ondanks al onze schijnbaar ontwikkelde gevoeligheid en al onze geraffineerde psychologische analyses, met betrekking tot de kwetsuren in de ziel van de kleine kinderen. Hoe meer men met geschenkjes en snoepjes tracht te compenseren des te meer verliest men het besef van de kwetsuren – de meest pijnlijke en diepe- in de ziel. We hebben het vaak over gedragsstoornissen, over psychische gezondheid, over het welzijn van het kleine kind, over de angst van ouders en van kinderen…Maar beseffen we nog wat dat is: een kwetsuur van de ziel? Voelen we nog het gewicht van de berg die de ziel van een klein kind verplettert in gezinnen waar men mekaar slecht behandelt, mekaar kwaad berokkent tot en met het verbreken van de band van de echtelijke trouw? Hoe zwaar weegt in onze keuzen – verkeerde keuzen bijvoorbeeld – de ziel van de kindjes? Wanneer bij de volwassenen het hoofd op hol slaat, wanneer ieder nog alleen aan zichzelf denkt; wanneer papa en mamma elkaar kwaad doen, lijdt de ziel van de kleine kinderen heel erg, ervaart een gevoel van wanhoop. Dat zijn kwetsuren die heel het leven tekenen.

In het gezin is alles met alles verbonden: wanneer zijn ziel op een of ander punt wordt gekwetst, worden allen besmet. Wanneer een man en een vrouw die zich geëngageerd hebben om “één vlees” te worden en een gezin op te bouwen, dwangmatig alleen nog denken aan de eigen behoeften van vrijheid en bevrediging, raakt deze afwijking heel diep het hart en het leven van de kinderen. Vaak verbergen kleine kinderen zich om in eenzaamheid te wenen… We moeten dit goed verstaan. Echtgenoot en echtgenote zijn één vlees. Maar hun nakomelingen zijn vlees van hun vlees. Als we denken aan de hardheid waarmee Jezus de volwassenen waarschuwt de kleinen geen aanstoot te geven – we hebben die passage uit het Evangelie gehoord - (Mt. 18, 6) [[b:Mt. 18, 6]] verstaan we beter zijn woord over de zware verantwoordelijkheid om de echtelijke band, oorsprong van het menselijk gezin (Mt. 19, 6-9) [[b:Mt. 19, 6-9]] te bewaren. Wanneer man en vrouw één vlees geworden zijn, snijden alle kwetsuren en alle verwaarlozingen door papa en door mamma, diep in het levende vlees van de kinderen.

Anderzijds is het waar dat er gevallen zijn waarin de scheiding onvermijdelijk is. Soms kan ze zelfs moreel noodzakelijk worden, wanneer het er precies op aankomt de meest zwakke echtgenoot of de kleine kinderen te onttrekken aan zwaardere kwetsuren veroorzaakt door machtsmisbruik en geweld, door verloedering en uitbuiting, door vervreemding en de onverschilligheid.

God zij dank ontbreken zij niet die, gesteund door het geloof en de liefde voor de kinderen, trouw blijven aan de band waaraan ze geloofd hebben, ook al lijkt het onwaarschijnlijk dat hij kan herleven. Niet alle gescheidenen voelen deze roeping. Niet allen erkennen, in de eenzaamheid, een oproep van de Heer tot hen. Rondom ons zien we veel zogenaamd onregelmatige- dat woord bevalt me niet – gezinnen wat vele vragen oproept. Hoe hen helpen? Hoe hen begeleiden? Hoe hen zo begeleiden dat de kleine kinderen geen gijzelaars worden van papa of van mamma?

Vragen we de Heer een groot geloof, om de werkelijkheid met de ogen van God te bekijken; en een grote naastenliefde, om de mensen met zijn barmhartige hart nabij te zijn.