Christenen en Moslims: samen in de strijd tegen de armoede

Beste Moslimvrienden, Bij gelegenheid van de afsluiting van de maand van de ramadan doe ik u mijn wensen toekomen van vrede en vreugde, en wil ik u door middel van deze Boodschap uitnodigen om samen na te denken over het thema: Christenen en Moslims: samen in de strijd tegen de armoede.

Zonder twijfel mogen wij ons erover verheugen dat in de loop van de jaren deze boodschap [d:55] van de Pauselijke Raad voor Interreligieuze Dialoog [d:99] niet alleen tot een gewoonte is geworden, maar tot een afspraak waarnaar wij uitzien. In vele landen vormt zij de aanleiding tot een vriendschappelijke ontmoeting tussen talrijke christenen en moslims. Zij is niet zelden uitdrukking van een zorg die wij delen met elkaar en die leidt tot vruchtbare en open gesprekken in een vertrouwvolle sfeer. Mogen wij niet zeggen dat al deze elementen reeds tekenen zijn van een vriendschap met elkaar waarvoor we God willen danken?

Wat het thema van dit jaar betreft staat de menselijke persoon in behoeftige omstandigheden centraal. Deze bevindt zich in het centrum van voorschriften die ons in onze geloofsopvattingen ter harte gaan. Het gaat hierbij om aandacht, compassie en hulp, die wij allen, als broers en zusters in menselijkheid, kunnen bieden aan wie arm zijn en aan wie wij zo hun plaats in de mensengemeenschap kunnen teruggeven. Op die manier vormen wij een levend bewijs van de Liefde van de Allerhoogste, want het is de mens als zodanig die Hij oproept om te helpen, zonder de vraag te stellen tot wat voor groep iemand behoort. Allen weten we dat armoede de mens kan vernederen en onduldbaar lijden voortbrengt; vaak is dit de oorzaak van isolement, van woede, en zelfs van haat en zucht naar wraak. Het kan leiden tot vijandigheden met alle mogelijke middelen, waarbij tevens geprobeerd wordt deze acties te rechtvaardigen met overwegingen van religieuze aard. In naam van een zogenaamde ‘goddelijke gerechtigheid’ wordt getracht de rijkdom van anderen in bezit te krijgen, ten koste van hun vrede en veiligheid. Teneinde allerlei vormen van extremisme en geweld uit te bannen is het daarom van belang dat armoede wordt bestreden door het bevorderen van integrale menselijke ontwikkeling, die door paus Paulus VI werd gedefinieerd als “de nieuwe naam van de vrede” Populorum Progressio [[266|76]]. In zijn onlangs verschenen encycliek Caritas in Veritate [2254] over de integrale ontwikkeling van de mens in liefde en waarheid, houdt Zijne Heiligheid paus Benedictus XVI rekening met de huidige context waarin de inzet ten gunste van deze ontwikkeling plaatsvindt. Hij maakt onder meer duidelijk dat een “nieuwe humanistische synthese” Caritas in Veritate [[2254|21]] noodzakelijk is die enerzijds de openheid van de mens voor God respecteert en hem anderzijds opnieuw plaatst “in het centrum en aan de top van alles wat op aarde bestaat” Caritas in Veritate [[2254|57]]. Een authentieke ontwikkeling moet dus gericht zijn op “heel de mens en op alle mensen” Populorum Progressio [[266|42]]

In zijn homilie van 1 januari [2802] van dit jaar bij gelegenheid van de Werelddag voor de Vrede [d:24] 2009 maakte Paus Benedictus XVI onderscheid tussen twee soorten armoede: een armoede die bestreden moet worden en een armoede die vrij aanvaard moet worden. De te bestrijden armoede is voor iedereen duidelijk zichtbaar: honger, gebrek aan drinkwater, het ontbreken van medische zorg en behoorlijke onderkomens, van goed onderwijs en culturele instellingen, het analfabetisme, waarnaast ook het bestaan van nieuwe vormen van armoede niet vergeten mag worden, “zoals bijvoorbeeld in de rijke en ontwikkelde landen ... allerlei vormen van uitsluiting, van eenzaamheid, van morele en geestelijke armoede” Armoede bestrijden, werken aan vrede [[2763|2]]. De te kiezen armoede is de uitnodiging tot het voeren van een eenvoudige en essentiële levensstijl, die verkwisting vermijdt en respectvol omgaat met het milieu en met alle dingen van de Schepping. Deze armoede is er in bepaalde perioden van het jaar ook een van soberheid en vasten. Deze zelfgekozen armoede geeft ons de mogelijkheid uit onszelf te treden en ons hart te verruimen.

Wanneer wij als gelovige mensen samen willen werken om te zoeken naar rechtvaardige en blijvende oplossingen voor de gesel van de armoede, betekent dat ook dat wij moeten nadenken over de ernstige problemen van onze tijd en ons voor zover mogelijk samen inzetten voor het vinden van een antwoord. Wat dit betreft is het noodzakelijk dat de verwijzing naar de aspecten van armoede die verbonden zijn met de globalisering van onze samenleving, gezien wordt in de geestelijke en morele dimensie ervan. Wij hebben immers gezamenlijk deel aan de roeping om één enkele mensenfamilie op te bouwen waarin allen – individuele personen, volken en naties – hun gedragingen regelen volgens de principes van broederschap en verantwoordelijkheid.

Een attente bestudering van het complexe probleem van de armoede brengt ons ertoe daarvan de fundamentele oorzaak te zien in het gebrek aan respect voor de waardigheid die de menselijke persoon is ingeboren. Dit houdt de oproep in tot een wereldomvattende solidariteit, bijvoorbeeld door het aanvaarden van een “gemeenschappelijke ethische code” Tot de Pauselijke Academie voor Sociale Wetenschappen (2001) [[2274|(4)]] – waarvan de normen niet alleen het stempel dragen van een conventionele overeenkomst, maar geworteld zijn in de natuurwet die de Schepper heeft geschreven in het geweten van ieder menselijk wezen (Rom. 2, 14-15) [[b:Rom. 2, 14-15]].

Het lijkt erop dat wij op verschillende plaatsen in de wereld zijn overgegaan van tolerantie naar ontmoeting, vertrekkende vanuit een gemeenschappelijke ervaring en gedeelde zorgen. Een belangrijke stap voorwaarts is reeds gedaan. Wanneer wij aan allen al de rijkdommen ter beschikking stellen die voortkomen uit gebed, vasten en liefde voor elkaar, is het dan niet mogelijk dat de dialoog de levende krachten mobiliseert van al diegenen die op weg zijn naar God? De arme stelt ons vragen, daagt ons uit, maar nodigt ons vooral uit om samen te werken voor een edele zaak: de armoede te overwinnen! Een gelukkig ‘Id al-Fitr’!

Jean-Louis Cardinale Tauran
President Aartsbisschop Pier Luigi Celata
Secretaris