Het recht op arbeid en sociale rechtvaardigheid

Zeer geliefde broeders en zusters, werknemers van Montedison, Alfa-Romeo, Pirelli, de 'Corriere della Sera' en nog van andere ondernemingen, leden van de 'Groepen van christelijke betrokkenheid en aanwezigheid'.

Welkom in het huis van de gemeenschappelijke Vader!

Ik weet dat u al een tijd wacht op deze audiëntie bij de Paus. U had reeds Paus Johannes Paulus I eerbiedwaardiger gedachtenis, die - zo vertelt men mij - een beetje thuis was in de grote fabriek van Porta Marghera, willen ontmoeten. De Heer heeft hem bij zich geroepen na een zo kort maar zo intens pontificaat dat in de wereld een grote ontroering heeft nagelaten. En hier staat de nieuwe Paus voor u, die bijzonder blij is vandaag deze talrijke vertegenwoordiging te ontvangen van de bekwame en in de hele wereld wel bekende Italiaanse industrie. Ik groet u allen van harte en dank u voor de vreugde welke u mij met uw bezoek verschaft.

Zoals u weet ben ik ook een arbeider geweest: tijdens een korte periode in mijn leven, gedurende het laatste wereldconflict, heb ook ik een directe ondervinding opgedaan van het werk in de fabriek. Ik weet daarom wat de verplichting tot dagelijkse inspanning in afhankelijkheid van anderen betekent; ik weet hoe zwaar het is en hoe monotoon; ik ken de behoeften van de arbeiders en hun rechtmatige eisen, hun gewettigde verlangens. En ik weet hoe noodzakelijk het is dat het werk nooit vervreemdend en frustrerend wordt, maar altijd in overeenstemming is met de hogere geestelijke waardigheid van de mens.

Bovendien weet u dat de Kerk, in navolging van het voorbeeld van haar goddelijke Meester, altijd de mens en zijn werk heeft gewaardeerd, beschermd en verdedigd, vanaf de veroordeling van de slavernij tot de systematische uiteenzetting van de 'christelijke sociale leer', vanaf de leer van de evangelische naastenliefde als hoogste gebod, tot aan de grote sociale encyclieken zoals Rerum Novarum [651] van Leo Xlll, Quadragesimo Anno [652] van Pius XI, Mater et Magistra [90] van Joannes XXIII, en Populorum Progressio [266] van Paulus Vl. Temidden van de zorgen en kwellingen van de menselijke geschiedenis, in het dramatische proces van de sociale en politieke inrichting van de volkeren, heeft zij altijd de arbeider verdedigd, door de dringende noodzaak voor te staan van een waarachtige sociale rechtvaardigheid, verbonden met de christelijke liefde, in een klimaat van vrijheid, van wederzijds respect en van broederschap. Hiertoe zou ik alleen willen herinneren aan de radioboodschap [5574] van Paus Joannes XXIII aan de Poolse arbeiders op 26 mei 1963, enkele dagen voor zijn sterven:

'Geen moeite zullen wij sparen, zolang wij leven, opdat men bereidwilligheid en zorg voor u zal hebben. Hebt vertrouwen in de liefde van de Kerk en vertrouwt u rustig aan haar toe in de overtuiging dat haar gedachten gedachten zijn van vrede en niet van droefenis'.

En wat zal ik u nu zeggen, christelijke werknemers, wat moet ik u in het bijzonder zeggen, dat voor u kan dienen als herinnering aan onze ontmoeting?

Allereerst hoop ik van harte dat het werk een werkelijk recht voor iedere menselijke persoon wordt. De nationale en internationale situatie is vandaag zo moeilijk en ingewikkeld, dat men niet simplistisch mag zijn. Maar omdat wij weten dat het werk leven, opgeruimdheid, betrokkenheid, belangstelling, zinvolheid betekent, moeten wij het allen toewensen.

Wie werk heeft voelt dat hij nuttig is, waardevol, betrokken bij iets dat zijn eigen leven waarde geeft. Geen werk hebben is psychologisch negatief en gevaarlijk, vooral voor de jongeren en voor hen die een gezin hebben te onderhouden. Terwijl we daarom de Heer moeten danken wanneer we werk hebben, moeten we ook de pijn en het verdriet voelen van de werklozen en, voor zover het ons mogelijk is, ons beijveren om aan deze pijnlijke toestand tegemoet kunnen komen. Woorden zijn niet genoeg! We moeten concreet, christelijk helpen! Terwijl ik een beroep doe op de verantwoordelijken in de samenleving, wend ik mij ook rechtstreeks tot ieder van u: neemt ook op u, dat iedereen werk kan hebben!

Vervolgens roep ik op tot het in praktijk brengen van de sociale rechtvaardigheid. Ook hier zijn de problemen talrijk en enorm; maar ik doe een beroep op het geweten van allen, op werkgevers en werknemers. De rechten en plichten liggen aan beide zijden en de betrokkenheid van allen om het egoïsme te bestrijden en te overwinnen is nodig opdat de samenleving zich in het evenwicht van de vrede en het algemeen welzijn kan handhaven. Ongetwijfeld een moeilijke opdracht, maar de christen zou er een gewetenszaak van moeten maken in alles en tegenover allen rechtvaardig te zijn, zowel in het belonen en beschermen van het werk, als het gebruiken van zijn eigen krachten. Hij moet immers een getuige zijn van Christus, overal en dus ook in zijn werk.

En tenslotte nodig ik u uit tot de heiliging van de arbeid. Het werk is niet altijd gemakkelijk, prettig, bevredigend; het kan soms zwaar zijn, niet gewaardeerd, niet goed beloond, zelfs gevaarlijk. Dan moeten we eraan denken dat iedere arbeid een samenwerking is met God voor de vervolmaking van de natuur die Hij heeft geschapen, en een dienst aan de broeders is. Daarom moet men met en uit liefde werken! Dan zal men altijd tevreden en rustig zijn en, ook al het werk vermoeiend is, zal men het kruis opnemen samen met Jezus Christus en de inspanning met moed verdragen.

Zeer geliefde arbeiders en arbeidsters!

U moet weten dat de Paus u liefheeft, u volgt in uw fabrieken en uw kantoren, u in zijn hart draagt! Houdt de naam van 'christen' hoog in uw arbeidsmilieu, samen met die van uw, ja, van ons Italië!

Met mijn apostolische zegen.