Over de vertaling van de woorden "pro multis" bij de consecratie

Prot. no. 467/05/L Rome, 17 oktober 2006

Uwe Eminenties / Uwe Excellenties,

Een tekst die overeenkomt met de woorden pro multis, welke zijn overgeleverd door de Kerk, vormt de formule die in de Romeinse Latijnse Ritus vanaf de eerste eeuwen in gebruikt is geweest. In sommige goedgekeurde teksten in de volkstaal stond in de afgelopen ongeveer 30 jaar de interpreterende vertaling "voor allen", "per tutti" of equivalenten daarvan.

Er is geen enkele twijfel aangaande de geldigheid van de Missen die gecelebreerd zijn onder gebruikmaking van een correct goedgekeurde formule die een equivalent is van het "voor allen", zoals de Congregatie voor de Geloofsleer reeds heeft verklaard. vgl: AAS 66 (1974), 661 [[[1664]]]. De formule "voor allen" zou ongetwijfeld beantwoorden aan een correcte interpretatie van de bedoeling van de Heer die in deze tekst uitgedrukt wordt. Het is een leerstelling van het geloof dat Christus aan het kruis is gestorven voor alle mannen en vrouwen. (Joh. 11, 52; 2 Kor. 5, 14-15; Tit. 2, 11; 1 Joh. 2, 2) [[b:Joh. 11, 52; 2 Kor. 5, 14-15; Tit. 2, 11; 1 Joh. 2, 2]]

Er zijn echter veel argumenten ten gunste van een nauwkeuriger weergave van de traditionele formule "pro multis":

1. De Synoptische Evangelies (Mt. 26, 28; Mc. 14, 24) [b:Mt. 26, 28; Mc. 14, 24] verwijzen specifiek naar "velen" voor wie de Heer het Offer brengt en deze bewoording is door enkele Bijbelgeleerden benadrukt in verband met de woorden van de profeet Jesaja. (Jes. 53, 11-12) [[b:Jes. 53, 11-12]]. Het zou zonder meer mogelijk geweest zijn om in de teksten van het Evangelie te zeggen "voor allen" (Lc. 12, 41) [[b:Lc. 12, 41]]; in plaats daarvan is de formule die in het instellingsverhaal wordt geven "voor velen", en zo zijn die woorden ook in de meeste moderne vertalingen van de Bijbel getrouw vertaald.
2. De Romeinse Latijnse Ritus heeft bij de Consecratie van de Kelk altijd "pro multis" gezegd en nooit "pro omnibus".
3. De anafora's van de diverse Oosterse Riten, hetzij in het Grieks, het Syrisch, het Armeens, in de Slavische talen enz., bevatten in hun respectievelijke talen het woordelijke equivalent van het Latijnse "pro multis.
4. "Voor velen" is een getrouwe vertaling van "pro multis", waarbij "voor allen" eerder een uitleg is van het soort dat eigenlijk in de catechese thuishoort.
5. De uitdrukking "voor velen", die openstaat naar de inclusie van iedere menselijke persoon, houdt rekening met het feit dat deze redding niet langs een ietwat mechanische weg gebracht is, zonder dat men het zelf wil of er deel aan heeft. Veeleer wordt de gelovige uitgenodigd om in geloof de gave te aanvaarden die wordt aangeboden en het bovennatuurlijke leven te ontvangen dat wordt gegeven aan hen die deelnemen aan het mysterie, door het zo gestalte geven in hun leven dat zij daardoor gerekend worden bij de "velen", waarnaar de tekst verwijst.
6. In de lijn van de Instructie Liturgiam Authenticam [1663] zou men zich moeten inspannen om meer getrouw te zijn aan de Latijnse tekst van de "editio typica".

De Bisschoppenconferenties van die landen waar de formule "voor allen" of een equivalent daarvan momenteel in gebruik is, worden daarom gevraagd in de komende één à twee jaar de noodzakelijke catechese voor de gelovigen over dit onderwerp op te zetten, om hen voor te bereiden op de invoering van de nauwkeurige vertaling in de volkstaal van de formule pro multis (bijv.: "voor velen", "for many", "per molti", etc.) in de volgende vertaling van het Romeinse Missaal, die de Bisschoppen en de Heilige Stoel voor hun landen zullen goedkeuren.

Francis Kardinaal Arinze, Prefect