Als er meer armen van geest waren, zou er minder verdeeldheid zijn

Dierbare broeders en zusters, goeie dag!

De liturgie van deze zondag laat ons mediteren over de zaligsprekingen (Mt. 5, 1-12a) [[b:Mt. 5, 1-12a]], waarmee de grote toespraak begint van de zogeheten bergrede, de Magna charta van het Nieuwe Testament. Jezus maakt Gods wil kenbaar om de mensen naar het geluk te leiden. Deze boodschap was reeds aanwezig in de prediking van de profeten: God is de armen en verdrukten nabij en bevrijdt hen van wie hen slecht behandelen.

Maar in Zijn prediking volgt Jezus een eigen weg: Hij begint met het woord “zalig”, dat wil zeggen: gelukkig. Hij wijst ook aan wat gelukkig maakt en besluit met een belofte. De reden van de zaligspreking, ’t is te zeggen van het geluk, ligt niet in wat men verworven heeft – arm van geest zijn, wenen, hongeren en dorsten naar gerechtigheid, vervolging lijden – maar in de belofte die erop volgt, en die in geloof moet ontvangen worden als een gave Gods. Vanuit een moeilijke situatie stelt men zich open voor Gods gave om toegang te krijgen tot een nieuwe wereld, het “Rijk” dat Jezus verkondigt. Het is geen automatisme, maar een levensweg in navolging van de Heer, waarop ongemak en droefenis in een nieuw perspectief geplaatst worden overeenkomstig de bekering die men doormaakt. Men is niet zalig als men niet bekeerd is, en niet in staat om Gods gaven te waarderen en ernaar te leven.

Ik blijf staan bij de eerste zaligspreking: "zalig de armen van geest, want aan hen behoort het Rijk der hemelen" (Mt. 5, 4) [b:Mt. 5, 4]. De arme van geest is degene die de gevoelens en ingesteldheid aanneemt van die armen die in hun toestand niet opstandig zijn maar nederig, volgzaam, beschikbaar voor Gods genade. Het geluk van de armen – de armen van geest – heeft een dubbele dimensie: tegenover bezit en tegenover God. Wat bezit betreft, materieel bezit, betekent arm van geest: matigheid. Niet noodzakelijk onthechting, maar zin voor de essentie, voor uitwisseling; de bekwaamheid zich dagelijks opnieuw te verwonderen over de goedheid der dingen, zonder loom te worden door een gulzige consumptie. Hoe meer ik bezit, des te meer ik wil: dat is gulzige consumptie. En dat doodt de ziel. En de man of vrouw die dat doet, die deze gesteltenis heeft, is niet gelukkig en zal het geluk niet bereiken. Doch God loven en danken omdat de wereld een zegen is en dat de scheppende liefde van de Vader aan haar oorsprong ligt. Dat is openheid voor Hem, volgzaamheid aan Zijn heerschappij: Hij is de Heer, Hij is de Grote, niet ik ben groot omdat ik veel heb! Hij is het: Hij die de wereld gewild heeft voor alle mensen en die haar gewild heeft opdat de mensen gelukkig zouden zijn.

Een arme van geest is een Christen die niet op zichzelf rekent, op materiële rijkdom, die niet eigenzinnig vasthoudt aan eigen opvattingen, maar met eerbied luistert en zich graag verlaat op andermans beslissingen. Als in onze gemeenschappen meer armen van geest waren, zou er minder verdeeldheid, conflict en polemiek zijn! Nederigheid is zoals de naastenliefde, een essentiële deugd voor het samenleven in christengemeenschappen. De armen in evangelische zin, springen duidelijk naar voor als degenen die over de bestemming van het Rijk der hemelen waken; zij laten zien dat het reeds in de kiem aanwezig is in een gemeenschap van broeders, die uitwisseling verkiest boven bezit. Steeds een open hart en open handen hebben, niet gesloten. Wanneer een hart gesloten is, is het eng: het weet evenmin hoe te beminnen. Een open hart echter gaat de weg van de liefde.

Moge de Maagd Maria, voorbeeld en eerste arme van geest - want Zij was geheel volgzaam aan de wil des Heren - ons helpen om ons over te geven aan God, die rijk is aan erbarmen, opdat Hij ons met Zijn gaven zou vervullen, vooral door de overvloed van Zijn vergeving.

Na het bidden van het Angelus

Dierbare broeders en zusters,

Vandaag vieren we Wereldlepradag. Deze ziekte is weliswaar aan het afnemen, maar is nog steeds een van de meest gevreesde aandoeningen. Zij treft de allerarmsten en gemarginaliseerden. Het is belangrijk dat we strijden tegen deze kwaal, maar ook tegen de discriminatie die zij veroorzaakt. Ik bemoedig allen die betrokken zijn bij de hulp en de sociale re-integratie van degenen die zijn getroffen door de ziekte van Hansen. Zij mogen zeker zijn van ons gebed.

{...}

Ik richt mij nu tot jullie, jongens en meisjes van de Katholieke Actie, van de parochies en katholieke scholen van Rome. Dit jaar zijn jullie, begeleid door de kardinaal-vicaris, aan het einde gekomen van de "Karavaan van de Vrede". De slogan daarvan is: ‘Omring jezelf met vrede’. Mooi, deze slogan. Dank dat jullie hier aanwezig zijn en dat jullie met heel jullie hart willen bouwen aan een samenleving van vrede.