Tot medewerkers en deskundigen van de Raad ("Concilium") ‘ter uitvoering van de Constitutie over de H. Liturgie’

Eerbiedwaardige broeders en geliefde zonen,Ziehier dan de Raad ter uitvoering van de constitutie over de heilige liturgie in voltallige zitting bijeen: van harte en vol hoogachting begroeten wij u bij deze gelegenheid. Het is wel een college van grote bevoegdheid, zoals het is samengesteld uit verstandige en deskundige mannen die uit verschillende delen van de wereld de vruchten van hun studie en van hun religiositeit meebrengen, om samen in wijze eensgezindheid een werk van het allergrootste belang te verrichten: de herziening van de liturgische teksten van de Latijnse kerk Noot v.d. redactie Katholiek.. Noot v.d. redactie Katholiek Archief: De oorspronkelijke Latijnse tekst zegt alleen 'kerk'. maar de Italiaanse vertaling in dezelfde Oss. Rom. geeft 'Latijnse Kerk'. Aangezien dit logisch juist is, hebben we deze interpretatie gevolgd. en een vernieuwde reglementering van de vormen waarin dezelfde kerk de heilige geheimen van haar authentieke eredienst viert, waarin zij de gelovigen vormt tot deelneming hieraan als aan het officiële en geëigende gebed van de gemeenschap en waarin zij hun geestelijk leven verdiept en met een overvloed van heiliging voedt.

Wij ontvangen u dus in diep respect en met een grote voldoening, en zeggen u dank voor uw komst, die onze persoon en onze gedachten op uw zo belangrijk werk richt. Voor dit werk willen wij u zeer hartelijk danken: want wat kan er in deze postconciliaire tijd voor de Kerk nuttiger zijn? Wat kan er geschikter zijn om de vlam van de religiositeit in haar aan te wakkeren, om haar de bijstand van de Heilige Geest waardig te maken en haar de kracht te verlenen om de mensen aan te trekken, te vormen en te heiligen?

Wij denken er vaak aan, hoe moeilijk en precies de arbeid is die van u wordt geëist bij de herziening van de heilige liturgie volgens de geest van het oecumenisch concilie; en het komt ons voor, dat de uitvoering van dit ingewikkelde en delicate werk in drie aspecten uiteen is te leggen. Op de eerste plaats bestaat uw taak hierin, dat u de heilige plechtigheden onderzoekt die vanouds in de kerk in gebruik zijn, dat u deze herziet en ze een meer aangepaste vorm geeft. Dit onderzoek is op zichzelf niet erg moeilijk, omdat ieder immers met die heilige riten vertrouwd is, maar het vereist niettemin bijzondere geestelijke gaven: gevoel voor het heilige namelijk, dat er ons toe brengt dergelijke riten in ere te houden, voor zover ze door de kerk in haar eredienst zijn opgenomen; verder een zekere mate van respect voor de traditie, waardoor ons die kostbare en eerbiedwaardige erfenis is overgeleverd; het vereist inzicht in de historische ontwikkeling van de onderhavige riten, van hun werkelijke betekenis (zowel de eukologische als de symbolische) enzovoort.

Dat betekent, dat men bij dit onderzoek geen veranderingen voorop mag stellen die nog onvoldoende gemotiveerd zijn. Noch mag men zich door drijverij laten leiden, als een beeldenstormer die alles wel zou willen veranderen en omverwerpen. Nee, veeleer moet men te werk gaan met religieus inzicht en verstandig respect. Het is immers veel belangrijker datgene te zoeken wat beter is, dan dat wat nieuw is. En in het nieuwe zelf willen we dan nog de voorkeur geven aan datgene wat ons de schatten van de hoogtepunten van onze christelijke religiositeit overlevert, boven het nieuwe dat geheel door onszelf is samengesteld; zonder dat wij daarmee de stem van de Kerk van vandaag zouden willen verstikken, zodat zij geen 'nieuw lied' meer zou kunnen formuleren, als de adem van de Heilige Geest haar daartoe werkelijk inspireert. vgl: Sacrosanctum Concilium [[[570|23]]]

Uw tweede taak, en wel een die een zeer grote gevoeligheid vereist, is de studie van de vormen van liturgische expressie: zowel van woord, muziek en zang, als van het gebaar en, van de handeling zelf van de rite. Met aandacht moeten de Bijbelse bronnen van elke afzonderlijke liturgische handeling worden bestudeerd. Met zorg moet worden getracht de 'lex orandi' met de 'lex credendi' in overeenstemming te brengen, dat wil zeggen: men moet proberen het liturgisch gebed zijn rijke leerstellige inhoud te laten bewaren en de liturgische taal aan te passen zowel aan haar dogmatische inhoud als aan de juiste waardeschaal van datgene wat in de viering tot uitdrukking wordt gebracht. Dat alles vergt niet alleen uw eruditie als specialisten en uw literair en artistiek talent, maar het vraagt tegelijk de inzet van heel uw hart, brandend van liefde voor God, voor Christus en voor zijn rijk - uw hart dat, naar wij geloven, de mystieke uitstorting in het geestelijk gesprek zeker uit ervaring kent. Deze studie, die haar diepste en vurigste kracht put in het persoonlijk en geleefd gebed van ieder van u, en die daarbij eveneens de kunst te hulp roept, stelt uw bekwaamheid zeker op een zware proef. Dit zal aan uw vernieuwingswerk een geheimnisvolle schoonheid geven, tezamen met het charisma van de universaliteit; en het charisma van de duurzaamheid, namelijk van een eeuwige jeugd, zal hiermee nog worden verbonden. De liturgie verdient zulke kostbare gaven immers ten volle.

Maar deze geestelijke inspanning, gericht op een maximum aan zeggingskracht dat de liturgie zeker waardig is, mag 'u uw derde, zeer menselijke taak toch niet doen vergeten. Een taak die heden Jen dage, kan men zeggen, voorop staat in de doelstellingen van de liturgische vernieuwing: namelijk de liturgische plechtigheden zo toegankelijk mogelijk te maken voor een zo groot mogelijk deel van de gelovigen, zowel wat hun begripsinhoud en uitdrukkingskracht betreft als naar de wijze waarop zij worden uitgevoerd. vgl: Sacrosanctum Concilium [[[570|11.14]]] Het gaat hier om een inspanning om de liturgische vormen en het liturgisch taaleigen in overeenstemming te brengen met de eisen van de pastoraal, met het catechetisch doel van de eredienst, met de geestelijke en morele vorming van de gelovigen, met het verlangen naar vereniging met God, en met de eigen aard van hét heilig teken dat tegelijk begrepen en tot in zijn specifiek religieuze dimensie ervaren wil worden. Hoeveel ervaring, hoeveel liefde eist dit niet van u, die aan de nieuwe liturgie vorm geeft en haar schatten terugvindt die tot nu toe verborgen waren - die heilige liturgie die een harmonische vereniging moet zijn van schoonheid en eenvoud, diepte en helderheid, kwaliteit en beknoptheid, van de echo van vroeger eeuwen en de stem van onze tijd. U is deze heerlijke taak door de Kerk van God toevertrouwd.

Wij zeggen u dit, eerbiedwaardige broeders en geliefde zonen, om u te laten zien, hoezeer wij het werk op prijs stellen waar u zich gestaag aan wijdt. Wij hebben trouwens gemerkt, dat dit werk zich steeds verder uitstrekt, dat het ook andere taken omvat en andere diensten verleent; want u treedt op als de leiders van de wijd vertakte en veelzijdige vernieuwingsbeweging die de conciliaire constitutie over de heilige liturgie in het leven heeft geroepen. Onze oude en verdienstelijke Heilige Congregatie van de riten heeft tot taak de nieuwe liturgische vormen in verplichtende bepalingen vast te leggen en te waken over de bepalingen die van kracht zijn. Maar het is de taak van deze raad om in de huidige experimentele fase waakzaam de liturgische vernieuwingen te volgen die in de verschillende kerkelijke gebieden worden getoetst en ingevoerd, afwijkingen te corrigeren die zich hier en daar kunnen voordoen en in toom te houden, wie zonder verlof naar eigen goeddunken handelt, want daardoor zou de evenwichtige orde van het algemeen gebed kunnen worden ontwricht, zoals er ook leerstellige dwalingen zouden kunnen insluipen. Het is dus uw taak misbruiken tegen te gaan, degenen die aarzelen en terughoudend zijn te stimuleren, energie op te wekken, goede initiatieven te steunen en te prijzen, wie dit verdienen. Deze leidende taak is op het ogenblik van zeer groot belang en wij bevelen haar heel speciaal bij u aan. Tegelijk weten wij, hoe zorgvuldig en nauwgezet u deze taak vervult en daarvoor zijn wij u dankbaar. Weliswaar bestaat er een grote verscheidenheid van talen en zijn er verschillende nieuwe riten ingevoerd in het kader van de vernieuwingsbeweging, maar dat neemt niet weg, dat er niets toegelaten mag worden wat niet officieel door de verantwoordelijke gezagsdragers, de bisschoppen namelijk en deze Apostolische Stoel, is erkend, niets wat de eredienst onwaardig is, niets wat duidelijk profaan is en ongeschikt om het innerlijk en heilig karakter van het gebed tot uitdrukking te brengen, niets tenslotte wat zo zonderling en ongewoon is, dat het, in plaats van de religiositeit van de biddende gemeenschap te bevorderen, haar juist in verbazing en verwarring brengt en de harmonische en legitieme uitdrukking van haar traditionele religiositeit in de weg staat. Wat dit betreft, schijnt het verstandig om hierbij een pedagogie van geleidelijkheid toe te passen.

Met vreugde zien wij, dat uw klein maar handig tijdschrift Notitiae bovengenoemde taak al vervult. Het maakt zich ook nog op andere wijze verdienstelijk en daarvoor zijn wij deze raad zeer erkentelijk: het verspreidt namelijk door de gehele kerk berichten over nieuwe initiatieven op liturgisch gebied; het probeert op die manier anderen tot wedijver in het goede voorbeeld te stimuleren; en het bevordert de gerechtvaardigde verscheidenheid in vormen van liturgische expressie en tegelijk daarmee de fundamentele eenheid die wij in het liturgisch leven van de Kerk steeds hoog moeten blijven schatten.

Wij zijn tevens blij met de grondige en doeltreffende activiteit die de raad met een voorbeeldige toewijding ontplooit, en die niet alleen reeds talrijke gunstige resultaten heeft opgeleverd, maar die er ook nog vele voor de toekomst laat voorspellen. De Kerk, die er na het concilie over waakt, dat de daar genomen initiatieven ook worden voortgezet en dat de bepalingen ten uitvoer worden gebracht, kan zich gelukkig prijzen met dit toegewijd en edelmoedig werk: in trouw aan de voorschriften van het concilie, het criterium waardoor men zich geheel en al laat vormen en leiden, wordt er een enorme hoeveelheid werk verzet, en dat met grote snelheid, voor zover dat laatste tenminste mogelijk is bij een dergelijk precies en ingewikkeld werk, dat bovendien in zijn eindresultaat een hoge graad van perfectie vereist.

Wij zijn tevens blij met de grondige en doeltreffende activiteit die de raad ("Concilium") met een voorbeeldige toewijding ontplooit, en die niet alleen reeds talrijke gunstige resultaten heeft opgeleverd, maar die er ook nog vele voor de toekomst laat voorspellen. De Kerk, die er na het concilie over waakt, dat de daar genomen initiatieven ook worden voortgezet en dat de bepalingen ten uitvoer worden gebracht, kan zich gelukkig prijzen met dit toegewijd en edelmoedig werk: in trouw aan de voorschriften van het concilie, het criterium waardoor men zich geheel en al laat vormen en leiden, wordt er een enorme hoeveelheid werk verzet, en dat met grote snelheid, voor zover dat laatste tenminste mogelijk is bij een dergelijk precies en ingewikkeld werk, dat bovendien in zijn eindresultaat een hoge graad van perfectie vereist.

Er zijn door uw kardinaal-voorzitter Kardinaal Lercaro Kardinaal Lercaro enkele zeer belangrijke vraagstukken aangeroerd, die vereisen, dat ook wij ze een ogenblik onze speciale aandacht geven. Een daar-van betreft de gewijde muziek, een onderwerp dat zowel voor liturgiedeskundigen als voor musici van belang is. Dit vraagstuk heeft dringend behoefte aan een uitgebreid onderzoek. In de toekomst zal dit ongetwijfeld plaatsvinden, al naargelang enerzijds de pastorale ervaring en anderzijds de muzikale creativiteit erin zullen slagen de onderlinge dialoog in een sfeer van vriendschap en met goede resultaten voort te zetten. Wij wensen dit van harte. De instructie die de onderlinge verhouding van liturgie en muziek moet regelen, zal deze harmonie zeker vergemakkelijken en zij zal - daarop rekenen wij - een nieuwe samenwerking tot stand brengen tussen die twee heerlijke stemmen van de menselijke geest: het gebed en de kunst. Het congres over kerkmuziek dat onlangs te Chicago is gehouden, bevestigt ons in deze verwachting. Wij willen er hier trouwens aan herinneren, wat de conciliaire constitutie Sacrosanctum Concilium daarover heeft bepaald, zowel ter ere van de liturgie als ter ere van de muziek. Sacrosanctum Concilium [[570|39.44.112.114-116.120-121]] Wij willen slechts opmerken, dat het pastorale karakter van de liturgische vernieuwing zoals die door het concilie is gewild en waarbij de gemeenschap in het middelpunt staat, vraagt, dat de verhouding van de gewijde muziek en zang tot het geheel van het liturgisch handelen wordt herzien en wordt vervolmaakt tot wat ze vandaag moet zijn. Daardoor kunnen beide op artistiek en religieus terrein nieuwe verdiensten en nieuwe roem verwerven; anders gezegd, in de uitnodigende woorden van het concilie: 'De kerkmuziek zal des te meer gewijde muziek zijn, naarmate zij nauwer met de liturgische handeling wordt verbonden'. Sacrosanctum Concilium [[570|112]]

Een ander vraagstuk dat bovenal de aandacht waard is, is dat van de 'ordo missae'. Wij hebben ons reeds op de hoogte gesteld van de studies hierover en wij weten, hoeveel geleerde en verstandige discussies er zijn gehouden over zowel de tekst van deze 'ordo missae' als de samenstelling van een nieuw missaal en van een nieuwe kalender van kerkelijke plechtigheden. Maar het gaat hier om een zo gewichtige zaak, van zo universeel belang, dat wij menen de uitgewogen voorstellen van de raad ("Conclium") straks niet met ons gezag te kunnen goedkeuren alvorens het episcopaat te hebben geraadpleegd.

Zet intussen, eerbiedwaardige broeders en befaamde liturgisten, uw studie en arbeid voort. Moge u steeds gesteund worden door het bewustzijn dat uw werk een grote dienst bewijst aan de zaak van het geloof dat in de eredienst openbaar en plechtig wordt-beleden en dat daarin een bron van troost vindt voor de maatschappij zowel als voor de individuele persoon; een dienst ook aan die epifanie of verschijning van Christus die door de liturgie in het woord, in het sacrament en in het priesterschap voor de gelovigen bijna tastbaar tegenwoordig wordt gesteld en in hen levend wordt gemaakt; een dienst aan de Kerk gebracht door de zuivering van haar verheven liturgische taal, die haar aan zichzelf openbaart zoals zij is: mystiek lichaam, verenigd met Christus, het Hoofd, verloste mensheid, en als een liefhebbende echtgenote geheel aan Christus overgegeven en alles van Hem ontvangend; een dienst ook aan het volk van God, dat in de liturgie, als zij tenminste helder, eenvoudig en geïnspireerd is, wijsheid, vrede, eenvoud en heiliging kan vinden; een dienst tenslotte aan de gehele mensheid van dit ogenblik, die dank zij uw werk en aangetrokken door de eenvoudige en betoverende schoonheid van een authentiek liturgische vormgeving wordt uitgenodigd om dat verloren gebied weer terug te vinden: dat van de geest, en waar op onuitsprekelijke en onvergelijkelijke wijze het mysterie van God tegenwoordig is.

Zoals wij al hebben gezegd: blijft gestaag en moedig doorwerken en weest verzekerd van ons vertrouwen en van onze welwillendheid jegens u. En moge tenslotte het Licht u bijstaan, dat teken van liefde, Christus de Heer, voor wie u dit werk hebt opgenomen en in wiens Naam wij, zijn onwaardige vertegenwoordiger, u zegenen.