Prima Sessio

De beide Mariafeesten aan het begin en einde van deze periode
De eerste zittingsperiode van het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie, die begon op het feest van Maria's goddelijke Moederschap, wordt afgesloten op deze heilige dag van het feest van de Onbevlekte Ontvangenis, in het schitterende licht, dat uitgaat van de Moeder van God en onze Moeder.

De bijeenkomst van vandaag is als door een mystieke boog verbonden met de stralende opening van het Oecumenisch Concilie op 11 oktober. Deze twee liturgische feesten zijn het blijde uitgangspunt voor de dank, die wij God verschuldigd zijn.

De diepe zin van dit gebeuren treft ons nog meer, als wij bedenken, dat onze voorganger Pius IX het eerste Vaticaans concilie op deze zelfde dag heeft geopend.

Het doet ons goed, deze coïncidentie te beschouwen, want hieruit zien wij, hoe de grote gebeurtenissen in de Kerk plaatshebben onder de lichtende ster van Maria en onder haar moederlijke bescherming.

De diepe zin van het Concilie
Het Concilie is in werkelijkheid een daad van geloof in God, van gehoorzaamheid aan Zijn wetten, een bewijs van de oprechte wil om te beantwoorden aan het plan van de verlossing, waardoor "het Woord vlees werd uit de Maagd Maria". En nu wij vandaag het feest vieren van de Onbevlekte "Maagd uit de wortel van Jesse", waaraan de bloem is ontsproten (Jes. 11, 1) [[b:Jes. 11, 1]] voelen wij een grote vreugde, heel bijzonder, omdat wij deze bloem meer en meer zien verschijnen naarmate de adventstijd vordert.

Onderwerp van de toespraak
Nu de bisschoppen van de vijf werelddelen vanuit deze basiliek van Sint-Pieter teruggaan naar hun geliefde diocesen om er hun taak als herders, die hun kudde begeleiden, voort te zetten, staan onze gedachten stil bij hetgeen tot nu toe bereikt werd. Tevens willen wij ons oriënteren en bemoedigen met het oog op de toekomst, in afwachting van de weg, die wij nog moeten gaan om deze grootse ondememing tot een gelukkig einde te brengen.

In onze toespraak willen wij drie punten behandelen:

1. het begin van het Oecumenisch Concilie,
2. de voortzetting ervan en
3. de vruchten, die wij ervan verhopen voor de doorwerking van geloof, heiligheid en apostolaat in de Kerk en in de menselijke samenleving.

Gevoelens van dankbaarheid
Levendig staat ons nog voor de geest de opening van het Oecumenisch Concilie, die machtige bijeenkomst van bisschoppen, die uit heel de wereld hierheen kwamen, een uniek feit in de geschiedenis. De ene, heilige, katholieke en apostolische Kerk heeft zich aan de mensheid vertoond in het stralende licht van haar eeuwige zending, in de hechtheid van haar structuur, met de overtuigings- en aantrekkings. kracht van haar instellingen. Met voldoening denken wij ook terug aan de delegaties uit allerlei landen, die als vertegenwoordigers van hun regeringen de plechtige opening van het Concilie hebben bijgewoond. En wij willen opnieuw onze dank ervoor uitspreken, dat de wereld van onze tijd met bewondeiing het begin van deze algemene synode heeft gevolgd en dat wij van alle kanten eenstemmige betuigingen mochten ontvangen van buitengewone belangstelling, van diep respect en hoge waardering voor deze plechtige gebeurtenis.

De eerste contacten van de Vaders onderling
Op die gedenkwaardige elfde oktober nam de gemeenschappelijke arbeid van de Vaders een aanvang. En bij het slot van de eerste fase achten wij het nuttig, kort te reflecteren op de gebeurtenissen van deze periode.

Deze eerste fase is als een langzame en plechtige inleiding geweest op het grote werk van het Concilie, een uitgangspunt voor de Vaders om zich met grote bereidwilligheid in te leven in het doel en het wezen van deze onderneming, van dit goddelijk plan. De broeders, uit verre landen rondom deze aloude zetel bijeengekomen, moesten met elkaar contact opnemen; zij moesten elkander ontmoeten om elkaars gedachten en gevoelens te leren kennen; zij moesten komen tot rustige en vruchtbare uitwisselling van hun pastorale ervaringen, de neerslag van hun apostolische arbeid in de meest verschillende streken en milieus.

Het spreekt vanzelf, dat er in zo'n grote vergadering enige tijd nodig was om overeenstemming te bereiken omtrent punten, die, zonder de liefde te kwetsen, aanleiding gaven tot begrijpelijke, maar ietwat prikkelende meningsverschillen.

Ook dit lag in de lijn van Gods Voorzienigheid, om zó de waarheid beter te laten uitkomen en aan heel de wereld duidelijk te tonen, welk een heilige vrijheid de kinderen Gods in de Kerk genieten.

De behandelde schema's
Het is geen toeval, dat men begon met het schema over de heilige Liturgie, dat handelt over de betrekkingen tussen de mens en God. Want dit zijn betrekkingen van de hoogste orde, die men moet baseren op de hechte grondslag van de openbaring en het apostolisch leerambt, wil men het heil van de mensen bevorderen met die breedheid van blik, die niet onderhevig is aan de lichtvaardigheid en haast, waardoor de betrekkingen tussen de mensen onderling vaak worden gekenmerkt.

Daarna zijn nog vijf schema's voorgelegd, waarover gediscussieerd is en waarover vota zijn uitgebracht, die wij van het grootste belang achten voor de zekere en definitieve formulering en goedkeuring van de afzonderlijke constituties, zodat men terecht mag besluiten dat er een goede basis gevonden is voor hetgeen nog behandeld moet worden.

Blijvende verbondenheid van de Paus en Bisschoppen
Thans, eerbiedwaardige broeders, gaan onze gedachten uit naar het stille, maar daarom niet minder belangrijke werk van de komende tussenperiode van negen maanden, wanneer gij naar uw zetels zijt teruggekeerd.

Wij zien u reeds weer in uw eigen diocees, en wij voelen een oprechte vreugde, omdat wij weten, dat gij na uw terugkeer uit Rome de brandende fakkel van vertrouwen en liefde aan uw gelovigen zult doorgeven, en dat gij met ons verenigd zult blijven in een innig gebed. Dit wekt in ons de blijde herinnering aan de woorden van het boek Ecclesiasticus over de hogepriester Simon: "Hij stond bij het altaar, een krans van broeders stond om hem heen." (Eccl. 50, 13) [b:Eccl. 50, 13].

Gelijk gij ziet, gaat onze activiteit door, in onderlinge eenheid van gebeden en verlangens.

Het werk in de tussenperiode
De plechtigheid van vandaag betekent geen onderbreking van onze gezamenlijke arbeid. Integendeel, het werk, dat ons allen wacht, is van groter gewicht en betekenis dan gedurende de tussenperiode van andere Concilies. Want de omstandigheden van het moderne leven maken een veelvuldig contact op allerlei gebied, zowel op het persoonlijk vlak als op dat van het apostolaat, veel gemakkelijker.

Dat het werk van het Concilie doorgaat, blijkt ook uit de instelling van de nieuwe commissie, bestaande uit leden van het kardinaalscollege en het episcopaat, die de universele Kerk vertegenwoordigen. Deze commissie heeft tot taak, het werk van de komende maanden te volgen en te leiden en, in overleg met de verschillende Conciliecommissies, een vaste grondslag te leggen voor een gelukkig eindresultaat van de Oecumenische Synode. Zo zal dus ons Concilie in de aanstaande negen maanden van onderbreking der zittingen in volle activiteit verder gaan.

Vooruitzichten voor het verder verloop van het Concilie
Iedere Bisschop, hoewel in beslag genomen door de zorg van zijn herderlijk ambt, zal de reeds ontvangen schema's en ander materiaal, dat hem te zijner tijd zal worden toegezonden, aandachtig overwegen en bestuderen. Daardoor zal de zittingsperiode, die in september a.s. begint, na de zo vurig verlangde nieuwe bijeenkomst van alle Concilievaders te Rome, rustig, constant en vlotter verlopen, vooral dank zij de grote ervaring, opgedaan in de bijeenkomsten van deze eerste periode. Zo mogen wij hopen, dat de sluiting ervan, waarnaar onze dierbare gelovigen verlangend uitzien, plaats zal hebben het volgende jaar, de vierhonderdste verjaardag van de sluiting van het oecumenisch concilie van Trente [d:21], op het blijde kerstfeest, wanneer wij de heerlijkheid van het mensgeworden Woord Gods zullen aanschouwen en aanbidden.

Doelstellingen van de Paus
Bij het zien van dit brede arbeidsveld, dat zich vol beloften opent voor ons eensgezind werken, koesteren wij intense verwachtingen voor de verwezenlijking van die grote doelstellingen, die ons, bij de bijeenroeping van het Concilie, voor ogen stonden, nl. dat "de heilige kerk, sterk in het geloof, bevestigd in de hoop en vuriger in de liefde, nieuw jeugdig elan moge opdoen, en door de kracht van heilige wetten het Rijk van Christus effectiever en gemakkelijker mag verbreiden". Aan het Duitse episcopaat [[7814]]

Vruchten voor christenen en niet-christenen
Al hebben wij de besluiten van het Oecumenisch Concilie nog niet, omdat ze pas na afsluiting van de werkzaamheden zullen worden uitgevaardigd, toch willen wij nu reeds, vol verlangen, ons de heilzame vruchten ervan voor de geest halen. Geve God, dat deze vruchten niet alleen ten deel vallen aan de kinderen van de katholieke Kerk, maar ook ten goede komen aan onze broeders in het Christendom, en eveneens aan de ontelbare niet-christenen, die zich mogen verheugen in een oude en hoogstaande cultuur, hun door hun voorvaderen nagelaten. Zij behoeven geen angst te hebben voor het licht van het evangelie; integendeel, het evangelie kan, gelijk in het verleden het geval was, er zeer veel toe bijdragen om de rijke kiemen van godsdienstzin en cultuur, die zij bezitten, verder te ontwikkelen.

Wij zien dit reeds in het verschiet, eerbiedwaardige broeders, en wij weten, dat gij ons vurig verlangen deelt.

Onze taak voor de toekomst
Wanneer het zo ver is, zal men de besluiten van het Concilie op heel het gebied van de kerkelijke activiteit, ook in het sociale leven, moeten doorvoeren, en bereidwillig en edelmoedig de richtlijnen van het Concilie moeten toepassen. vgl: Zie het gebed tot de Heilige Geest voor het Oecumenisch Concilie [[[4708]]]

Om dit hoogst belangrijk werk te verwezenlijken zullen de Bisschoppen eensgezind en met inzet van al hun krachten moeten zorgen voor de prediking van de gezonde leer en voor de uitvoering van de wetten van het Concilie. Hiervoor zullen zij ook de medewerking moeten inroepen van de seculiere en reguliere geestelijkheid, van de religieuze instellingen en van de katholieke leken, overeenkomstig hun positie en mogelijkheden, om zo de gelovigen blijmoedig en trouw te doen beantwoorden aan het werk van het Oecumenisch Concilie.

Toekomstbeeld
Dan zullen wij werkelijk de verlangde nieuwe Pinksteren mogen aanschouwen, die de geestelijke krachten van de Kerk zal versterken en haar moederlijke invloed en heilzame werking dieper zal doen doordringen over heel het gebied van de menselijke activiteit. Dan zal het rijk van Christus op aarde een nieuwe bloei beleven. Dan zal de blijde boodschap van de verlossing de mensen steeds krachtiger aanspreken en aantrekkelijker voor hen worden, de boodschap, die de soevereine rechten verkondigt van God, de broederlijke eenheid van de mensheid in liefde en de vrede op aarde voor de mensen van goede wil.

Afscheidswensen
Dit, eerbiedwaardige broeders, zijn de gevoelens, die zich aan ons opdringen en die voor ons een reden zijn tot groot vertrouwen en vurig gebed. Nu de arbeid van deze zittingsperiode beëindigd is, staat gij op het punt, terug te keren naar uw land en naar uw dierbare gelovigen. Wij wensen u dus een voorspoedige reis en wij verzoeken u om aan uw priesters en gelovigen onze wensen en verlangens over te brengen en hun onze diepe genegenheid te betuigen. Wij willen daarom hier de afscheidswoorden herhalen, waarmee onze voorganger Pius IX zich bij het Eerste Oecumenisch Concilie van het Vaticaan richtte tot de Bisschoppen: "Gij ziet, beminde broeders, hoe goed en heerlijk het is, eendrachtig te verkeren in het huis van God. Moge dit steeds voor u zo zijn! En omdat onze Heer Jezus Christus aan Zijn apostelen de vrede heeft geschonken, schenk ook ik, Zijn onwaardige plaatsbekleder, u in Zijn naam de vrede. De vrede verjaagt, gelijk gij weet, de vrees. De vrede sluit, gelijk gij weet, onze oren voor onverstandige taal. Moge deze vrede u begeleiden alle dagen van uw leven." Mansi, 1869-1870, p. 765, 158 [[7815]]

In de afgelopen maanden hebben wij bij ons samenzijn het diepe geluk mogen ervaren dat in deze woorden van Pius IX ligt uitgedrukt.

De weg die voor ons ligt
Een lange weg ligt nog voor ons. Maar weest ervan overtuigd, dat de Paus u allen met grote liefde blijft volgen bij het vervullen van uw herderlijke taak, die nauw verbonden is met uw moeitevolle zorg voor het Concilie. Door u vandaag ons drievoudig gemeenschappelijk arbeidsterrein voor te houden, hebben wij u nieuw elan willen geven: het schitterend begin van het Concilie was de eerste inleiding tot deze grootse onderneming; in de komende maanden zal onze gezamenlijke arbeid op energieke en weloverwogen wijze worden voortgezet, opdat de Oecumenische Synode voor heel de mensheid de zo vurig verlangde vruchten van geloof, hoop en liefde moge opleveren. Dit drievoudig kenmerk toont het uitzonderlijk belang van het Concilie.

Gebed
Een zware taak en een grote verantwoordelijkheid wachten ons dus; maar God zelf zal op deze weg onze steun zijn.

De Lateraanse Basiliek, de kathedraal van het diocees Rome
Wij bevinden ons in deze voornaamste basiliek van de christenheid, bij het graf van het hoofd der apostelen, maar wij willen eraan herinneren, dat de kathedraal van het diocees Rome de Lateraanse basiliek is, de moeder en het hoofd van alle kerken, toegewijd aan onze goddelijke Verlosser Christus. "Aan Hem dus, de onsterfelijke en onzichtbare Koning der eeuwen en der volken, zij eer en roem in de eeuwen der eeuwen!" (1 Tim. 1, 17; Hand. 1, 6) [b:1 Tim. 1, 17; Hand. 1, 6]

Wens en zegen
In dit uur van ontroerde blijdschap zien wij als het ware de hemel boven ons geopend, en de schittering van de hemelse tempel straalt vandaaruit zó op ons neer, dat hij ons een veilige hoop, een bovennatuurlijke standvastigheid in het geloof, innige blijdschap en vrede schenkt.

In dit hemels licht en in afwachting van uw terugkeer, eerbiedwaardige broeders, groeten wij u allen "met de heilige kus" (Rom. 16, 16) [[b:Rom. 16, 16]]; wij smeken over u Gods overvloedige genade af en schenken u als onderpand en belofte hiervan onze apostolische zegen.