Tot de deelnemers aan de algemene vergadering van de Pauselijke Raad voor de Sociale Communicatiemiddelen

Beste broeders en zusters, Ik ben blij u te ontvangen ter gelegenheid van de plenaire vergadering van het dicasterie. Ik verwelkom de president, Aartsbisschop Claudio Maria Celli, die ik dank voor zijn hoffelijke woorden, de secretarissen, de ambtenaren en de gehele staf. In de boodschap voor de Wereldcommunicatiedag van dit jaar [4001] nodigde ik allen uit om na te denken over het feit dat nieuwe technologieën niet alleen de wijze van communiceren hebben veranderd, maar een grootschalige culturele verandering teweeg brengen. Een nieuwe manier van leren en denken komt tot ontwikkeling, met ongekende mogelijkheden om relaties aan te gaan en aan gemeenschap te bouwen. Ik zou nu het feit willen overwegen dat gedachten en relaties altijd plaatsvinden in de vorm van taal, uiteraard begrepen op een algemene wijze, niet slechts verbaal. Taal is niet een simpelweg inwisselbare en tijdelijke aankleding van concepten, maar de levende en kloppende context waarin de gedachten, zorgen en ondernemingen van mensen ontstaan met het geweten en gevormd in gebaren, symbolen en woorden. Daarom ‘gebruikt’ de mens niet alleen de taal, maar ‘bewoond’ deze op zekere wijze. In het bijzonder vandaag wordt het culturele milieu veranderd door wat het Tweede Vaticaans Concilie [d:4] “de wonderbare uitvindingen van de techniek” Inter Mirifica [[496|1]] noemt, en dit vereist specifieke aandacht voor de talen die daarin worden ontwikkeld. De nieuwe technologieën “bieden de mogelijkheid niet alleen bij te dragen aan de vorm, maar ook aan de inhoud van de gedachte” Aetatis Novae [[1111|4]].

Aan de andere kant, de nieuwe talen die worden ontwikkeld in de digitale communicatie bepalen een meer intuïtieve en emotionele, in plaats van een analytische capaciteit, ze richten zich op een logische organisatie van gedachte en de relatie met de werkelijkheid, vaak voorkeur gevend aan het beeld en de hypertekstuele verbindingen. Daarenboven lijken het duidelijke traditionele onderscheid tussen de geschreven en mondeling taal te verdwijnen te gunste van een geschreven communicatie die de vorm en snelheid heeft van mondelinge communicatie. De dynamiek die hoort bij de ‘sociale netwerken’ vereist bovendien, dat de persoon betrokken is bij wat hij communiceert. Als personen informatie uitwisselen, delen zij al zichzelf en hun beeld van de wereld: ze worden ‘getuigen’ van wat betekenis geeft aan hun bestaan. De gelopen risico’s heeft ieder zeker niet in het oog: het verlies van innerlijkheid, oppervlakkig beleefde relaties, de vlucht naar de emotionele aard, het overwicht van de meest overtuigende opinie aangaande het verlangen naar waarheid. Een daarbij komt de onmacht om de betekenis van de motivaties in volheid en echtheid te beleven. Daarom is het overwegen van de talen die door de nieuwe technologieën worden ontwikkeld zo noodzakelijk. Het vertrekpunt is de Openbaring zelf, die ons getuigt van hoe God zijn wonderen juist in de taal en de werkelijke ervaring van de mens communiceert, “volgens het cultuurtype van de verschillende tijdperken” Gaudium et Spes [[575|58]], tot aan de volledige openbaring van zichzelf in de Mensgeworden Zoon. Geloof dringt altijd door, verrijkt, verheft en bezielt de cultuur en de cultuur, op haar beurt, wordt een drager van het geloof, waaraan het de taal om te denken en zichzelf uit te drukken schenkt. Daarom is het noodzakelijk om aandachtige luisteraars te worden van de taal van de mensen van onze tijd, om aandachtig te zijn voor het werk van God in de wereld.

In dit verband wordt er belangrijk werk verricht door de Pauselijke Raad voor de Sociale Communicatiemiddelen [d:104] om de ‘digitale cultuur’ te verdiepen en het nadenken over een groter bewustzijn van de uitdagingen die de kerkelijke en burgermaatschappij te wachten staat, te bevorderen en ondersteunen. Het gaat niet slechts om het uitdrukken van de boodschap van het Evangelie in de moderne talen, maar om de moed om op een diepgaande manier na te denken, zoals in andere tijden gebeurde, over de relatie tussen geloof, het leven van de Kerk en de verandering die de mens ondergaat. Het is een toewijding om diegenen te helpen die in de Kerk de verantwoordelijkheid hebben, de ‘nieuwe taal’ van de media beter te begrijpen, interpreteren en spreken in hun pastorale ondernemingen vgl: Aetatis Novae [[[1111|2]]], in dialoog met de huidige wereld, en zichzelf af te vragen: welke uitdagingen stelt de zogenaamde ‘digitale gedachte’ voor geloof en theologie? Wat zijn de vragen en vereisten?

De wereld van de communicatie is van belang voor het hele culturele, sociale en spirituele universum van de menselijke persoon. Als de nieuwe talen een invloed hebben op de manier van denken en leven, hebben zij ook, op zekere wijze, invloed op de wereld van het geloof, haar intellect en haar uitdrukking. Volgens de klassieke definitie is de theologie, begrepen als overwegende en kritische kennis, niet onbekend met voortgaande culturele veranderingen. De digitale cultuur stelt nieuwe uitdagingen voor ons bekwaamheid te spreken en te luisteren naar een symbolische taal die spreekt van transcendentie. In de verkondiging van het Koninkrijk, kon Jezus zelf de elementen van de cultuur en het milieu van zijn tijd gebruiken: de kuddes, de velden, het feestmaal, de zaden, enzovoort. Vandaag worden wij geroepen om, ook in de digitale cultuur, belangrijke symbolen en metaforen te ontdekken voor personen, die de gewone mens kunnen helpen bij het spreken over het Koninkrijk van God.

We moeten ook rekening houden met het feit dat communicatie, in de tijd van de ‘nieuwe vormen van communicatie’ een steeds nauwkeuriger en gewonere relatie tussen mens en machine inhoudt, van computers tot mobiele telefoons, om de meest voorkomende maar te noemen.Wat zal het gevolg zijn van deze constante relatie? Verwijzende naar de eerste automatiseringsprojecten van de linguïstische analyse van de Bijbelse teksten, gaf Paus Paulus VI al een richting van overweging aan toen hij vroeg: “is deze poging om de overweging van spirituele functies in te voegen in mechanische instrumenten niet hoe een dienst die het heilige raakt verrijkt en verheven wordt? Is het de geest die de gevangene van de materie wordt, of niet juist, wellicht, de materie, nu getemd en verplicht de wetten van de geest te volgen, degene die aan de geest zelf een subliem eerbetoon maakt?” Tot het personeel van het "Automatiseringscentum voor linguistische analyse" van het Aloisianum van Gallarate [[4094|(2)]]. In deze woorden is de diepgaande band met de geest waartoe de technologie door roeping is geroepen aanwezig vgl: Caritas in Veritate [[[2254|69]]].

Het is juist het beroep op de spirituele waarden die het mogelijk zal maken om een werkelijk menselijke communicatie te bevorderen: voorbij alle enthousiasme of gemakzuchtig scepticisme, weten we dat dit een antwoord is op de oproep die is meegegeven is als geschapen wezen naar het beeld en gelijkenis van God in een gemeenschap. Daarom is de Bijbelse communicatie volgens de wil van God altijd verbonden met dialoog en verantwoordelijkheid, zoals blijkt uit bijvoorbeeld de figuren van Abraham, Mozes, Job en de profeten, en nooit met taalkundige verleiding zoals, in plaats daarvan, de kwestie van de slang, of van gebrek aan communicatie en van geweld, zoals in het geval van Kaïn. Vandaar dat de bijdrage van gelovigen de mediawereld zelf kan helpen door horizonten te verbreden met betekenis en waarde, die de digitale cultuur alleen niet kan onderscheiden of vertegenwoordigen.

Als besluit wil ik, naast vele andere communicatoren, de persoon van Pater Matteo Ricci naar voren halen, hoofdrolspeler in de verkondiging van het Evangelie in China in de moderne tijd, waarvan we het vierde eeuwfeest van zijn dood hebben gevierd. In zijn werk om de boodschap van Christus te verspreiden, hield hij altijd rekening met de persoon, zijn culturele en filosofische context, zijn waarden, zijn taal, nam hij al het positieve dat in zijn traditie te vinden was, en bood hij aan om hen te bemoedigen en te verheffen met de wijsheid en waarheid van Christus.

Beste vrienden, ik dank u voor uw dienst. Ik vertrouw u toe aan de bescherming van de Maagd Maria en, u verzekerend van mijn gebed, geef ik u de Apostolische Zegen.