Tot de meisjes van de Italiaanse Katholieke Actie

Deze levendige aanblik van duizenden witte sluiers en blanke klederen, beeld van de reinheid uwer zielen, wekt in ons het gezicht op van een tuin vol lentebloemen, als door een wonder ontsproten in de bloedrode morgenstonde van een herfstdag. En onder die bloemen – zo zouden wij ons willen uitdrukken – zien wij dan de lelies uitsteken in de grootsten onder u; wij zien er de madeliefjes een brede plaats innemen in de ”Beniamine” en de ”Piccolissime” en naast haar zien wij glimlachen, als dauwdruppels die trillen in de stralen der zon, de ”Angioletti” van de Katholieke Actie. Maar in dezen liefdelijken bloementuin begroeten wij vandaag heel bijzonder de sleutelbloemen of primula’s, eerstelingen van de lente. Dien naam verdienen zij, die nu opengaan in de lente van het leven, dat zich bewust gaat worden van zijn vrijheid en verantwoordelijkheid: wij bedoelen de ”Aspiranti” die een bloemperk vormen, rijk aan de heerlijkste beloften.

Een nog grotere tuin is de universele Kerk. Met haar gewesten zonder grenzen, met haar hoge bomen, met haar uitgestrekte wijngaarden en olijfhoven, met haar wouden van teruggetrokken rust, met afgelegen oorden voor beschouwing en strijdperken voor activiteit. Maar daar zijn ook allerlei voetpaden en kleinere wegen van actie, die naar kleinere tuinen voeren, waar struiken en bloemen opgroeien die overgeplant moeten worden naar een ander terrein, om daar meer blad en bloesem te dragen en vrucht te geven. Die sierlijke bloemen zijt gij, jeugdige aspiranten, die begeert te groeien totdat gij overgeplant kunt worden als werkende leden van de vrouwelijke jeugd der Katholieke Actie. De naam van aspiranten komt u wezenlijk toe, want die naam duidt die zielen aan, die vurig verlangen naar bedrijvigheid en naar hoger geestelijk leven. Wie een vurig verlangen heeft, voelt geen aspiratie naar stilstaan of naar afzakken tot het langere.

Uw bekende afdeling viert binnen de Katholieke Actie haar twintigjarig bestaan. Niemand onder u kan getuige geweest zijn van haar oprichting: de oudsten onder u roemen op niet meer dan vijftien jaren, en daarom komen u twintig jaren misschien voor als een oude tijd. Dat is een begoocheling, maar de snelle loop van het leven zal wel zorgen die te verdrijven. De jaren vliegen voorbij, al kan het dan schijnen alsof sommige jaren stil staan of langer dan de anderen duren, als tegengehouden door het aantal of het gewicht der gebeurtenissen die ze bevatten en in zich dragen. Als wij onze blikken over Europa en over de wereld laten gaan, zien wij inderdaad dat er in twintig jaar diepgaande omwentelingen kunnen plaats grijpen, die eeuwen in beslag konden nemen. Daardoor worden niet alleen de politieke structuur der natiën en haar wederkerige betrekkingen veranderd, maar zelfs de zedelijke en sociale begrippen der mensheid gewijzigd. Het is ons aangenaam van die beschouwing, die soms bemoedigend, dikwijls echter bedroevend is, ons oog heen te wenden naar het werk in diezelfde twintig jaren door uw groep tot stand gebracht en waarvan de keurige en boeiende ”Geschiedenis”, die gij ons hebt willen aanbieden, waarschijnlijk slechts een klein gedeelte kan verhalen. Het verleden doet ons, in ieder geval, het beste voor de toekomst verhopen.

De toekomst, dat is het morgen, waarnaar uw verlangen uitgaat. Maar wat is het verlangen waard zonder een sterk willen? En waartoe dient sterk willen zonder vrijmoedig ondernemen? Een aspirante is alzo een leerlinge die zich in een kunst oefent, om geschikt en paraat te zijn voor het werk van morgen.

Morgen! Een woord waarvan alleen God het geheim doorschouwt, bestuurt en voorziet, en dat voor den blik van den mens, vanwege de duisternis der toekomst, een zekere angst teweegbrengen. Maar niet voor u. De ogen der jeugd, zoo rijk aan toekomstbeelden, zien alleen maar vooruit en zien zoo graag in het licht de toekomst reeds de verwerkelijking hunner ”aspiraties”; de ogen van den rijp geworden mens, en bijzonder die van den grijsaard, beneveld door de tooneelen van het verleden, werpen de herinneringen daaraan, als een weerkaatst schaduwbeeld, vooruit op de toekomst.

Gelukkige jeugd! Haast u te profiteren van de vurigheid en het zelfvertrouwen die aan uw leeftijd eigen zijn. vgl: ia-iiae q. 40 a. 6 [[[t:ia-iiae q. 40 a. 6]]] Bereid u voor op de taak die u van godswege wacht en die voorzeker groot is: Grandis enim tibi restat via: er wacht u nog een lange weg. (1 Kron. 19, 7) [b:1 Kron. 19, 7] Maar hij het afleggen daarvan geeft de Heer u ook, zoals aan den profeet Elias, een hemels brood, dat u zal sterken op den langen weg: de Eucharistie, bron van ijver voor het apostolaat, bron van moedige toewijding tot het heldhaftige toe, volgens de taal van uw program: Eucharistie, apostolaat, heldhaftigheid.

Het uur dat wij beleven is een uur van verwoesting, maar voor u des te meer een uur van vertrouwvolle en harde inspanning ten voordele van uw beminde vaderland en van uws gelijken, broeders en zusters in de liefde van Christus. Morgen, als de wereld tenminste niet voor altijd begraven wil blijven in de schaduwen des doods, zal zij zich moeten inspannen om haar ruïnen te herstellen en op te bouwen. Dan zal het ogenblik gekomen zijn dat gij aantreedt om mee te werken, katholieke jeugd! Wat een prachtig werk wacht uw hulp! De gemeenschap herbouwen op christelijke grondslagen; het Evangelie en zijn zedenleer weer in achting en eer brengen; het huisgezin hernieuwen door aan het huwelijk de aureool van zijn sacramentele waardigheid, aan de echtgenoten het besef van hun plichten en het bewustzijn van hun verantwoordelijkheid te hergeven; in alle rangen van de gemeenschap het onvervalst begrip van gezag, van tucht, van eerbied voor de sociale instellingen, van de wederzijdse rechten en plichten van den menselijke persoon verstevigen. Dàt is uw ’morgen”.

Een van uw grote opdrachten zal zijn de leer van Christus te verbreiden. In de tegenwoordige wereld heerst in ruime mate het ”laïcisme”, dat de belichaming is van de poging van den mens, om het zonder God te kunnen stellen; een ijdel streven en goddeloos ondernemen, dat naar tijden en landen verschillende vormen en namen aanneemt: koelheid, onverschilligheid, geringschatting, opstand en haat. Gevoelens van deze laatste en ergste soort hebben gelukkig maar weinig wortel geschoten in den schoot der Italiaanse gezinnen, sinds eeuwen doordrenkt en gevoed met christendom: maar toch moest ook hier wel helaas, zoals in andere landen, bij de ontwikkeling, den groei en de verbreiding van de technische wetenschappen en kunsten en bij het toenemen van het stoffelijk welzijn, de groeiende onverschilligheid voor God en goddelijke dingen bij velen haar sporen achterlaten. Naar gelang de mensen hier beneden meer goederen hebben verworven, wanen zij zich minder onmiddellijk afhankelijk van den Schepper en soevereinen Heer en in hun ondankbaarheid vergeten zij, dat alles, ook de krachten van de natuur die zij aan zich onderwerpen, hun geestesgaven en de kracht hunner armen, de wapenen waarmee zij hun overwinningen en triomfen behalen, een gave zijn van God.

In andere tijden – al waren ook die niet vrij van feilen en afdwalingen – doordrong en doorwasemde de geloofsovertuiging het leven in de maatschappij en nog meer in het huisgezin. Daar waren de wanden versierd met het kruisbeeld en met vrome afbeeldingen en souvenirs Literatuur en kunst aan den huiselijke haard vonden hun bezieling in den Bijbel; heilige beschermers leenden hun namen aan steden en dorpen, bergen en bronnen; die landwegen en de hoeken der straten toonden aan den blik der voorbijgangers de beeltenis van Christus aan het kruis en van Zijn gezegende Moeder. Alles rondom, ja de lucht (die men inademde) scheen te spreken van den Heer, zodat de mens als in contact leefde met God door het gedenken van Zijn alomtegenwoordigheid en soevereine macht. De kerkklok maakte hem wakker, nodigde hem uit tot het goddelijk offer, tot de driemaal daags herhaalde groet aan de zalige Maagd, tot de heilige diensten; zij regelde den gang der dagelijkse werkzaamheden, evenals het woord van den priester er de gewetensvolle vervulling van verzekerde. In dien tijd zoudt gij geen huisgezin gevonden hebben, dat niet in het bezit was van den catechismus, van de Bijbelse geschiedenis, dikwijls ook van de levens der heiligen voor iedere dag van het jaar. Maar tegenwoordig, hoeveel woningen, meer of minder volgepropt met boeken van velerlei benaming, met romans en avontuurverhalen, missen wellicht deze boeken! Hoeveel ouders, terecht er op bedacht, dat hun kinderen de voorschriften der hygiëne aanleren en kennen, maken zich weinig zorg over de godsdienstige opvoeding!

De onwetendheid op het gebied van de christelijke leer en de ernstige gevolgen die daaruit voor de zielen voortkomen, zijn meerdere malen door onze geëerbiedigde voorgangers betreurd en aan de wereld voor ogen gesteld. Daarom beschouwt de Katholieke Actie, die nooit doof bleef voor de stem van de Romeinse opperherders, het als een van haar wezenlijke doelstellingen, dat zij haar leden niet alleen godsdienstig en zedelijk vormt, maar dat zij haar ook voorbereidt om onderricht te geven in den catechismus, dat fundamentele boek voor christelijke levenswijsheid en levenspraktijk. Wij begroeten daarom met blijdschap de winnaressen van den ”Nationale wedkamp in godsdienstige ontwikkeling”. Allen zijn jong, enigen zeer jong. Het zien van haar brengt ons in herinnering de beminnelijke H. Theresia van het kindje Jezus. In den tijd dat zij nog de kleine Thérèse Martin was, had zij het zoo ver gebracht dat zij door den priestercatechist ”son Petit docteur” werd genoemd. pag. 23 [[4023]] De meisje die er nu naar verlangen om een christelijk gezin te stichten (en is dat niet de droom van velen onder u?), moeten zich voorbereiden en oefenen om, al behoeven zij geen leraressen te wezen, dan toch godsdienstonderricht te kunnen geven; en meer dan een zal op een dag bemerken, dat zij, maar dan met uiterste fijngevoeligheid en wijs geduld, haar echtgenoot de waarheden van het geloof en de voorschriften van de evangelische zedenwet in het geheugen moet roepen. In ieder geval zullen zij die taak te vervullen hebben bij hun kinderen; maar zo’n zware verplichting zal haar niet in twijfel brengen noch bevreesd maken, wanneer zij vroegtijdig de ervaring en praktijkoefening daarvan in de katholieke Actie hebben opgegaan.

Een ziel onderwijzen, onderrichten, is tegelijkertijd geven en zichzelf geven. Dat beantwoordt aan een van de mooiste verlangens van uw geslacht en van uw leeftijd. Het meisje, de vrouw die zich heeft gevormd tot meesteres van het ware en het goede, deelt aan anderen iets mede van de schatten van haar geest en hart door middel van het woord, geeft zichzelf en schenkt zichzelf weg voor een geestelijk leven, op de wijze waarop een moeder zichzelf weet te geven voor het lichamelijk leven van haar kleine, soms tot het heldenoffer van het eigen leven toe. Edelmoedig ook is de vrouw in het geven van zichzelf in het werk harer handen: de geschiedenis kent en verheft wel de sterke vrouw, maar niet de inhalige vrouw. Van zulk een grootmoedigheid en behoefte om met toewijding voor iets te werken hebben wij, onder zooveel andere, een bewijs gezien in de rijke verzameling van liturgische paramenten, welke gij ons hebt aangeboden voor de arme kerken en de missies.

Jezus Christus heeft in het tabernakel willen leven als een bedelaar naar liefde. Anderen van uw zusters die Hem beminnen, vergaren en malen met eigen handen het graan en persen uit de vergulde trossen den wijn, om die als een offerande den priester in handen te geven voor het liefdegeheim, dat Christus duizenden en millioenen malen voltrekt op het onbloedig Calvarië van onze altaren. Gij hebt om de eucharistische armoede te dekken van den God van het tabernakel, die in Zijn oneindige rijkdom arm werd voor ons, Hem de heilige paramenten voor het altaar van Zijn geheimzinnig offer willen bieden. En die gave is niet alleen ten koste van uw misschien bescheiden beurs. Gij hebt Hem ook gegeven van uw tijd, van uw werk, van uw rust; gij hebt in iedere naaldsteek en ornamentering, in iedere afwerking van borduur- en kantwerk een akte van geloof gelegd in Zijn sacramentele tegenwoordigheid en als een kus van eerherstellende liefde op Zijn wonden gedrukt. De goddelijke Gevangene van liefde laat Zich echter nooit in edelmoedigheid van gaven overtreffen. Op Zijn beurt zal Hij in ieder der tabernakelen van arme kerken of missiekapellen, waar deze heilige gewaden, als uitgelezen vruchten van uw liefde en van uw kunst, onzen Heer Jezus Christus in den persoon van Zijn priester zullen kleden, u dubbel zegenen uit den grond van Zijn goddelijk Hart.

Altaarlinnen, altaardwalen: dit fijne werk is blank en rein uit uw handen te voorschijn gekomen; blank en rein zal het dienen bij de heilige geheimen, die geen onreine aanraking toelaten. Ziet naar het altaar en naar het tabernakel: het ene, geheel overdekt met een linnen altaardwaal, die aan twee zijden afhangt, het andere bedekt met het conopeum. Gij nu, die zoo vroom het altaar en de verblijfplaats van Christus bekleedt, vergeet nooit dat gij zelf God in u draagt door de genade, die uw ziel bekleedt, en dat deze goddelijke tegenwoordigheid niet alleen van uw ziel, maar ook van uw lichaam en heiligen tempel maakt. ”Weet gij niet”, schreef de apostel Paulus in den eerste brief aan de Korintiërs, ”dat uw lichamen ledematen zijn van Christus?... Weet gij niet, dat uw ledematen een tempel zijn van den Heiligen Geest, die in u woont, dien gij van God hebt ontvangen, en dat gij uzelf niet toebehoort?” (1 Kor. 6, 15.19) [b:1 Kor. 6, 15.19] De bewuste gedachte aan deze goddelijke inwoning, aan deze inlijving in Christus, heeft door de eeuwen heen bij de volkeren, die een leerzaam oor hadden voor het Evangelie, een godsdienstige hoogachting voor het lichaam teweeggebracht en ontwikkeld. Die eerbied openbaart zich in dat geheel van persoonlijken opschik, van manieren, van optreden, van wijselijk geregelde en gemeten woorden dat, wij de zedigheid noemen. En dezelfde apostel wilde reeds van het begin der Kerk af, dat de vrouwen in de heilige bijeenkomsten den sluier droegen en hij zeide dan ook tot de Korintiërs: ”Oordeelt nu zelf: is het betamelijk dat de vrouw tot God bidt zonder sluier?... Voor de vrouw is het een eer het haar lang te dragen; want de haardos is haar gegeven bij wijze van sluier.” (1 Kor. 11, 13.15) [b:1 Kor. 11, 13.15]

Dit jaar hebt gij aan den kop van het programma van uw ondernemingen en uw plannen geschreven; ”de grote kruistocht voor de zuiverheid”, van die zuiverheid wier schutse de zedigheid is. Zoals de natuur in ieder schepsel een aangeboren neiging legt, welke het aanspoort en beweegt om zijn eigen leven en de ongeschondenheid van zijn ledematen te verdedigen, zoo storten het geweten en de genade, die de natuur niet vernietigt maar vervolmaakt, in de zielen een soort aanvoelingsvermogen, dat haar op haar hoede doet zijn tegen de gevaren welke haar zuiverheid belagen. En dat kan heel bijzonder gezegd worden van het christenmeisje. Men leest in de martelaarsakten van de HH. Perpetua en Felicitas – heel terecht beschouwd als een der kostbaarste parelen van de oud-christelijke letterkunde – dat, toen de martelares Vibia Perpetua in het amphitheater van Carthago door een dolle koe in de hoogte geworpen, terugviel in het zand, haar eerste zorg en haar eerste beweging er op gericht waren haar kleed, dat op zij gescheurd was, in orde te brengen en zich weer te bedekken, pudortis putius memor quam doloris, meer bekommerd om haar eer dan om haar pijn. Vgl. ed. Franchi de'.. Vgl. ed. Franchi de' Cavalieri in Römische Quartalschrift 1896, pag. 142-144

Mode en modestie zouden als twee gezusters hand in hand moeten samengaan, want beide woorden hebben dezelfde woordafleiding, van het Latijnse ”modus”, dat wil zeggen, de juiste maat, waaronder en waarboven wat recht is niet kan worden aangetroffen. Vgl. Hor. Serm. I, 1, 106-107 Vgl. Hor. Serm. I, 1, 106-107 Maar de modestie is niet meer in de mode! Op gelijke wijze als die arme krankzinnigen, die de aangeboren neiging tot zelfbehoud en het begrip voor gevaar verloren hebben en zich in het vuur of in het water werpen, gaan niet weinig vrouwenzielen, door ijverzuchtige ijdelheid achteloos geworden voor de christelijke zedigheid, gevaren tegemoet waarin haar zuiverheid den ondergang kan vinden. Zij ondergaan de tirannie van de mode, ook van de onzedige mode, en wel zoo dat zij het ongepaste daarvan in het geheel niet meer schijnen te vermoeden. Zulke hebben het begrip zelf van het gevaar, de aangeboren neiging voor zedigheid verloren. Die ongelukkige te helpen om zich weer bewust te worden van haar plichten zal uw apostolaat uitmaken uw kruistocht temidden van de wereld. Modestia vestra nota sit omnibus hominibus: uw zedigheid zij aan alle mensen bekend. (Fil. 4, 5) [b:Fil. 4, 5]

Boven alles zal uw apostolaat moeten werken door het voorbeeld. Het zal de taak zijn van uw beminde presidente en van uw verstandige leidsters u te onderrichten hoe gij, voor dat gij een kleed gaat dragen, eerst uw geweten moet vragen, hoe Jezus Christus daarover zal oordelen; u te waarschuwen dat gij, alvorens in te gaan op een uitnodiging, eerst moet zien of uw onzichtbare en hemelse bewaarder u in zulk een gezelschap kan volgen zonder zijn gelaat met zijn vleugelen te dekken. Zij zullen u er op wijzen welke toneelstukken, welke gezelschappen, welke plaatsen aan het strand gij moet vermijden; zij zullen u aantonen, hoe een meisje modern kan zijn, beschaafd, sportief, vol bekoorlijkheid, natuurlijke bevalligheid en voornaamheid, zonder zich te buigen voor iedere alledaagsheid van een ongezonde mode, door een gelaat te behouden dat niets wil weten van opmaak, evenmin als de ziel wier spiegel het is, en een oogslag zonder in- of uitwendige schaduw, maar tegelijkertijd gereserveerd, open en vrij.

Wij voor ons willen u, als een buitengewoon werkdadig middel ter bescherming van uw reinheid bovenal het gebed aanbevelen en op bijzondere wijze de verering van het allerheiligste Sacrament en van de H. Onbevlekte Maagd, aan wie gij zijt toegewijd.

In de Eucharistie vindt gij God, die de zuiverheid zelf is, omdat Hij de oneindige volmaaktheid is. Wanneer Hij zich aan u geeft – wij willen de woorden van den profeet herhalen – als ”het graan der uitverkorenen en de wijn die maagden kweekt” (Zach. 9, 17) [b:Zach. 9, 17], zuivert onze Heer, ”weerglans van het eeuwige licht en vlekkeloze spiegel” (Wijsh. 7, 26) [b:Wijsh. 7, 26], uw ziel en haar vermogens, uw lichaam en zijn zintuigen. Hoe meer een schepsel naderkomt tot God en zich met Hem verenigt, des te zuiverder is het; en hoe meer het snakt naar de zuiverheid, des te sterker streeft het naar Hem, die het zuivere zijn is.

Toen het Woord vlees wilde worden en geboren worden uit een vrouw, wendde Het Zijn blijk naar het meest volmaakt denkbare schepsel: een meisje in de bekoorlijkheid van haar maagdelijkheid. Nadat door een uitzonderlijk wonder zich met die gratie nog de genade van het goddelijk moederschap had verbonden, verschijnt zij in een zoo verheven schoonheid, dat de kunstenaars, de dichters, de heiligen met zielsverlangen, maar altijd tevergeefs getracht hebben haar beeld weer te geven. De Kerk en de engelen groeten haar met de namen van koningin en moeder; de erenamen echter, waarmee de godsvrucht der gelovigen haar voorhoofd heeft gesierd, als met een diadeem met duizend fonkelingen, zijn ontelbaar. Maar onder al die namen en eretitels is er een die haar bijzonder dierbaar is en volstaat om haar aan te duiden: de Maagd!

Moge deze Maagd der maagden, Maria, koningin van den allerheiligste rozenkrans, uw voorbeeld en uw kracht zijn, in heel uw leven als katholieke meisjes en vooral in uw kruistocht voor de zuiverheid! Met dezen wens en als onderpand van haar moederlijke bescherming en van de overvloedigste goddelijke genaden, verlenen wij van harte aan u, evenals aan alle personen, werken en heilige voornemens, waarvoor gij hem hebt gevraagd, onzen apostolische zegen.