Over gewijde kunst en liturgische hernieuwing

{...}

{...}

{...}

{...}

{...}

Wij zullen onze lofspraak niet voortzetten; zeker niet omdat gij die niet zoudt verdienen, maar omdat zij ons ertoe brengt om een goed bekende en delicate kwestie aan te snijden, die namelijk van de betrekkingen tussen de morele (en in uw geval de religieuze) hoedanigheden en de artistieke; we weten dat deze abstractie kan maken van gene en dat zij dus ieder hun eigen vrijheid kunnen opeisen. Zoals u bekend is herinnert de heilige Thomas ons eraan wanneer hij zegt dat de verdienste van de kunstenaar als zodanig niet bepaald wordt door de geest waarin hij werkt, maar alleen door het werk dat hij voortbrengt ia-iiae q. 57 a. 3 [[t:ia-iiae q. 57 a. 3]]. Maar vergeten wij daarom niet wat de scheppende handeling van de ware kunstenaar voorafgaat, namelijk de inspiratie, Deze is des te meer authentiek en krachtig naarmate haar innerlijke bron dieper en haar wil om tot een verheven uiting te komen stoutmoediger is. Wij zouden kunnen zeggen: hoe meer geestelijk zij is, des te mysterieuzer en religieuzer is zij: zij toont ons derhalve hoe bewonderenswaardig en vruchtbaar de eenheid is tussen de religieuze en de artistieke roeping, een eenheid waarvan wij reeds melding hebben gemaakt. Wij zouden verder kunnen gaan en komen tot een beschouwing en een ondervinding die gij dagelijks waarneemt, namelijk die van de volheid - wij zouden bijna zeggen van de hartstocht - waarmede uw spiritualiteit, omdat zij christelijk en katholiek is en doordrongen van de genade, haar krachten inspant om de schoonheid uit te vinden en uit te drukken in tastbare vormen.

Laten anderen hier maar over discussiëren en laten wij ons ertoe beperken om van dit onderhoud gebruik te maken om de inspanningen van uw geest en van uw handen aan te moedigen, de inspanningen namelijk om aan de christelijke kunst een nieuw, zuiver en krachtig geluid te geven. Van religieuze kunst wordt zij nu liturgisch. Zij dringt door tot het heiligdom van de positieve werkelijkheid van de godsdienst; van het onzekere en subjectieve van vroeger gaat zij over tot het zekere, het objectieve, het sociale; in het volle hart van het leven stelt zij zich in dienst van het onuitsprekelijk leven, van het rijk van genade en waarheid, van het katholiek geloof. Dienst en mysterie zijn haar karaktertrekken. Zij wordt sacramenteel, dat wil zeggen dat aan de hoogste graad van instemming met de religieuze waarheid voor haar de hoogste graad van uitdrukkingsvermogen beantwoordt. Volgzaam, nederig, dienend waar het gaat om de inhoud en het doel van haar artistieke taal, bestijgt zij in zekere zin het spreekgestoelte dat de vergadering domineert en zij overheerst waar het gaat om de bekoorlijkheid van haar vormen. Zij draagt dan het gebed van heel een blij, vroom en eensgezind volk in de 'rustige bedwelming' (het sobriam ebrietatem spiritus van de heilige Ambrosius) van haar altijd nieuwe uitdrukkingsvormen.

Wij willen u dit zeggen: schakel uw kunst, uw werk, de aanbieding van uw talent en van uw werk in bij de grote cyclus van het gebed van de Kerk, bij de heilige liturgie; treedt in de geest en de doelstellingen van de plechtige constitutie van het concilie over de liturgie [570]. Gij zult er een plaats vinden, die u geheel en al opeist en die uw koninklijke dienst verheerlijkt naast die van de priester en tot weldaad van het gehele Godsvolk.

Het is overbodig u te zeggen dat gij trouw moet blijven aan de hoofdeigenschap van de christelijke kunst: altijd op zoek naar steeds nieuwe schoonheid om haar eeuwige, want goddelijke jeugd te verrijken. Maar deze weg is altijd de juiste: zij is vreemd aan 'ongewone' vormen. Want vanaf het begin en speciaal sedert het concilie van Trente [d:21] heeft de Kerk er niet van gehouden dat zulke vormen de waardigheid en het populaire karakter van haar eredienst komen storen. Het is nog meer overbodig u aan te bevelen om u niet te laten verleiden door de irrationele dwaasheden die in deze tijd de tuin van de menselijke en religieuze esthetica binnenvallen en verwoesten. Wij kennen uw trouwen uw goede smaak. Door u op te wekken om zonder ophouden te streven naar de altijd levende en altijd nieuwe schoonheid, die het dynamisme van de christelijke kunst moet vormen, prijzen en loven wij de reine en vrome gebondenheid die u machtigt om onze kerken binnen te gaan en te spreken tot de biddende zielen.

Wij schenken u dus onze zegen: moge zij u versterken, u aanmoedigen en u heiligen op de goede weg die gij zijt ingeslagen.