Heiligen zijn vrienden van God

Homilie

Dierbare broeders en zusters,

Aan het begin van onze Eucharistieviering stond de oproep: "Verheugd u allen in de Heer". De liturgie nodigt ons uit deel te hebben aan de hemelse vreugde van de heiligen, zij nodigt ons uit, deze vreugde tot ons te nemen. De heiligen zijn niet een kleine groep verkozenen, maar de ontelbare schaar, tot de aanschouwing daarvan de liturgie ons vandaag oproept. Onder deze velen bevinden zich niet alleen de officieel erkende heiligen, maar de gedoopten van alle tijden en alle naties, die geprobeerd hebben, met liefde en trouw de wil van God te vervullen. Van de meesten daarvan kennen we niet het gezicht en niet eens de naam, maar met de ogen van het geloof zien we ze aan firmament van God stralen als heerlijk schitterende sterren.

Vandaag viert de Kerk hun waardigheid als "Moeder van de heiligen, voorafbeelding van de hemelse stad" (A. Manzoni) en toont hun schoonheid als de onbevlekte bruid van Christus, bron en voorbeeld van iedere heiligheid. Zeker ontbreken in haar de vreemde, ja wellicht rebelse zonen en dochters niet, maar de hun eigen karaktertrekken herkent zij in de heiligen, en om hen heeft zij de grootste vreugde. In de eerste lezing beschrijft de schrijver van het Boek der Openbaringen als "Daarna zag ik een grote menigte, die niemand tellen kon, uit alle rassen en stammen en volken en talen." (Openb. 7, 9) [b:Openb. 7, 9]. Dit volk omvat de heiligen van het Oude Testament, van de rechtvaardige Abel en van de trouwe aartsvader Abraham, die van het Nieuwe Testament, de ontelbare martelaren uit de beginperiode van het Christendom en de zaligen en heiligen van de daarop volgende eeuwen tot aan de getuigen van Christus van onze tijd. Hen verbindt de wil om in hun leven het Evangelie werkelijkheid te maken onder aanvoering van de Heilige Geest, die het Volk Gods altijd bezield.

Maar "waartoe dient het de heiligen onze lof, waartoe onze verheerlijking, waartoe dit hoogfeest"? Met deze vragen begint een beroemde preek van de h. Bernardus over het feest van Allerheiligen. Het is een vraag die we ook nu nog kunnen stellen. En actueel is ook het antwoord, die de heilige ons geeft: "De heiligen hebben onze eer niet nodig. Onze vroomheid dient hen tot niets ... Ik geef toe, dat ik een sterk verlangen krijg, wanneer ik dit bedenk" 2; Opera Omnia Cisterc. 5,364ff. [[5141]]. Dat is dus de betekenis van het huidige hoogfeest: door het werpen van een blik op het lichtende voorbeeld van de heiligen wordt in ons een verlangen gewekt, om te zijn zoals de heiligen, dus om blij te zijn, in de nabijheid van God te leven, in Zijn licht, in de grote familie van de vrienden van God. Een heilige zijn betekent in de nabijheid van God zijn, in Zijn familie te leven. En dit is ons alle roeping, die het Tweede Vaticaans Concilie [d:4] nadrukkelijk de aandacht op heeft gevestigd en waarop vandaag op een feestelijke wijze onze aandacht gericht wordt.

Maar hoe kunnen we heilig, vrienden van God worden? Op deze vraag kan men enerzijds in het negatieve antwoorden: om heilig te zijn, moet men noch hele bijzondere dingen doen noch buitengewone charismata bezitten. Dan volgt het antwoord op een positieve manier: men vooral naar Jezus luisteren en Hem dan navolgen, zonder door de moeilijkheden de moed te verliezen. " Wil iemand Mij dienen, dan moet hij Mij volgen; waar Ik ben, daar zal ook mijn dienaar zijn. Als iemand Mij dient, zal de Vader hem eren" (Joh. 12, 26) [b:Joh. 12, 26]. Wie op Jezus vertrouwt en Hem werkelijk liefheeft, is bereid zichzelf weg te cijferen zoals de graankorrel, dat in de grond begraven ligt. Want hij weet, dat diegene, die zijn leven wil bewaren het verliest en datgene die, die zichzelf geeft - die zich verliest - juist het leven vindt. (Joh. 12, 24-25) [[b:Joh. 12, 24-25]] De ervaring van de Kerk toont aan, dat iedere vorm van heiligheid, ook al gaat dat langs heel diverse wegen, steeds via het kruis, via een zelf wegcijferen gaat. De biografieën over heiligen beschrijven mannen en vrouwen, die zich voegden naar de plannen van God en vaak onbeschrijvelijke lasten en lijden, vervolgingen en het martelaarschap op zich hebben genomen. Ze hielden vol, het zijn diegene, zo lezen we in de Openbaring, "die komen uit de grote verdrukking, die hun gewaden hebben wit gewassen in het bloed van het Lam (Openb. 7, 14) [b:Openb. 7, 14]. Hun namen staan ingeschreven in het Boek des Levens. (Openb. 20, 12) [[b:Openb. 20, 12]] hun eeuwige woonplaats is het paradijs. Het voorbeeld van de heiligen is voor ons een bemoediging om dezelfde weg te volgen, de vreugde van diegenen te ervaren, die God vertrouwen, want de enige werkelijke oorzaak van droefheid, van het ongelukkig zijn is voor de mens in gelegen dat hij ver van God leeft.

Heiligheid vraagt een voortdurende inspanning, maar ze is voor allen mogelijk, want de heiligheid is niet het werk van mensen maar een geschenk van de driemaal heilige God. (Jes. 6, 3) [[b:Jes. 6, 3]] In de tweede lezing zegt de apostel Johannes: "Hoe groot is de liefde die de Vader ons betoond heeft! Wij worden kinderen van God genoemd, en we zijn het ook" (1 Joh. 3, 1) [b:1 Joh. 3, 1]. Het is dus God, Die ons het eerst heeft liefgehad en ons in Jezus als Zijn kinderen heeft aangenomen. In ons leven is alles een gave van Zijn liefde: hoe kunnen wij onverschillig blijven jegens zo'n groot geheim? Waarom zouden we op de liefde van de hemelse Vader niet in ons leven als dankbare kinderen antwoorden? In Christus heeft Hij zich geheel geschonken en roept ons tot een diepe persoonlijke band op. Des te meer wij Jezus navolgen en met Hem verbonden blijven, des te meer gaan we binnen in het geheim van de goddelijke heiligheid. Wij ontdekken dat wij Hij ons oneindig lief heeft, en dat spoort ons aan van onze kant uit onze broeders lief te hebben. De liefde geeft dat wij een daad van zelfontlediging doen, het "zichzelf verliezen", en maakt ons juist op die manier gelukkig.

Daarmee zijn we aangekomen bij het Evangelie van het huidige hoogfeest, bij de zaligsprekingen die we zojuist in deze basiliek hebben gehoord. Jezus zegt: zalig, die arm zijn voor God; zalig die treuren; die geen geweld gebruiken; die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid; de barmhartigen; zalig, die een zuiver hart hebben; die vrede stichten; die omwille van de gerechtigheid worden vervolgd. (Mt. 5, 3-10) [[b:Mt. 5, 3-10]] In waarheid is de zalige zondermeer alleen Jezus. Hij is namelijk degene, die werkelijk arm is voor God; de treurende; Hij die geen geweld gebruikt; Hij die hongert en dorst naar de gerechtigheid; de barmhartige; Hij, Die een zuiver hart heeft; Hij, die vrede sticht; Hij is het, die omwille van de gerechtigheid vervolgd wordt. Deze zaligprijzingen tonen ons de geestelijke gestalte van Jezus en brengen zo Zijn geheim tot uitdrukking, het geheim van dood en verrijzenis, het lijden en vreugde van de opstanding. Dit geheim, dat het geheim van de waarlijke zaligheid is, nodigt ons uit tot het navolgen van Jezus en daarmee het op de weg van de zaligheid gaan. In de mate, waarin we dit aanbod aannemen en ons - ieder naar de mogelijkheden van de iegen levensomstandigheden - navolgers van Hem willen zijn, kunnen we ook aan Zijn zaligheid deel hebben. Met Hem wordt het onmogelijke mogelijk en kan zelfs een kameel door het oog van de naald (Mc. 10, 25) [[b:Mc. 10, 25]]; met Zijn hulp, alleen met Zijn hulp, is het ons gegeven, volmaakt te worden, zoals de Vader in de hemel volmaakt is. (Mt. 5, 48) [[b:Mt. 5, 48]]

Dierbare broeders en zusters, wij gaan nu binnen in de kern van de Eucharistieviering, die de uitnodiging en voedsel is tot heiligheid. Straks zal Christus op de meest uitmuntende wijze tegenwoordig zijn. Hij is de ware wijnstok, waarmee de gelovigen op aarde en de heiligen in de hemel als ranken verbonden zijn. De op aarde pelgrimerende Kerk wordt daarmee met de Kerk, die in heerlijkheid triomfeert, op een nog innigere wijze verbonden zijn. In de prefatie zullen wij verkondigen, dat de heiligen voor ons voorsprekers en voorbeelden zijn. Bidden we hen om ons te helpen hun na te doen en zetten we ons er voor in om de roeping van God edelmoedig te beantwoorden, zoals zij gedaan hebben. Bidden we in het bijzonder Maria, de Moeder van de Heer en spiegel van de heerlijkheid. Zij, de geheel heilige, maakt ons tot trouwe discipelen van haar zoon Jezus Christus! Amen