Tot het bij de Heilige Stoel geaccrediteerde Corps Diplomatique, Nieuwjaar 2010

Dames en heren,

Deze traditionele bijeenkomst aan het begin van het jaar, twee weken na de viering van de geboorte van het Mensgeworden Woord [3335], is een zeer blijde gebeurtenis voor mij. Zoals we in de liturgie hebben gezegd: "In het mysterie van zijn geboorte dat wij heden vieren, is Hij, die als God onzichtbaar is, zichtbaar onder ons verschenen; voor alle tijden geboren uit de Vader, is Hij onze tijd binnengegaan. Wat vervallen is richt Hij weer op, heel de schepping wordt hersteld, en de verdwaalde mens roept Hij terug naar het koninkrijk der hemelen". Prefatie van Kerstmis II Prefatie van Kerstmis II Met Kerstmis [d:275] overwegen wij het mysterie van God en van de schepping: door de boodschap van de engelen aan de herders hoorden wij het goede nieuws van de verlossing van de mensheid en de herschepping van het gehele universum. Daarom drong ik in mijn Boodschap voor Werelddag van de Vrede 2010 [3069] er bij alle mensen van goede wil - dezelfden aan wie de engelen terecht de vrede beloofden – op aan de schepping te beschermen. In dezelfde geest van vreugde groet ik ieder van u vandaag, speciaal degenen die voor het eerst deze ceremonie bijwonen. Ik dank u van harte voor de goede wensen die uw Deken, Ambassadeur Alejandro Valladares Lanza, aan mij heeft overgebracht, en ik herhaal hoe veel waarde ik aan uw missie bij de Heilige Stoel hecht. Via u stuur ik vriendelijke groeten en de beste wensen voor vrede en geluk naar de leiders en de bevolking van de landen die u zo waardig vertegenwoordigd. Mijn gedachten gaan ook uit naar alle andere naties op aarde: de opvolger van Petrus houdt zijn deur open voor iedereen met het oog op voortdurende relaties met iedereen die bij kan dragen aan de vooruitgang van de menselijke familie. Het instellen van volledige diplomatieke relaties tussen de Heilige Stoel en de Russische Federatie, nog maar een paar weken geleden, is reden voor grote voldoening. Het recente bezoek van de President van de Socialistische Republiek Vietnam was eveneens zeer belangrijk; Vietnam is een land dat mij na aan het hart ligt, waar de Kerk haar eeuwenlange aanwezigheid viert met een Jubeljaar. In deze geest van openheid heb ik in 2009 vele politieke leiders van over de hele wereld ontmoet; ik heb ook een aantal van hen bezocht en zal dat blijven doen, voor zover mogelijk.

De Kerk staat open voor iedereen omdat zij, door God, voor iedereen leeft! Zo deelt zij ten diepste in de lotgevallen van de mensheid, die ook in dit nieuwe jaar weer zullen worden getekend door de dramatische economische crisis en dus door ernstige en wijdverspreide sociale onzekerheid. In mijn encycliek Caritas in Veritate [2254], nodigde ik iedereen uit om te zoeken naar de onderliggende oorzaken van deze situatie: uiteindelijk zijn die te vinden in een huidige egoïstische en materialistische denkwijze die de beperkingen van ieder wezen niet erkent. Vandaag wil ik benadrukken dat dezelfde denkwijze ook de schepping bedreigt. Ieder van ons zal waarschijnlijk een voorbeeld kunnen noemen van de schade die dit aan het milieu heeft berokkent. Ik zal een voorbeeld noemen, één uit velen, genomen uit de recente geschiedenis van Europa. Was het twintig jaar geleden, na de val van de Berlijnse muur en het instorten van de materialistische en atheïstische regimes die decennialang een deel van dit continent hadden gedomineerd, niet gemakkelijk om de enorme schade die een economisch systeem zonder enige verwijzing naar de waarheid van de mens had berokkent aan de waardigheid en vrijheid van personen en volkeren, maar ook aan de natuur zelf, door de vervuiling van aarde water en lucht? Het ontkennen van God vervormt de vrijheid van de menselijke persoon, maar verwoest ook de schepping. Hieruit volgt dat de bescherming van de schepping niet voornamelijk een antwoord is op een esthetische noodzaak, maar vooral op een morele noodzaak, voor zover de natuur een ontwerp van liefde en waarheid uitdrukt, die aan ons voorafgaat en van God komt.

Hierom deel ik de groeiende zorgen die voortkomen uit het economisch en politiek verzet tegen het bestrijden van de verwoesting van het milieu. Dit probleem werd kortgeleden wederom duidelijk, tijdens de XVe Vergadering van de Verenigde Naties over het Klimaatverdrag in Kopenhagen van 7 tot 18 december jongstleden. Ik vertrouw erop dat het gedurende dit jaar, eerst in Bonn en daarna in Mexico-Stad, mogelijk zal zijn een overeenkomst te tekenen over het effectief omgaan met dit probleem. De kwestie is des te belangrijker omdat de toekomst van bepaalde naties op het spel staat, vooral die van sommige eilandstaten.

Het is echter goed om deze zorg en toewijding voor het milieu in het grotere verband van de nieuwe uitdagingen voor de mensheid te plaatsen. Als we willen werken aan echte vrede, hoe kunnen dan de bescherming van het milieu en de bescherming van het menselijk leven, inclusief het ongeboren leven, van elkaar scheiden of zelfs tegenover elkaar zetten? In het respect van de mens voor zichzelf wordt zijn verantwoordelijkheidsgevoel voor de schepping zichtbaar. Zoals St. Thomas van Aquino al onderwees, de mens vertegenwoordigt het beste in het universum vgl: ia q. 29 a. 3 [[[t:ia q. 29 a. 3]]]. En zoals ik al zei gedurende de recente Internationale Bijeenkomst over Voedselveiligheid van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN: "de aarde beschikt over genoeg voedsel voor al haar inwoners" Bij het bezoek aan de Wereldvoedselorganisatie, FAO, van de Verenigde Naties, bijeen voor de 36e Algemene Zitting [[3360|(2)]], mits egoïsme niet leidt tot het oppotten van de goederen die voor iedereen zijn bedoelt.

Ik wil nogmaals benadrukken dat de bescherming van de schepping een geschikt beheer vereist van de natuurlijke hulpbronnen van verschillende landen en, in de eerste plaats, van die landen die economisch benadeelt zijn. Ik denk aan Afrika, dat ik met vreugde mocht bezoeken in maart tijdens mijn reis naar Kameroen en Angola, en dat het onderwerp was van de overwegingen van de recente Speciale Vergadering van de Bisschoppensynode [d:86]. De Synodevadersn wezen met zorg op de erosie en verwoestijning van grote stukken bebouwbaar land als gevolg van overexploitatie en milieuvervuiling vgl: Propositiones van de 2e Bijzondere Bisschoppensynode over Afrika [[[3361|22]]]. In Afrika, en elders, zijn politieke en economische beslissing nodig die "vormen van landbouwkundige en industriële productie bevorderen, die de scheppingsorde eerbiedigen en de primaire behoeften van alle mensen bevredigen". Als u de vrede wilt bevorderen, bescherm dan de schepping [[3069|10]]

Hoe kunnen we dat betreft vergeten dat de strijd om beschikking over natuurlijke hulpbronnen één van de oorzaken van verschillende conflicten is, niet in de laatste plaats in Afrika, evenals een voortdurende dreiging elders? Hierom ook herhaal met kracht dat, om de vrede te bevorderen, we de schepping moeten beschermen! Verder zijn er grote gebieden, bijvoorbeeld in Afghanistan of in sommige landen in Latijns Amerika, waar landbouw helaas nog steeds verbonden is met de productie van narcotica, dat een niet onaanzienlijke bron van werk en inkomen is. Willen we vrede, dan moeten we de schepping beschermen door deze activiteiten ergens anders op de richten: ik dring nogmaals bij de internationale gemeenschap aan om zich niet over te geven aan de drugshandel en de ernstige morele en sociale problemen die zij veroorzaakt.

Dames en heren, de bescherming van de schepping is zeker een belangrijk onderdeel van vrede en gerechtigheid! Van haar vele uitdagingen is één van de ernstigste de toegenomen militaire uitgaven en de kosten van het onderhouden en ontwikkelen van nucleaire wapenvoorraden. Enorme hulpbronnen, die besteed hadden kunnen worden aan de ontwikkeling van de volken, vooral de armsten, gaan op aan deze doelstellingen. Hierom hoop ik van harte dat er solide beslissingen worden genomen tijdens de heroverwegingsvergadering van het Nucleair Non-proliferatieverdrag, dat in mei in New York wordt gehouden, met het oog op de verlossing van de aarde van nucleaire wapens. Meer in het algemeen beklaag ik het feit dat wapenproductie en export conflicten en geweld verlengt, zoals in Darfur, Somalië en de Democratische Republiek Kongo. Gekoppeld aan het onvermogen van de direct betrokkenen om uit de spiraal van geweld en pijn die uit deze conflicten voortkomen te stappen, is de schijnbare onmacht van andere landen en de internationale organisaties om de vrede te herstellen, om nog maar te zwijgen over de desinteresse, die vrijwel neerkomt op opgeven, van de wereldwijde publieke opinie. Het is niet nodig om te benadrukken hoezeer deze conflicten het milieu beschadigen en verwoesten. Tot slot kan ik niet zwijgen over terrorisme, dat ontelbare onschuldige levens bedreigd en wijdverbreide angst veroorzaakt. Bij deze gelegenheid wil ik de smeekbede die ik tijdens het Angelusgebed van 1 januari [3362] maakte hernieuwen, dat iedereen die bij gewapende groeperingen hoort, van welke soort dan ook, het pad van geweld verlaat en zijn hart opent voor de vreugde van de vrede.

Het ernstige geweld waar ik zojuist naar verwees, gecombineerd met de gesels van armoede, honger, natuurrampen en de verwoesting van het milieu, hebben de rangen van zij die hun geboorteland verlaten doen groeien. Gezien de grootte van deze exodus, wil ik de verschillende burgerautoriteiten verzoeken hun werk voort te zetten in gerechtigheid, solidariteit en vooruitziendheid. Hierbij wil ik vooral de christenen in het Midden-Oosten benadrukken. Op verschillende manieren bedreigd, zelfs in het uitoefenen van het religieuze vrijheid, verlaten zij het land van hun voorouders, waar de Kerk wortel schoot in de eerste eeuwen. Om hen te bemoedigen en hen de nabijheid van hun broeders en zusters in het geloof te doen ervaren heb ik voor de komende herfst een Speciale Vergadering van de Bisschoppensynode voor het Midden-Oosten [d:267] bijeengeroepen.

Dames en heren, tot nu toe heb ik naar slechts een paar aspecten van het milieuprobleem verwezen. Maar de oorzaken van de situatie die nu voor iedereen zichtbaar is, zijn van een morele aard, en de vraag moet beantwoord worden binnen het raamwerk van een groots onderwijsprogramma met het bevorderen van een effectieve verandering van denkwijze en het creëren van nieuwe leefwijzen als doel. De gemeenschap van de gelovigen kan en wil hieraan deelnemen maar, om dat mogelijk te maken zijn openbare rol worden herkend. Helaas komt men in sommige landen, vooral in het westen, in politieke en culturele kringen, evenals in de media, weinig respect en soms vijandschap, zo niet spot, tegen over religie en Christendom in het bijzonder. Het moge duidelijk zijn dat als relativisme gezien wordt als essentieel onderdeel van democratie, men het risico loopt om het seculiere alleen nog maar te zien als het uitsluiten of, preciezer gezegd, ontkennen van het sociale belang van religie. Maar zo’n benadering zorgt voor confrontatie en verdeling, verstoort de vrede, schaadt de menselijke ecologie en, loopt dood door het principieel verwerpen van andere benaderingen dan de eigen. Er is dus een dringende noodzaak voor een positieve en open secularisme die, gegrond in de correcte autonomie van de tijdelijke en geestelijke orde, een gezonde samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid kan bevorderen. Hierbij denk ik aan Europa, dat, nu het Verdrag van Lissabon in werking is, een nieuwe fase van integratie is begonnen, een proces dat de Heilige Stoel met grote interesse zal blijven volgen. Met tevredenheid ziende dat het Verdrag voorziet in een open, transparante en regelmatige dialoog van de Europese Unie met de Kerken Verdrag van Lissabon, art. 17 Verdrag van Lissabon, art. 17, druk ik de hoop uit dat, in het bouwen aan haar toekomst, Europa zal blijven drinken uit de bronnen van haar Christelijke identiteit. Zoals ik zei tijdens mijn bezoek aan Tsjechië in september [d:265], heeft Europa een onvervangbare rol te spelen "in het vormen van een geweten voor iedere generatie en het bevorderen van een basale ethische consensus voor iedere persoon die dit continent ‘thuis’ noemt". Ontmoeting met de civiele en politieke overheden en met de leden van het Corps Diplomatique [[3151|5]]

Om onze overweging nog wat verder uit te breiden, moeten we onthouden dat het milieuprobleem complex is en te vergelijken met een prisma met verschillende facetten. Schepselen verschillen van elkaar en kunnen op verschillende manieren worden beschermd en bedreigd, zoals we weten uit onze dagelijkse ervaring. Eén van die bedreiging komt van wetten of voorstellen die, in de naam van de strijd tegen discriminatie, het biologisch hart raken van het verschil tussen de geslachten. Ik denk bijvoorbeeld aan bepaalde landen in Europa en Noord- en Zuid-Amerika. Sint Columbanus zei: Als je de vrijheid wegneemt, neem je de waardigheid weg n.4 ad Attela, in S. Columbani opera, Dublin 1957, p. 34. [[2368]]. Maar vrijheid kan niet absoluut zijn omdat de mens niet zelf God is, maar het beeld van God, Gods schepping. Voor de mens kan de weg die hij moet gaan niet worden bepaalt door grillen of eigengereidheid, maar moet het vooral overeenkomen met de structuur zoals de Schepper die heeft gewild.

De bescherming van de schepping houdt ook andere uitdagingen in die alleen kunnen worden beantwoord door middel van internationale solidariteit. Ik denk aan de natuurrampen die in het afgelopen jaar dood en verderf hebben gezaaid in de Filipijnen, Vietnam. Laos, Cambodja en Taiwan. Ook kan ik Indonesië niet vergeten en, dichterbij, de regio Abbruzzi, getroffen door verwoestende aardbevingen. In het zicht van zulke gebeurtenissen mag genereuze hulp nooit tekortschieten, omdat het leven van Gods kinderen zelf op het spel staat. Maar naast solidariteit heeft de bescherming van de schepping ook eendracht en stabiliteit tussen staten nodig. Steeds als er conflicten ontstaan tussen deze moeten zij volhoudend het pad van constructieve dialoog blijven volgen om de vrede te bewaren. Dat gebeurde vijfentwintig jaar geleden, toen het Verdrag van Vrede en Vriendschap tussen Argentinië en Chili werd getekend, bereikt dankzij de bemiddeling van de Heilige Stoel. Het Verdrag heeft veel vrucht gedragen in de vorm van samenwerking en welvaart waar geheel Latijns Amerika baat bij heeft gehad. In hetzelfde deel van de wereld hebben Colombia en Ecuador toenadering gezocht na een aantal maanden van spanning. Dichterbij stemt de overeenkomst tussen Kroatië en Slovenië over bemiddeling over land- en zeegrenzen tot tevredenheid. Hetzelfde geldt voor het verdrag tussen Armenië een Turkije over het herstellen van diplomatieke betrekkingen, en ik hoop dat de relaties tussen alle landen in de zuidelijke Kaukasus mogen verbeteren door dialoog. In de loop van mijn pelgrimage naar het Heilige Land [d:260], heb ik bij de Israëliërs en de Palestijnen aangedrongen op dialoog en respect voor elkaars wederzijdse rechten. Ik roep wederom op tot wereldwijde erkenning van het bestaansrecht van de Staat Israël en van zijn recht op vrede en veiligheid binnen international erkende grenzen. Eveneens moet het recht van de Palestijnen op een soeverein en onafhankelijkheid thuisland, op een leven in waardigheid en bewegingsvrijheid worden erkend. Ik zou ik willen vragen om de steun van iedereen voor de bescherming van de identiteit en het heilige karakter van Jeruzalem en haar culturele en religieuze erfgoed, dat van universele waarde is. Alleen zo kan deze unieke stad, heilig doch zwaar getroffen, een teken en voorbode zijn van de vrede die God verlangt voor de hele menselijke familie. Uit liefde voor de dialoog en de vrede die de schepping beschermt, maan ik de regeringsleiders en burgers van Irak om hun verschillen en de verleiding van geweld en intolerantie te overwinnen, om samen een toekomst te bouwen voor hun land. De christelijke gemeenschappen willen ook hun bijdrage leveren, maar dat kan alleen gebeuren als ze de zekerheid van respect, veiligheid en vrijheid hebben. Pakistan is ook zwaar getroffen door geweld in de laatste maanden en bepaalde daden waren gericht tegen de christelijke minderheid. Ik vraag dat alles wordt gedaan om een herhaling van zulke agressieve daden te voorkomen, en om te verzekeren dat Christenen volledig deel zijn van het leven in hun land. Sprekende over geweld tegen Christenen kan ik niet om de beklagenswaardige aanval tegen de Koptische gemeenschap in Egypte in de laatste dagen, tijdens de viering van Kerst, heen. Aangaande Iran, druk ik de hoop uit dat, door middel van dialoog en samenwerking, gezamenlijke oplossingen kunnen worden gevonden op het nationale en internationale vlak. Ik moedig Libanon, dat een lange politieke crisis achter zich heeft, aan om verder te gaan op het pad van saamhorigheid. Ik hoop voor Honduras, na een periode van onzekerheid en onrust, op het herstel van normaal politiek en sociaal leven. Ik verlang voor Guinee en Madagaskar hetzelfde door middel van effectieve en onpartijdige hulp van de internationale gemeenschap.

Dames en heren, aan het einde van dit korte overzicht dat, vanwege tijdgebrek, helaas niet iedere situatie kan omvatten, herinner ik me de woorden van de Apostel Paulus, voor wie "de hele schepping kreunt en onder barensweeën lijdt en wij zuchten over ons eigen lot" (Rom. 8, 22-23) [b:Rom. 8, 22-23]. Er is zoveel leed in onze wereld, en de menselijke zelfzuchtigheid blijft de schepping schade toebrengen. Hierom is het verlangen naar verlossing dat de gehele schepping omvat des te intenser en meer aanwezig in de harten van alle mannen en vrouwen, gelovigen zowel als ongelovigen. De Kerk wijst erop dat het antwoord op dit verlangen Christus is, "de eerstgeborene van heel de schepping. Want in Hem is alles geschapen, in de hemel en op de aarde" (Kol. 1, 15-16) [b:Kol. 1, 15-16]. Naar Hem opkijkend, maan ik iedereen van goede wil om vol vertrouwen en vrijgevig te werken voor de menselijke waardigheid en vrijheid. Moge het licht en de kracht van Jezus ons helpen om de menselijke ecologie te respecteren, wetende dat de natuurlijk ecologie evenzeer profijt zal hebben, omdat het boek van de natuur één en onverdeelbaar is. Zo zullen we bouwen aan vrede, vandaag en voor de komende generaties. Ik wens u allen een gelukkig Nieuw Jaar.