Het Oude Testament is ons gemeenschappelijk goed

Wij danken uw welsprekende woordvoerder, pater R. A. F. MacKenzie, rector van ons Bijbelinstituut [d:128], en met vreugde begroeten wij, mijne heren, een vergadering van zulke uitstekende en deskundige specialisten in de Bijbelstudie als gij zijt. Na haar congressen in verschillende landen van West-Europa heeft de internationale organisatie voor de studie van het Oude Testament ditmaal haar keuze laten vallen op de stad Rome, waarvan het onmetelijk godsdienstig, historisch en artistiek erfgoed de belangrijkheid van uw wetenschappelijke gesprekken ongetwijfeld zal verhogen. Weest dus van harte welkom en staat ons toe u hier met de woorden te ontvangen die onze verre voorganger, de heilige Damasus, richtte tot de grote Bijbel specialist van zijn tijd, de heilige Hiëronymus: 'Ik denk niet', zo schreef hij. 'dat er tussen ons een waardiger onderwerp van gesprek kan bestaan dan de Heilige Schrift' Migne, PL XXII, 451: "Neque vero ullam puto digniorem disputationis nostrae confabulationem fore, quam si de Scripturis sermocinemur inter nos' [[1345]].

Het Oude Testament, gemeengoed van verschillende godsdienstige tradities
De schriften die rechtstreeks het voorwerp van uw studie vormen, zijn die van het Oude Testament. En het grote belang van uw congres is juist, naar onze mening, de keuze van een terrein van onderzoek waar zowel christelijke theologen katholieke en protestantse - als geleerden van de hebreeuwse godsdienst elkaar kunnen ontmoeten en mei elkaar kunnen samenwerken. Het Oude Testament is ons gemeenschappelijk goed. De drie families, Joodse, Protestantse en Katholieke, houden het gelijkelijk in ere. Zij kunnen dus gezamenlijk deze heilige boeken bestuderen en vereren. Eerder nog: zij kunnen zich biddend over dezelfde teksten buigen. Welk gebed is dieper godsdienstig, universeler door zijn object, meer bewogen in zijn uitdrukkingen dan dat van de Psalmen? Waarlijk, het is een gelukkig initiatief geweest om deze studie gemeenschappelijk te ondernemen: uw voorgaande congressen hebben voldoende aangetoond, hoe goed dit initiatief geweest is. Dit is een werkelijk authentieke en vruchtbare vorm van oecumenisch werk.

Nieuwe vorderingen van de Bijbelstudies tegenover de negatieve stromingen
De vooruitgang van de bestudering van het Oude Testament is in de laatste jaren opmerkelijk geweest. Wat de katholieke Kerk betreft, onze voorganger Pius XII had. zoals gij weet, de weg voor de Bijbelonderzoekers wijd geopend door zijn encycliek Divino afflante Spiritu [614] van 30 september 1943, waarin hij ter verduidelijking van de gewijde tekst het gebruik aanmoedigde van degelijke en gepaste kritische methoden. Het is uw eervolle taak om u op professionele en wetenschappelijke wijze te wijden aan het productief maken van al de hulpmiddelen van de moderne techniek op literair, historisch en archeologisch gebied en aan het gebruik ervan met het doel om de kennis van het Oude Testament te bevorderen. Wij kunnen ons slechts verheugen over het feit, dat talrijke gespecialiseerde Bijbelgeleerden over de gehele wereld met deze studie in onze tijd bezig zijn.

Men heeft herhaaldelijk opgemerkt, dat onze wereld een zeer sterke tendens tot 'desacralisatie' of 'secularisatie' ondergaat. Het probleem van de tegenwoordigheid en van de activiteit van God in deze wereld wordt heden voor sommigen in een nieuwe terminologie uitgedrukt die soms ongehoord is en dikwijls verbijsterend en paradoxaal.

In deze wirwar van ideeën en interpretaties brengt uw specialisatie u ertoe om in zekere zin de getuigen en de verkondigers te zijn van de traditionele waarden en van de kostbaarste onder hen die als het ware de sluitsteen is van geheel het godsdienstig gebouw van de mensheid: de goddelijke transcendentie. Laten wij u zeggen, mijne heren, dat uw wetenschappelijke onderzoekingen, gewijd aan de geschiedenis en de literatuur van Israël, in onze ogen van het grootste belang zijn om in de moderne maatschappij de herinnering levend te houden aan de hoogste waarden. Het is overigens voldoende een blik te werpen op het program van uw uiteenzettingen om er de rijkdom van te waarderen en alles gewaar te worden wat zij betekenen voor de vooruitgang van de interpretatie van het Oude Testament.

De katholieke Kerk wil zeker niet de laatste noch de minst actieve op dit gebied zijn. In tegenstelling met bepaalde beweringen die dikwijls in de loop van de laatste eeuwen zijn herhaald, heeft de Kerk altijd de meest levendige aandacht geschonken aan de Heilige Schrift. Mijne heren, wij zouden wensen, dat het verloop van uw wetenschappelijke werkzaamheden u de gelegenheid liet tot een kort bezoek aan de Vaticaanse bibliotheek: door de overvloed aan handschriften en uitgaven van de Bijbel zult gij er de zorg van de Kerk kunnen zien die zij in de loop van de eeuwen voor dit onvergelijkelijke boek heeft getoond en die zij altijd heeft beschouwd als de bevoorrechte bron van de goddelijke openbaring.

De goddelijke boodschap van de Schrift is de ziel van de katholieke Kerk
In haar ogen betreft het niet alleen een literair werk. Het gaat om een godsdienstig werk dat met een godsdienstig doel is verzameld, gekozen en samengesteld volgens godsdienstige normen; het betreft een werk dat angstvallig is bewaard en overgeleverd, daar het een boodschap van God bevat; een boodschap die op de eerste plaats voor het uitverkoren volk was bestemd, maar ook voor allen die zich beschouwen als de geestelijke afstammelingen van het Oude Testament. Dus een boek dat van alle menselijke boeken verschilt; een geïnspireerd boek dat een openbaring bevat en overlevert, waarvan de Kerk in het Nieuwe Testament het harmonieuze verlengstuk en de vervuIIing ziet.

Hoe zou zo'n boek dan van zijn kant niet het voorwerp zijn van een hartstochtelijke aandacht en studie? De Kerk bestudeert de Bijbel onder al haar aspecten. Zij wijdt er vooreerst en in toenemend aantal wetenschappelijke werkzaamheden aan, zoals die waaraan gij u geeft.

Ook theologische studies: bestaat er een 'theologie' van het Oude Testament? Of meerdere? Of eerder een enkele Bijbelse theologie die het Oude Testament en het Nieuwe Testament omvat en meerdere orden of meerdere wegen in de voorstelling en de organisatie van het geopenbaarde gegeven? Even zovele kwesties waarover haar theologen discussiëren R. de Vaux: 'Peut-on.. R. de Vaux: 'Peut-on écrire une 'théologie de I'Ancien Testament" in 'Bible et Orient', Paris, éd. du Cerf, 1967. Het geestelijke aspect tenslotte houdt haar niet minder bezig en een van haar religieuzen kon kort geleden een boek van bijna duizend bladzijden wijden aan 'L'Ancien Testament source de vie spirituelle' pater Paul-Marie de la Croix.. pater Paul-Marie de la Croix o.c.d. - Desclée de Brouwer, 1952.

De rijkdom die in de bladzijden van het Oude Testament besloten ligt, is dan ook zo groot, dat deze nimmer uitgeput zal raken. Daarin wordt ons de scheppende en liefderijke God geopenbaard, de enige en ware God, de levende God, de God van alle heiligheid; die God wie beledigingen worden aangedaan, maar die vergeving schenkt, omdat Hij een heilsplan heeft voor alle mensen, dat Hij dan ook onvermoeibaar ten uitvoer legt in de loop van een 'heilsgeschiedenis', waarvan de Kerk ieder fragment in zich opneemt met een eerbied en een liefde zonder grens. Wat kan de Kerk, in tegenwoordigheid van de zowel gedurfde als onrustbarende veranderingen van de moderne wereld, anders wensen dan te zien, dat de waarheid, de grootheid, de schoonheid van deze fundamentele theologie van het Oude Testament zich doen gelden bij iedereen van goede wil en dat zij een machtige geestelijke band vormen voor allen die oprecht verlangen naar licht en vrede?

Sympathie, waardering en aanmoedigingen van de plaats­bekleder van Christus voor een uiterst belangrijk werk.
Dit zijn, mijne heren, enkele gedachten welke ons door uw aanwezigheid vandaag hier worden ingegeven. Het is ons aangenaam u tijdens deze week van Pasen te ontvangen, het feest waarvan de naam alleen reeds een der hoogtepunten van het Oude Testament oproept. Zet uw werkzaamheden voort. Gaat door met ons een dieper begrip te geven van de gewijde tekst. Niets kan beter overeenstemmen met de geest van het Tweede Vaticaans Concilie dat in de dogmatische constitutie over de openbaring [576], zoals u bekend is, een apart hoofdstuk wijdt aan het Oude Testament [576|14-16]. En weest verzekerd van onze levendige sympathie en van al onze waardering voor het belangrijk werk dat gij vervult en waarover wij van ganser harte de overvloedigste zegeningen uitroepen van Hem die is en voor altijd blijft de God van de Bijbel, de 'God van onze Vaderen', de 'God van Abraham, Isaak en Jakob'.