Toerisme: een stimulans voor de strijd tegen de armoede en voor het creëren van banen en sociale harmonie

De komende 27ste september houden we Wereldtoerismedag. Het thema zal zijn: ‘Toerisme: een stimulans voor de strijd tegen de armoede en voor het creëren van banen en sociale harmonie’. Met het oog op deze belangrijke viering stel ik graag iedereen voor, met name de katholieke gelovigen, hierover even na te denken in het licht van de kerkelijke sociale leer en de huidige veranderingen op onze planeet welke ook de toeristensector beïnvloeden. Toerisme zou eigenlijk gezien moeten worden als een speciale uitingsvorm van sociaal leven met economische, financiële en culturele implicaties en gevolgen die cruciaal zijn voor individuen en volkeren. Zijn diensten moeten uitgaan van hun directe relatie met de integrale persoonsontwikkeling en andere menselijke activiteit, met het opbouwen van civilisatie in de meest authentieke en volledige zin van het woord, namelijk de beschaving van liefde. vgl: Sollicitudo Rei Socialis [[[350|33]]]

Komende Werelddag richt de aandacht op toerisme in relatie tot de armoedegebieden die er op elk continent bestaan. Het drama van de armoede vormt een van de grootste uitdagingen van deze tijd, waarin de kloof tussen de verschillende delen van de wereld steeds dieper wordt, ondanks de beschikbaarheid van wat nodig is deze te dichten. Immers de mens heeft zich wetenschappelijk en technisch enorm ontwikkeld. Juist daarom is het hoog tijd “een principe te onderstrepen dat voor de hand ligt maar toch vaak wordt genegeerd: ons doel zou niet moeten liggen in het voordeel van een klein aantal bevoorrechten, maar in de verbetering van de leefomstandigheden van alle mensen. Alleen op deze grondslag kunnen wij een internationale orde opbouwen die werkelijk gekenmerkt wordt door gerechtigheid en solidariteit, een orde die iedereen zich wenst.” "Het is zaliger te geven dan te ontvangen" (Hand. 20,35) [[76|2]]

Men kan onmogelijk onverschillig en passief blijven bij de aanblik van armoede en ontwikkelingsachterstand. Wij kunnen ons niet terugtrekken in onze eigen egoïstische belangen en daarbij talloze broeders en zusters laten zitten in hun erbarmelijke situatie en, zelfs nog erger, velen van hen met het uitzicht op een meedogenloos einde. Het is van levensbelang bevredigende economische, financiële, technische en politieke oplossingen te vinden. We moeten daarbij gebruik maken van de aanwezige creatieve vermogens en grootmoedigheid van de mens, om een eind te maken aan deze sociale en morele plaag. Maar, en daaraan heb ik bij een andere gelegenheid kunnen herinneren, “men moet niet vergeten dat al deze maatregelen tekort zouden schieten als ze niet geïnspireerd werden door authentieke ethische en spirituele waarden”. Tot de ambassadeur van Bolivia [[1702|(3)]]

Toeristische activiteiten kunnen een belangrijke rol spelen in de strijd tegen de armoede, zowel vanuit financieel als sociaal en cultureel oogpunt. Reizen biedt een kans andere plaatsen en situaties te leren kennen en te beseffen hoe groot de kloof is tussen de rijke en de arme landen. Het is ook mogelijk beter gebruik te maken van de plaatselijke hulpbronnen en bedrijvigheid, om zo de betrokkenheid van de armere klassen van de bevolking te bevorderen.

Een toeristische reis of verblijf betekent altijd een ontmoeting met verschillende personen en culturen. Overal, maar vooral in ontwikkelingslanden, moet de bezoeker haast wel in contact komen met de pijnlijke realiteit van armoede en honger. In dat geval horen mensen niet alleen de verleiding te weerstaan zich van de sociale werkelijkheid terug te trekken in een soort ‘tevreden cocon’, maar integendeel af te zien van het profijt uit hun bevoorrechte positie welke de plaatselijke ‘noden’ uitbuit. Moge hun bezoek daarom een gelegenheid zijn voor dialoog tussen gelijkwaardige mensen. Moge het meer kennis opleveren van de plaatselijke bewoners, hun geschiedenis en hun cultuur. En moge het serieuze openheid teweegbrengen voor begrip van anderen, dat wordt uitgedrukt in concrete gebaren van solidariteit.

We moeten ervoor gaan zorgen dat het bereiken van welvaart voor enkele bevoorrechten nooit ten nadele is van de levenskwaliteit van vele anderen. Hier geldt wat ik in meer algemene zin schreef in mijn Encycliek Sollicitudo Rei Socialis [350] over economische betrekkingen: “Maar het is nodig te wijzen op het bestaan van economische, financiële en sociale mechanismen die weliswaar bediend worden door de wil van de mens, maar dikwijls op bijna automatische wijze functioneren en die de situatie van rijkdom voor sommigen en armoede voor anderen versterken. ... Het zal nodig zijn deze mechanismen verderop te onderwerpen aan een nauwkeurige analyse in ethisch-moreel opzicht.” Sollicitudo Rei Socialis [[350|16]]

Het thema van de komende Wereldtoerismedag herinnert ons aan Jezus’ woorden: “Gelukkig die arm van geest zijn ...” (Mt. 5, 3) [b:Mt. 5, 3], een altijd actuele uitnodiging om solidariteit te tonen met de armen, de hongerigen en gebrekkigen, die de gelovigen uitdaagt. Zoals de Catechismus van de Katholieke Kerk [1] in herinnering roept, “De zaligsprekingen tonen het gelaat van Jezus Christus ... ze drukken de roeping uit van de gelovigen ... ze verduidelijken de daden en houdingen die kenmerkend zijn voor het christelijk leven”. Catechismus van de Katholieke Kerk [[1|1717]] Het zou erg zijn als de leerling van Christus juist dit zou vergeten in zijn vrije tijd of op een toeristische reis, dat wil zeggen wanneer hij zich aan een bredere beschouwing kan wijden van het ‘gelaat van Christus’ in de naaste met wie hij in contact komt. Als juist het onderricht van de Heer licht werpt op het leven, laten we ons dan verplicht voelen ervoor te zorgen dat al wat wij doen, inclusief toeristische activiteiten, uitdrukking is van die “‘onontgonnen paden’ van de naastenliefde, die ons nabij brengen bij “de lijdende mens, zodat het toesteken van de helpende hand niet als een vernederende aalmoes wordt ervaren maar als een broederlijk met elkaar delen”. Novo millennio ineunte [[9|50]]

Deze solidariteit komt vooral tot uitdrukking in respect voor de persoonlijke waardigheid van de plaatselijke bewoners, hun cultuur en hun gewoonten en in onze bereidheid hen te leren kennen door dialoog, gericht op de bevordering van ieders integrale ontwikkeling. Op een toeristische reis wordt deze houding des te meer vereist naarmate de verschillen in beschaving, cultuur, sociale omstandigheden en religie tastbaar worden.

Ik hoop van harte dat toerisme altijd een effectief middel zal zijn om armoede te verlichten, de persoonlijke groei van individuen en volkeren te bevorderen, en deelname en samenwerking van landen, culturen en religies te verstevigen.

Moge de gezegende Maagd Maria al diegenen beschermen die met hun verschillende mogelijkheden betrokken zijn bij de uitgestrekte sector van het toerisme en hen altijd open doen staan voor hen die gebukt gaan onder armoede, onrecht, oorlog en discriminatie. Over ieder van hen smeek ik een overvloed af van goddelijke gaven, terwijl ik u allen van harte zegen.

Vanuit het Vaticaan, 11 juni 2003

Paus Johannes Paulus II