De waarheid over de mens veronderstelt vrijheid

Dear Brothers and Sisters, “Blessed are you, Lord God..., and blessed is your holy and glorious name” (Dan 3:52). This hymn of blessing from the Book of Daniel resounds today in our liturgy, inviting us repeatedly to bless and thank God. We are a part of that great chorus which praises the Lord without ceasing. We join in this concert of thanksgiving, and we offer our joyful and confident voice, which seeks to solidify the journey of faith with love and truth. “Blessed be God” who gathers us in this historic square so that we may more profoundly enter into his life. I feel great joy in being here with you today to celebrate Holy Mass during this Jubilee Year devoted to Our Lady of Charity of El Cobre. I greet with cordial affection Cardinal Jaime Ortega y Alamino, Archbishop of Havana, and I thank him for the kind words which he has addressed to me on your behalf. I extend warm greetings to the Cardinals and to my brother Bishops in Cuba and from other countries who wished to be in this solemn celebration. I also greet the priests, seminarians, men and women religious, and all the lay faithful gathered here, as well as the civil authorities who join us.

In today’s first reading, the three young men persecuted by the Babylonian king preferred to face death by fire rather than betray their conscience and their faith. They experienced the strength to “give thanks, glorify and praise God” in the conviction that the Lord of the universe and of history would not abandon them to death and annihilation. Truly, God never abandons his children, he never forgets them. He is above us and is able to save us by his power. At the same time, he is near to his people, and through his Son Jesus Christ he has wished to make his dwelling place among us in.

“If you continue in my word, you are truly my disciples, and you will know the truth, and the truth will make you free” (Jn 8:31). In this text from today’s Gospel, Jesus reveals himself as the Son of God the Father, the Saviour, the one who alone can show us the truth and give us genuine freedom. His teaching provokes resistance and disquiet among his hearers, and he accuses them of looking for reasons to kill him, alluding to the supreme sacrifice of the Cross, already imminent. Even so, he exhorts them to believe, to keep his word, so as to know the truth which redeems and justifies.

Inderdaad, de waarheid is een verzuchting van de mens en haar te zoeken veronderstelt steeds dat de vrijheid authentiek beleefd wordt. Er zijn er echter velen die binnenwegen verkiezen en deze opdracht proberen te ontwijken. Sommigen, zoals Pontius Pilatus, doen ironisch over de mogelijkheid om de waarheid te kennen (Joh. 18, 38) [[b:Joh. 18, 38]] en beweren dat de mens niet in staat tot de waarheid te komen of zij ontkennen dat er een waarheid is voor iedereen. Deze houding, zoals bij scepticisme of relativisme, maakt het hart kil, aarzelend, afstandelijk en gesloten: mensen die zich de handen wassen zoals de Romeinse landvoogd de geschiedenis haar beloop laten zonder zich te engageren. Er zijn bovendien ook mensen die het zoeken van de waarheid verkeerd interpreteren, wat hen tot irrationaliteit of fanatisme brengt; zij sluiten zich op in “hun waarheid” en proberen die aan anderen op te dringen. Zij zijn als verblinde rechters die bij het zien van de gegeselde en bloedende Jezus, razend roepen: “Kruisig Hem!” (Joh. 19, 6) [[b:Joh. 19, 6]]. Wie echter irrationeel handelt, kan geen leerling van Jezus worden. Geloof en rede zijn noodzakelijk en vullen elkaar aan als men de waarheid zoekt. God heeft de mens geschapen met een ingeboren roeping tot de waarheid en heeft hem daarom met rede begiftigd. Het is zeker niet het irrationele dat het christelijk geloof beweegt, maar het verlangen naar de waarheid. Iedere mens moet de waarheid zoeken en daarvoor kiezen wanneer hij haar gevonden heeft, zelfs als dit offers vraagt. Bovendien is de waarheid over de mens een onoverkomelijke vooronderstelling om tot vrijheid te komen, want daarin vinden wij de fundamenten van een ethiek waarmee iedereen zich kan confronteren en die duidelijke en nauwkeurige formuleringen bevat over leven en dood, plichten en richten, huwelijk, gezin en samenleving, en tenslotte over de onaantastbare waardigheid van de mens. Dit ethisch patrimonium kan alle culturen, volken en godsdiensten, autoriteiten en burgers, de burgers onder elkaar, zij die in Christus geloven en degenen die niet in Hem geloven, dichter tot elkaar brengen.

Wanneer het christendom de waarden belicht die de basis zijn van de ethiek, is dat geen opdringen van de uitnodiging van Christus tot de waarheid die vrij maakt, niet op, maar een aanbieding. De gelovige is geroepen die uitnodiging aan zijn tijdgenoten aan te bieden, zoals de Heer het gedaan heeft, zelfs ten overstaan van de sombere voorzegging van verwerping en kruis. De persoonlijke ontmoeting met Hem die de waarheid is in Persoon, zet ons aan om deze schat met anderen te delen, vooral door het getuigenis.

Dierbare vrienden, aarzel niet Jezus Christus te volgen. In Hem vinden wij de waarheid over God en de mens. Hij helpt ons, ons egoïsme te overstijgen, uit onze ambities te treden en te overwinnen wat ons bedrukt. Wie kwaad doet, wie zondigt, is slaaf van de zonde en zal de vrijheid nooit bereiken (Joh. 8, 34) [[b:Joh. 8, 34]]. Het is alleen door weerstand te bieden aan haat en aan ons versteend en verblind hart dat wij zullen vrij zijn, dat nieuw leven in ons zal ontkiemen. Overtuigd dat Christus de ware gestalte is van de mens en wetend dat in Hem de nodige kracht gevonden wordt om iedere beproeving het hoofd te bieden, wens ik de Heer Jezus open aan u te verkondigen als de Weg, de Waarheid en het Leven. In Hem zal iedereen totale vrijheid vinden, licht om de werkelijkheid ten diepste te begrijpen en door de vernieuwende kracht van de liefde om te vormen.

De Kerk leeft om anderen te laten delen in haar unieke bezit dat niets anders is dan Christus, hoop op de heerlijkheid (Kol. 1, 27) [[b:Kol. 1, 27]]. Om deze taak te kunnen vervullen, moet zij rekenen op de essentiële vrijheid - godsdienstvrijheid, die erin bestaat het geloof ook publiekelijk te kunnen verkondigen en vieren, door de boodschap van liefde, verzoening en vrede te brengen die Jezus aan de wereld heeft gegeven. Het dient met vreugde erkend te worden dat in Cuba stappen gezet zijn om de Kerk haar onontkoombare opdracht publiekelijk en open tot een goed einde te laten brengen. Er moet evenwel voortgedaan worden en ik wens de bestuursinstanties van het land aan te moedigen te intensiveren wat reeds verkregen werd en voort te gaan op deze weg van authentieke dienstbaarheid aan het algemeen welzijn van heel de Cubaanse samenleving.

The right to freedom of religion, both in its private and in its public dimension, manifests the unity of the human person, who is at once a citizen and a believer. It also legitimizes the fact that believers have a contribution to make to the building up of society. Strengthening religious freedom consolidates social bonds, nourishes the hope of a better world, creates favourable conditions for peace and harmonious development, while at the same time establishing solid foundations for securing the rights of future generations. When the Church upholds this human right, she is not claiming any special privileges for herself. She wishes only to be faithful to the command of her divine founder, conscious that, where Christ is present, we become more human and our humanity becomes authentic. This is why the Church seeks to give witness by her preaching and teaching, both in catechesis and in the schools and universities. It is greatly to be hoped that the moment will soon arrive when, here too, the Church can bring to the fields of knowledge the benefits of the mission which the Lord entrusted to her and which she can never neglect. A shining example of this commitment is found in the outstanding priest Félix Varela, teacher and educator, an illustrious son of this city of Havana, who has taken his place in Cuban history as the first one who taught his people how to think. Father Varela offers us a path to a true transformation of society: to form virtuous men and women in order to forge a worthy and free nation, for this transformation depends on the spiritual, in as much as “there is no authentic fatherland without virtue” (Letters to Elpidio, Letter 6, Madrid 1836, 220). Cuba and the world need change, but this will occur only if each one is in a position to seek the truth and chooses the way of love, sowing reconciliation and fraternity. Invoking the maternal protection of Mary Most Holy, let us ask that each time we participate in the Eucharist we will also become witnesses to that charity which responds to evil with good (cf. Rom 12:51), offering ourselves as a living sacrifice to the one who lovingly gave himself up for our sake. Let us walk in the light of Christ who alone can destroy the darkness of error. And let us beg him that, with the courage and strength of the saints, we may be able, without fear or rancour but freely, generously and consistently, to respond to God. Amen.